काभ्रेपाञ्चोक जिल्लाको दक्षिणी भेगको रमणीय र पर्यटकीय स्थलको रुपमा ढुंखर्क गा.वि.स.लाई लिने गरिन्छ । राजधानी काठमाण्डौबाट ४२ किलोमिर र सदरमुकाम धुलिखेलबाट २३ किलोमिटको दुरीमा अवस्थित यस गा.वि.स भौगोलिक वनावट, धार्मिक विविधता, पर्यटकीय सम्भाव्यता र मनोरम प्राकृतिक सौन्दर्यताले भरिपूर्ण रहेको छ ।

चारैतिर हरियालि लेकबेशीका साथै महाभारत पर्वत श्रृङ्खलाको काखमा अवस्थित यस गा.वि.सको पर्यटकीय एवं प्राकृतिक छटाहाले साँच्चै नै यहाँ आउने जो कोहीको पनि मन मोहित पार्दछ । अझ काभ्रेकै उच्च स्थानमा रहेको नारायण स्थान मन्दिरले ढुंखर्कको मात्र नभई काभ्रेको पहिचान र चिनारीको केन्द्रविन्दु बनेको छ ।

विकासको बाटोमा भर्खरै मात्र फड्को मार्न लागेको यस गा.वि.स राजधानी काठमाण्डौबाट नजिकै रहेता पनि अपेक्षित रुपमा विकास भने हुन सकिरहेको छैन । ग्रामिण समाजमा विद्यमान सामाजिक असमानता, गरिबी, अशिक्षा, अन्धविश्वास र कुरितिहरू विस्तार विस्तारै लोप हुँदै गएका छन । केही समय अघिसम्म विकास निर्माणका कार्यहरूबाट पिछडिएको यस गाविस अहिले विकास चरम पाईलाहरूलाई चुम्दै आगाडि बढिरहेको छ ।

हामीलाई थाहा छ, विहानीको मिर्मिरे सूर्य मधुर प्रकाश लिएर उदाउँछ र मध्यान्हमा प्रचण्ड गर्मी र राफिलो भई साँझमा फेरि मलिनो हुँदै अस्ताउँछ । संसारका हरेक वस्तुहरू परिवर्तनशिल छन । समय र ऋतु परिवर्तनसँगै वातारणमा रहेका हरेक बस्तुहरू परिर्वतन भए जस्तै ढुंखर्कको विकासमा पनि क्रमिक रुपमा परिवर्तनका छालहरू उब्जन थालिसकेका छन ।

परिवर्तन सृष्टिको शास्वत नियम नै हो भन्दा पनि फरक नपर्ला । केही समय अघिसम्म ढुंखर्कलाई केही ब्यक्तिहरूले हेर्ने दृष्टिकोण फरक थियो । विकासबाट टाढा रही दुर्गम र पिछडिएको ग्रामिण क्षेत्रका रुपमा ढुंखर्कलाई लिने गरिन्थ्यो । यति मात्र नभई यहाँका सोझा सिधा गरीब जनताहरूलाई ‘पाखे’ को संज्ञा दिई खस्रुको काँडासँग नाम जोडेर बदनाम गरेको दयनीय इतिहास हाम्रा अग्रजहरूको आँखामा अझै पनि झझल्को बनि जिवितै रहेको छ । एक दशक अघिसम्म विकट गाँउको रुपमा चिनिने ढुंखर्क अहिले समयको गतिसँगै विकासको बाटोमा पड्को मार्दै काभ्रे जिल्लाकै दक्षिणी भेगको एक प्रमुख केन्द्रविन्दु नै भई सकेको छ । टुकीको मधुरो प्रकाशमा जुनकिरी जस्तै पिलपिलाएको ढुंखर्क अहिले बिजुली बत्तीको उज्यालो चमकसँगै पूरै गाँउ नै झलमल्ल भएको छ । पैतालामा ठेला उठाएर उकाली ओराली गर्ने ढुंखर्कबासिहरूका अहिले घर–अगनबाट मोटरहरू गुड्न थालिसकेका छन ।

यही भूमिमा आफ्ना हातका दश नङ्ग्रा खियाई, अनि आफ्नो मातृभूमिलाई पसिनाले सिंचिएर उब्जाएको अन्न बाली दिनै माया मारी पोल्टामा खाजा हालेर पिठ्यौमा बोकेको भारीको बोझ टाउकाले थाम्न नसक्ने गरी उठाई थाप्लोमा नाम्लोको डाँम बासाई खोपासी, पनौती, बनेपा, भक्तपूर जस्ता बजारहरूमा पुर्याएर त्यसैबाट नुन तेल गरी गर्जो टार्ने गर्थे । नयाँ लुगा लगाउन र चामलको भात खान कहिले दशैं आउला भनेर कुरेर बस्ने तिनै गरिब ढुंखर्केहरूले पाखो बारीलाई रगत र पसिनाले सिंचिएर उब्जाएको तरकारी बालीहरू अहिले खेत बारीबाट नै बेच्न थालिसकेका छन । तरकारी खेतीका र उत्पादनलाई मूल्याङ्कन गर्ने हो भने ढुंखर्कलाई तरकारी खेतीको उर्वरभूमि नै मान्न सकिन्छ । एक दशक अघिसम्म मोटर गुड्नु त कता हो कता हिंड्ने बाटो समेत अप्ठ्यारो रहेको यस गाविसका अहिले प्रत्येक गाँउ बस्तिका घर आगनहरूमा मोटर गुड्न थालिसकेका छन । पिठ्यौमा जुरा उठाएर दुधका क्यान बोकेर गुजारा टार्ने यिनै गरिब ढुंखर्कवासीका छोरा छोरीहरू अहिले गाँउमै उच्च शिक्षा अध्ययन गर्न थालि सकेका छन । साँझ बिहान खस्रुका काँडासँग संघर्ष गरेर अध्ययन गर्ने यिनै ढुंखर्कवासीहरू अहिले राष्ट्रको विकास र परिवर्तनको संवाहक सावित भएका छन । छोरी र बुहारीको विद्यालयको रुपमा चिनिदै आएको यहाँको प्लस टु विद्यालयले आगमी शैक्षिक शत्रबाट यस क्षेत्रमा क्यामम्पस संचालन समेत गर्ने भएको छ । यसर्थ पनि भन्न सकिन्छ, ढुंखर्क विकासलाई चुम्दै सफलताको शिखर तिर लम्किरहेको छ ।

समय र परिवर्तनका सुनौलो किरणहरूसँगै विकासलाई पछ्याउँदै अगाडी बढेको ढुंखर्कमा यातायत, सञ्चार, शिक्षाको तिव्र विकास पछि काभ्रेको डाँडापारीका च्याम्राङबेशी, मिल्चे, साल्धारा, फलामेटार बाँसपूर लगायत ललितपूरका कालेश्वर, चन्दनपूर बतासे, ठूलादुर्लुङका बासिन्दालाई ढुंखर्क पानी पंधेरो जस्तै भएको छ । यति मात्र होइन ढुंखर्क च्याम्राङबेशी हुँदै ललितपूरको कालेश्वर पुग्ने मोटरबाटो जोडिएपछि गोटिखेल चन्दन्पूरका मानिसहरू समेत ढुंखर्क पनौती र बनेपा हुँदै काठमाण्डौ जानेहरूको ताँती लाग्न थालेको छ । यस्तै केही समय अघिसम्म सञ्चारको क्षेत्रमा निक्कै नै पछाडि रहेको यस गा.वि.स पछिल्लो समयमा सञ्चारको तिव्र विकास भएको छ । एक वर्ष अघिसम्म फोन गर्नलाई डाँडाकाँडामा गई नेटवर्क सर्च गर्दा समेत मोबाइल नटिप्ने ढुंखर्क गा.वि.स मा अहिले नेपाल टेलिकम र एन सिएलको टावर बनेपछि यहाँका कुना काप्चा जताततै मोबाईल फोनहरू राम्रोसँग चल्न थालेको छ । एकाइसौ शताब्दीमा विश्व दिनप्रतिदिन सूचना र प्रविधिको तिव्र विकाससँगै साँघुरिदै गईरहेको र सूचना प्रविधिको ज्ञानबाट ग्रामिण क्षेत्र पछि परिरहेको बेला हातेमालो युवा समाजले ग्रामिण भेगका सबैमा प्रविधिको ज्ञान दिलाउने उद्देश्यले ग्रामिण सूचना केन्द्र स्थापन गरी संचालन गर्दै आएको छ । यहाँको चहलपहल र आवतजावतलाई हेर्ने हो भने अहिले ढुंखर्क दक्षिणी भेगकै प्रमुख बजार नै भई सकेको छ । यतिमात्र होईन दक्षिणी काभ्रेका अन्य गाविसहरूले समेत आफ्नो चिनारी दिनु पर्दा ढुंखर्कको नामसँगै जोडिएर आउने गर्दछ । काठमाण्डौ, बनेपा र पनौती पछि बसाई सरेर आउनेहरूको पहिलो रोजाई ढुंखर्क बन्न थालेको छ । वास्तवमा ढुंखर्क बासोबास र हावापानीका लागि उपयुक्त थलो मानिन्छ । ढुंखर्कको प्राकृतिक सौन्दर्यता, भौगोलिक तथा धार्मिक विविधतालाई महत्वका साथ हेर्ने हो भने अझै पनि ढुंखर्क तिव्र गतिले विकासको बाटोमा निरन्तर लम्किरहनेछ ।