१=
सगरमाथा
सर्वोच्च हिमालय
धन्य नेपाल ।

२=
साँपक अण्डा
निकलय मुँह सँ
सामना करी ।

आज र भोलि हामी एउटा मिठो अलङ्कारका लागि कोसिस गरौं यद्यपि यो अनिवार्य हैन । रुचि हुने मित्रहरुले यसमा पनि ध्यान दिनु उचितै हो ।

अलङ्कारको नामः विशेषोक्ति
प्रकारः अर्थालङ्कारः
परिभाषाः कवितामा कारण भएर पनि त्यसबाट कार्य नभएको वा विपरित प्रकृतिको कार्य भएको बुझिएमा विशेषोक्ति अलङ्कार हुन्छ ।

नन्दलाल आचार्य (२०३०) ‘युग उचाल्ने अक्षरकर्मीको अवसान’ नामक नाट्यकृतिका साथ फुटकर रचना लेख्दै निरन्तर सक्रियता जनाउने उदयपुरे स्रष्टा हुन् । सप्तरी, सिरहा र उदयपुरको मुख्य परिवेशमा सिर्जना गरिएको आचार्यद्वारा लिखित ‘गरुराहा’ (२०७६) नामक उपन्यास कृति सार्वजनिक भएको छ । उनको लेखनको अभिष्टलाई मनन गर्दा उनी समाजका सबैभन्दा पछाडि परेका वर्गलाई अघि सार्ने महाअभियानमा लागेको देखिन्छ । समाजको अन्यायी जाँतोले थिल्थिलो पारेको पक्षलाई च्याप्प पक्रेर त्यसलाई उकास्ने काममा शब्दहरू खर्चन कुनै कसर बाँकी राखेका छैनन् ।

१)
मन पराइयो आफ्नो सम्झेर
दिलमा राखियो आफ्नो सम्झेर
न भुत न भविष्य त हेरियो
माया गरियो आफ्नो सम्झेर

जे गर्दा, नि उसको मनमा बस्नै सकिएन
मुल ढोका खोली भित्र, पस्नै सकिएन

भन्ने गर्थी तिमीलाई, दिल दिएकी छु
कतिवटा दिल रैछन्, बुझ्नै सकिएन

आजभोलि देखिंदै छ, पराईको पारा
यस्तो पनि होला भनी, सोच्नै सकिएन

मेरो कोठाछेउमा
सशस्त्र प्रहरीहरुको एउटा ठुलो सौचालय छ,
जहाँ दिनभरि मनपरी र फटाह कुराहरू मात्र बोलिन्छ,
म सुन्छु,
अनि कान भएर नै कुनै हैरान बहिरी आइमाई जसरी
अनि
फेरि पनि कान नसुनेको जस्तो गर्छु!

छली ढाँटी चोरी गर्न सिकाएनौ गुरू बा
इमान जमान तल पर्न सिकाएनौ गुरू बा

जन सेवा देशभक्ति यही मूल मंत्र भन्यौ
आफ्नो लागि भाइ मार्न सिकाएनौ गुरू बा

पेआ – यहाँले आफ्नो बाल्यकालका केके कुरा सम्झनुहुन्छ ? ऊ बेला यहाँले भोग्नुभएको बालापन र आजका बालबालिकाले भोगेका बालापनमा केकस्ता पार्थक्य पाउनु भएको छ ?

अको – विराटनगरबाट १६ किलोमीटर टाढा भलुवा भन्ने मधेसी वस्तीमा म जन्मिएको हूँ । बुवा गाउँमा शिक्षक हुनुहुन्थ्यो । आफूसहित गाउँका केही शिक्षित व्यक्ति मिलेर खोलेको उक्त विद्यालयमा उहाँहरूपढाउनु हुन्थ्यो । एकप्रकारले युवा जोशमा समाज परिवर्तन गर्ने उद्देश्य थियो भन्ने अहिले आएर महसुस हुन्छ । हरेक मानिसले युवा अवस्थामा समाज पविर्तन गर्ने उद्देश्य राख्छ । सायद् बुवाको पनि त्यस्तै उद्देश्य हुनुपर्छ ।

जब मान्छेले बोक्छ दाप तर तरबार बिर्सन्छ
तनावी गुलामी बने आफ्नै घरबार बिर्सन्छ

आखिर पलभर छैन खुसी– जीवन के जीवन
महल अँध्यारो सुनैको भै के भो– दरबार बिर्सन्छ

साथी हो !
मादलको तालमा
नाच्दैजाने हो

मादल कुन सुरतालमा बज्छ
मादलको सुरताल चिनेर
ढीलो ढीलो छिट्छिटो
नाच्दै जाने हो ।

मेरा सपनाहरू
आनन्द र खुशीहरुका भारी बोकेर
मेरो निद्राको चौतारीमा बिसाउँछन्
बिपनाका तीता यथार्थताहरुको पर्खाल नाँघेर
मेरो मनमस्तिष्कको फलैंचामा थकाइ मार्छन्
मेरा चाहनाका असंख्य मृगतृष्णाहरुलाई

हामी मानवका प्रवित्ति दुइटा छन् जीव मस्तिष्क मा
अर्काको उपकार पुण्य रसिलो पाप् बन्छ दुस्कर्ममा ।
मान्छेका मनमा छ ईश बसने सेवा गरौ धर्म को
साँच्चै जीवन हुन्छ शुद्ध मनले दान् गर्नु यो कर्म हो ।।

घरी पिलेटतिर कुद्छ
घरी कचौरातिर कुद्छ
मिठो मिठो बोकेर
घरी ओठसित जुद्छ
कहिले यताको कुनोमा खोज्छ
कहिले उताको दुनोमा खोज्छ
के मिठो लाग्छ तपाईंलाई पहिले

हमर वसन्त ललीय
अपन पतझड ददीय
आहाके उपराग छल अहिस
हमरा उपहार ददीय

फुलि चुकल फूल हम
गमैक चुकल गम गम
सुवास भरल पवन
छुविगेल अछि तनमन

के फरक छ सादा र रङ्गिनमा?
रङ्ग फेरिरहन्छौ छिनछिनमा

तिम्रो उडान एकछिन मात्रै हो
तिमी पनि ओर्लिनुपर्छ जमिनमा