‘‘यो संगीतको आभास कवितासङ्ग्रह स्वच्छन्दता वादी काव्यशिल्पको उपयोग गरिएको अप्रवासी स्वरमा प्रकृतिको चित्रण गरिएको काव्य हो’’–होमनाथ सुवेदी ।

म भन्छु साहित्य मेरो मुटुहो । मुटुको प्रत्येक स्पन्दन मेरा कविता हुन् । यसैको परिपूर्णता नै मेरो साहित्यको तीर्खा मेटाउने माध्यम हो– गंगा लिगल

तिमी समय हौ म बाहिर
टुकटुक हेरिरहेछु
मेरो शून्यता
तिमीलाई केरिरहेछ
कतै तिमी हराएछौ कि
म आफैं हराइरहेछु !

न मलाई बद्धनामी नेता बन्नु छ
न त मलाई भ्रष्टचारीको पगरी गुथ्नु छ
केवल मलाई जीवन कटाउनु छ
साथी, आजकल म रक्सी पिउँछु

झुटको खेती गरेर जीवन धान्नु छैन मलाई
न त चापलुसी र चाकडी गरेर जिउनु छ मलाई
न म विश्वास पात्र बन्नै चाहन्छु
न त म षड्यन्त्रमा सामेल हुनै चाहन्छु
साथी, आचकल म केवल रक्सी पिउछु

साखि घटा छै घनघोर
बिजुवन नाचिरहल मोर
पपिहा दादुर करे शोर
पियबा दूर छथि मोर

पवन बहि लगेल संदेश
कहल सभटा मोनक वेग
छोरु नोकरी चलु देश
गर्जे चम्के सिनेहक मेघ

पद्मको काटियो खुट्टा, पद् - 'म'अलग छुट्टिए
लङ्गडो नै भयो खुट्टा, ओंठ पनि त छुट्टिए ।

विद्याकेा विद् - धपाई, विध्-या आई बनीवरी
विद्याको सौतेनी 'विद्या', उफ्रीउफ्री अघिसरी ।

"एकछिन डुलेर आउनुहुन्छ त ?" मनको इच्छा बुझेरै बोल्नुभएथ्यो सहसचिव काशीराज दाहाल । दाहाल सरको पाहुना भएर पोखरास्थित उहाँको निवासमा बसेका थियौँ हामी ।

"स्वच्छ हावा खाउँन त एकछिन !" सञ्जय अधिकारीको पनि नयाँ अपेक्षा थिएन पोखरासँग ।

"हो, बिहानीको सिरसिरे हावाको उत्सवमा सहभागी बनौँ न त ।" मैले पनि जनाएथेँ सहमति ।

दामा र हडिया खोलाको बीचमा रहेको मझुवा झोडामा एउटा दाउरे परिवार बस्छ। बाँसको टाटीमा माटोले लिपेको भित्ता र भित्तोमा रातोमाटो र कमेरोले पोतेको अनि बाबियोले छाएको छानोको झुपडीमा परिवारका तीन सदस्य बस्छन। झुपडी नजिकै एउटा गाईगोठ र बाख्राको खोर पनि देखिन्छ।आँगनमा कुखुरा क्याऊँ क्याऊँ गर्दे चारो खादै गरेको, गोठमा गोरु ड्वाँ ड्वाँ गर्दै डुक्रेको आवाजले ग्वाम बहादुरको दिउसोको भाते निद्रा खल्बलिन्छ।

चारैतिर देख्छु, जलले छोपेको, लाग्दछ तटझैं सडक यहाँ
जलमग्न छ, छैन थल देखिने नौका, विहार हुन्छझैं यहाँ
थियो खै अग्लो, पिपल बोट, देखिन्छ झाडी बुट्यानझैं यहाँ
दर्केको दर्कै, निरन्तर दिन रात, सखाप पार्दै लाने भो यहाँ।।१।।

सुनसान छ रात तर, मनमा आँधी चलिरह्यो
अनायासै आँखाबाट,आँसुहरू बगिरह्यो

जिन्दगीमा गुमाएका, हिसाब किताब मनले खोज्यो
नाफा नोक्सान, केलाएर आँखाबाटै बगिरह्यो

तिम्ले हाम्ले घैया गोड्या, हिजै जस्तो लाग्छ
एउटै छत्रि घाम्मा ओड्या, हिजै जस्तो लाग्छ

तिम्रा हाम्रा आफन्तले, घेराबन्दी गरेको दिन
बाधा चिर्दै माया जोड्या,हिजै जस्तो लाग्छ

सम्बन्ध विच्छेद भएको अस्ति तीन वर्ष भएको थियो । हिजो उसले अर्को सम्बन्ध जोडेको सुन्दा मेरो मन फेरि छियाछिया भएको कसैलाई सुनाउन सकेकी थिइन । अस्ति सम्म बिर्सिएको पीडा हिजो फेरि पहाड बनेको थियो र झरनाहरू सृजना गर्न खोज्दै थियो । यो समाज, यो जिन्दगी र यो सम्बन्धले मेरो भावनालाई बाँचुञ्जेल प्रहार गर्ने निश्चित भएको थियो । हाम्रो सम्बन्ध विच्छेद हुँदा म त्यति रोएकी थिइन होला हिजो अर्को सम्बन्ध मिलन भएको देख्दा कुनै धारिलो औजारले मुटु मै घोच्दै गरेको महसुस भएको थियो ।

वि.सं. २०६४ को आशपासमा मैले धरती स्पर्श गर्दा देश संवैधानिक राजतन्त्र त्यागेर गणतन्त्रात्मक मुलुकमा परिणत भएको प्रशव व्यथा आलै रहेछ । दुई शताब्दीभन्दा बढी राजतन्त्रको कथाव्यथा खेप्ताखेप्ता आजित जनता पुनः आफ्नै नेतानेतृको वैयक्तिकस्वार्थको दुष्चक्रमा पस्न पुगेछन् । राजतन्त्रसँगको अधिकारवादी लडाइँले निकास पाइसकेको परिप्रेक्ष्यमा पनि राज्यसञ्चालनमा जनताले अपनत्वको भावना अनुभूत गर्न सकेका रहेनछन् ।

दिमाग छन् शून्य छ शून्य सोच
आस्था न हुन्छन् न त हुन्छ ओज
प्रशस्त पैसा सँगमा हुनाले
नेतो बनेको छ टुनामुनाले ।।

लुछाचुँडीमा दिन रात फाले
आफू र आफ्नै जति मात्र पाले
र भ्रष्टको झुन्ड सबै उचाले
नेता भएका किन बाइफाले ।।

“छोरा तँ किन सधैँ निन्याउरो देखिन्छस् ?” रघुकी आमाले दिक्क मान्दै रघुलाई मनको वह पोख्नुभयो । रघुको चेहरामा शङ्का, आक्रोश र एकोहोर्याइँदो भावको दुखद् मिश्रण छ । घरको सिकुवामा गुन्द्रीमा बसेर अगाडिका बाख्राको पाठो नाचेको देखेर ऊ पनि नाच्न चाहन्छ । निकै बेरको मौनताका कारण रघुकी आमा आखिर छेउमै आएर बस्न विवश बनिन् । दुई हात टेकेर बसेको छ । उसका खुट्टा सिकुवादेखि तल झारेको छ । छोरोको मौनता, त्यसमा पनि अनुहारको अलिअलि आक्रोशले रेखा देखिन्छन् । रघुकी आमालाई ममताको एउटा मुटु प्रेमसागरमा हालेर पस्कने चाहनाले दौडाइरह्यो ।

मैले हेरेँ तँलाई
तैँले हेरिस् मलाई

म रुँदा तँ रुन्छस्
खुसी हुँदा हुन्छस्

टोलाउँछस् कैले
बोलाउँछस् कैले