जब म देख्छु
आज पनि जताततै
गाउँहरुमा, बस्तीहरुमा
ढल्न लागेका
कतै टेको लगाइएका
खुइलिएका
लतृएका
बुढो रुखझै
आस्थाका मनहरू
मलाई लाग्छ तिम्रो समाजवाद
अँझै टाढाको कुरा हो ।

‘खाइ सिबा कालए आँखाबा । ह्राङला दिङला बाँकी खलाई आरे । ङा पाजिजा तिदा सोचिमुजि तला ।’ कागा होपला वाति पेरोग्याम क्युइ बसि दिमरि न्हाबान आम्बा ब्लेला मामसे ह्राङसे ह्राङदान केजि । चैतला खडेरीसे लमा पिङ बिबा खनाङए आरे । ताङ स्याल्बा क्युइ स्याप्बासे गुरेनरि स्योदोलो थेन पोलो जाजागार बुचिमुला । थेए रे दाङसे थुबासे उति बुबारि खाम्बा आरे । पोलो ल्हाप्ते चबारि पिङगाइ बुस्याडिकादे ओदेवान स्याउ स्याउ तचिमुला । बाङ आरेना ज्याना लसि गे लाखाम्बासे खुयु ल्हुइसे म्राङरिमार सुबा मकाइ राउरिउ तसि रोमुला । साङा ओस्बान ।

कहिले घाम मन पर्छ, कहिले पानी मन पर्छ
पानीभन्दा नि, पानी बोक्ने सान्नानी मन पर्छ

के थाहा तिमीलाई, कत्ति लोभी छन् यी आँखा
हृष्टपुष्ट त्यो यौवन अनि जवानी मन पर्छ

अब नेपालमा भाषिक आन्दोलनको नवीन प्रवृत्तिको खाँचो महसुस भएको छ । तथाकथित सभ्य भनिएको समाज र शिक्षा आर्जन गरी भविष्यको सपना तुन्नेको खोक्रो रवाफ बोक्दा नेपाली भाषा र मातृभाषाको प्रयोग गर्न चाहँदैन । आवश्यकतै ठान्दैन । भाषा विद्रुप, कुरूप बन्दा, आधा मिश्रणलाई देख्दा नेपाली भाषा पढ्ने र पढाउने तथा सरोकार राख्नेको जिम्मेवारी भनिदिन्छन् । गोरखापत्रलाई एकछिन सम्झेजस्तो गर्छ, भाषा आयोगलाई आरोप लगाउँछ, प्रज्ञा प्रतिष्ठानको दायित्वमा पुर्याएर आफू पन्सिन्छ । अँझ भाषा आयोगतिर त चोर औँलो नै तेर्स्याउँछ ।

बढ्दैछ तिम्रो माया झन्झन् घटाउन सक्दिन
तिम्रै लागि हो मुटु अरु अटाउन सक्दिन ।

तस्वीर तिम्रो, आँँखामा आइरहन्छ झल्झली
कुनै पनि हालतमा म हटाउन सक्दिन ।

कालो–कालो रूप थियो गालामा थियो कोठी
चाँदीझैँ कपाल थियो छोटो लगाउँथिन् धोती
आँखा थिए निर्मल ठूला सलक्क परेका आँखीभौँ
गए तिनका दिन कठै ! राम्रो नलाईकनै ।

यहाँ होम एक्लो परेको पर्यै छ
प्रतीक्षा कसैको गरेको गर्यै छ ।।

कुरी पर्खिदाँ साँझ नै पर्न लाग्यो
हियामा डढेलो सरेको सर्यै छ ।।

प्रिया तिमीलाई कस्तो भयो होला ?
फलानाको छोरा
फलानाको बाउ
फलानीको खसम ।

परदेशमा मर्यो रे भनेको सुनेको पल ।
म कल्पना गर्न सक्दिनँ ।
सायद तिमी त्यो दिन धेरै रोयौ होला ?
सायद तिमीलाई थाहा थियो ।

के अर्थ छ र
सात पछि अवस्य
आठ आउँछ

पिडाको अर्थ
खोजेर पाइदैन
भोगाइ बिना

वासस्थान माता
नेपाल माता
पृथ्वी माता
ब्रह्माण्ड झन् माता
प्रकृति त्योभन्दा माता

सर्वशक्तिमान
जसले हामीसबलाई बनाए
अनि मातालाई बनाए सहायक

१
नीति कार्यक्र म
गणतान्त्रिक आमा
रुष्ट सन्तान !

२
लौ लड्डु बाड्दै
गणतान्त्रिक आमा
"मेरो सर्खार" !

जअ छुबके होय आकाश
जअ घुमके होय कैलाश
जअ होय छम छम नाची नाच
पिब लीय सर्वत घोरल भांग

चान तारा उतरत जमीन
सभकेउ लागत दोस्त महीम
आगु परोसल लडु खीर
ताय त पिबैत छला शिव

११९. चुम्बक जस्तो
माया होकी मोह हो
आकर्षण भो ।

१२०. लाएको माया
पागल तन मन
आकर्षण भो ।

८ मार्च २०१९ अर्थात् २०७५ फागुन २५ गते विश्वका विभिन्न देशमा क्रियाशील महिला सङ्गठनहरूले १०९ औँ अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवश मनाउँदै छन् । आज १०९ औँ महिला दिवश मनाइरहँदा पनि महिलाहरू सामाजिक, आर्थिक र राजनैतिक क्षेत्रबाट उत्पीडित र उपेक्षित छन् । सरकारी तथा गैरसरकारी क्षेत्रबाट महिला हक, हित र अधिकारका निम्ति गरिएका प्रयत्नका बाबजुद महिलाहरूको स्थितिमा तात्विक अन्तर आउन सकेको छैन ।

रातको बाह्र बजेको बसको टिकट लिएको थिएँ । भियतनाको होचिमिङ्गबाट क्यामबोडियाको राजधानी “फेनोम फेन”सम्मको लागि । हतार हतारमा भएको थियो यो यात्रा मेरो कारण भियतनाममा भिसाको समस्याले गर्दा । “स्लिपर बस” अर्थात बसभित्र बस्ने सिटको सट्टा सुत्ने सिट भएको बस । साधारण बसको तुलनामा भाडा पनि बढी तिरेर नै यसै बसलाई छानेको थिए । यो एउटा बेग्लै तथा नयाँ अनुभव हुन गइरहेको थियो मेरो लागि ।