मान्छेलाई बाँच्नै पर्ने कुनै, कर हुदैन
मन बसेन भने त्यो घर, घर हुदैन

आगो निलेर बाँचेका मानिसहरुलाई
जाबो चिताकै आगोसँग चैं, डर हुदैन

सत्र अक्षरमा लेखिने नेपाली साहित्यमा सबैभन्दा छोटो सीमित अक्षरमा लेखिने अत्यन्तै मीठो ५, ७ र ५ गरी तीन हरफमा, प्राकृतिक विषयका साथै जीवन र जगतका कुराहरू समेटिने शब्द रहेको जापानी शैलीको लधुत म विद्यामा लेखिने हाइकुमा शास्त्रीय सिद्धान्त र जीवन जगत अटाउने थोरै शब्दमा धेरै कुरा बुझ्न सकिने ''सम्बन्ध सूत्र" संयुक्त हाइकु सङ्ग्रह १७४+१६+४ पृष्ठको सो पुस्तक बेलबारी-१ मोरङमा एक भव्य समारोहबीच बेलबारी नगरपालिकका अध्यक्ष ज्ञानेन्द्र सुबेदीद्वारा लोकार्पण गरिएको छ ।

नेपाल आमा जिन्दावाद
नेपाल आमा जिन्दावाद
लिपुलेक कालापानी जिन्दावाद।
हराए ओलीजी प्रचण्ड हराए
कालापानी लिपुलेकमा खुट्टा कमाए
मोदीले नेपाल भूमि क्वाप्प टोक्दा
नेपाल र नेपालीलाई लाजमर्दो बनाए ।

तिमी फेरिन्छ कि भनेर चौबाटोमा उभेर हेरेँ
भीडमा तिमी सुधृन्छ कि भनेर घोत्लेर हेरेँ

वर्षौँ लेऊ पलाएको, मन मन्दिर सफा गरेर
ढुङ्गाको तिम्रो दिल चल्छ कि कतै कुरेर हेरेँ

ढाल बनाएर सोझाहरूलाई तात लगायो
ताल मिलाउन नजन्नेलाई लात लगायो

भाग्न खोज्ने निर्दोसलाई छेक्यो अनि
जालमा पारेर पकड़नालाई हात लगायो

पालै पालो आयो धमक्यायो अनि आफू खुसी
बाल उठायो जसले उसैले खात लगायो

१. पूर्वसन्दर्भः
स्वर्गीय बुद्धिप्रसाद घिमिरेसँगको चिनाजानी मेरा लागि आधा शताब्दी जति पुरानो हो । मेरा दाजु प्रा. राजेन्द्रका सहपाठीका हैसियतले वनारसमा नवीन छात्रावासमा बस्ता हाम्रो कोठामा उहाँको आतेजाते चलिरहन्थ्यो । ठट्टा गर्ने स्वभाव भएको कारणले उहाँ मेरा पनि अनन्य र घनिष्ट अग्रज साथी हुन पुग्नुभो— ई.१९७० बनारसमा बढ्न बस्तादेखिकै कुरा हो ।
पछि म मदन पुस्तकालय काठामाडौंमा हुँदा पनि उहाँसँग भेट भइरहेकै थियो । म झापा आएपछि र अलिकपछि ता सहकर्मीका रुपमा समेत यहाँ उहाँको सान्निध्यता रहन गयो ।

कालापानी लिपुलेक अनि लिम्पिया धुरामा
स्वाभिमान झुकेको छ सीमानाको कुरामा

केचनाकवल मर्चवारी दशगजा र सुस्तामा
कूटनीति चुकेको छ जहाँ आश्वासन र पुरामा

“याद छ तिमीलाई ? तिमीलाई मैले झिलिमिली सानो चाँदीजस्तो रेसाले घेरिएको आकारमा तीनपटक भेटिसकेको थिएँ । त्यो तीनै भेट मेरा लागि ! अझ भनुँ यस पृथ्वीका लागि नै मथिङ्गल खल्बलिने सूचक हुनसक्थ्यो । तर यस दुनियाँका स्वार्थीहरुले गर्दा, अझ भनुँ आफन्त र झनै आफन्त भनाउँदाहरुको चक्लावन्दीमा परेर मैले तिमीहरुका लागि केही गर्न सकिनँ ।” निष्कर्षले यसरी बाहिरि ग्रहका जीवसँग कुरा गर्दै थियो ।

फागुन महिनाको उराठिलो दिन सुरु हुँदै थियो, वरपरको वातावरण अलिक सुक्खा र तुवाँलोले छोप्न थालिसकेको थियो। रुखका पातहरू झर्न थालेका थिए । हिउँदे बालि थङ्क्याएर रित्तिएका खेतबारीहरू नाङ्गा देखिन्थे माथितिरको जङ्गलमा एकोहोरो न्याउली कुर्लेर वातावरणलाई झनै उराठ बनाउँदै थियो । भानु माथि थुम्कोबाट आफ्नो घर नियाल्दै झरिरहेको थियो। आज घरमा कुनै चालचुल छ कि छैन, या त घर नै रित्तो छ यस्तै यस्तै अनुमान लगाउँदै फाँटमा झर्दै थियो। उसको मन पनि भर्खरै पात झरेर सिख्रै भएको सालघारी जस्तै उजाड लाग्दै थियो।

उखान तथा बखान सुनियो, देखिएन विकास केही
इदम भ्रष्टम, उदम भ्रष्टम, भाको छैन खास केही

चुन्या रैछौ डाकै डाका, अब पोल खुल्न थाल्यो
खाटी कुरा बुझ्दै जादा, बाकी छैन विश्वास केही

लोभी पापी, छानी छानी बनाइए हर्ताकर्ता
कोही जान्छन जेलभित्र, अब लाग्छन बनवास केही ।

हरेक युगले केही न केही खोट बोकेर हिँड्छ
कोही उक्सिन्छ तर निर्धोले चोट रोकेर हिँड्छ

बदलिन्छ शहर, मान्छे रहर लिसो चाहनाको
न पुरिन्छ इच्छा उही खोटो लेखोट टोकेर हिँड्छ

२०७५ सालको लक्ष्मीपूजाका दिन (मिति २०७५ साल कार्तिक २१) लक्ष्मीस्मृति साहित्य समाज कावासोतीले महाकवि लक्ष्मीप्रसाद देवकोको जन्मजयन्ती मनाउने क्रममा भारतको पूर्वउत्तर असम डगिबोईका साहित्यकार कृष्णविक्रम राणा र देवीमाया सावकोटा साथै दुलियाजानका साहित्यकार महेन्द्र साहीलाई सम्मान गर्ने सुवर्ण मौका पायो । यसै अवसरमा कृष्णविक्रम राणाले मलाई उहाँको कृति 'कुराकानी' उपहार स्वरूप प्रदान गर्नुभयो । लगभग एक वर्षपछि पढ्ने समय जुर्यो । कृष्णविक्रम राणाको कर्मथलो डगिबोई भए पनि मातृथलो भने पर्वत जिल्ला नै रहेछ ।

फूलको थुँगा घुसारी फूलकै रसीमा
लट्ठो तार्न जान्छु ठुलो एकादशीमा

आमालाई सोधेर बालाई सोधेर
लट्ठा बाट्ने बाबियो ल्याउँला खोजेर
सयपत्री टिपेर माला उन्ने हो
माला उन्दै रमाउँदै भजन सुन्ने हो

हिजो २०७६ साल कार्तिक १६ गते नेपाल र अमेरिकामा एकैसाथ एकै समय आविष्कार भारतीकृत् हाइकू-सेन्र्यु सङ्ग्रह "टुसाएको गगन"को लोकार्पण भएको छ । शब्दार्थ प्रकाशनबाट प्रकाशित यस पुस्तकमा ५२५ हाइकू एव म सेन्र्यु रहेका छन् । यस सङ्ग्रहमा विष्णु बहादुर सिंह, कृष्ण बजगाईं र दिनार रनादीको भूमिका रहेको छ ।

१७.
बरक गाछ
चतरल ठाढ़ छै
लोक बेपत्ता ।

१८.
शीतलहरि
शीतायल सियार
खोजैय रौद ।