काठमाण्डौं सहरमा घर बनाएर
राजधानीमा
दरबार बनाएर बस्नुभएको
मेरो धनाड्य दाजु नमस्कार !

दाजु तपाईंले मेरो टहरामा
३ बर्ससम्म बसेर
आफ्नो घर इटहरामा
बनाउनु भयो
बर्खेझरी
गाउँको शीतलहर
पुस माघको जाडो
अनि चैतवैशाखको वायु लहरमा
संसारमै सबैभन्दा सार्हो
गाउँलाई पर्छ।
तर
सहर
हैन
यसैले
मैले दाजुलाई राख्ने रहर गरे।

कति सार्हो हुन्छ
चिसो हावा पानी खडेरी
भोकमारी र बेरोजगारीकै बेलामा
पाहुना आउदा कति गार्हो हुन्छ गाउँलाइ?
तपाईं मेरो छाप्रोमा
लगातार तीन बर्ससम्म बस्दा खासै गर्हो त भएन
मेरो घरमा बसेर मेरै घर छेवैमा
तीन तल्ला घर बनाउनुभयो ।

दाजु गार्हो भएन
गार्हो त मलाई दाजुको दरबारमा बस्न आउदा भयो
दाजुको दरबार
भाषणमा धनभन्दा मन ठुलो
मानवता ठुलो भन्दै हिड्नुहुन्छ दाजु
आगमी निर्वाचनमा कसरी
जनमत सङ्गकलन गर्नुहुन्छ
हामी मध्यरातमा
कसैको जनवार फुकेर आयो भने
उसलाई झुपडीमा एक रात बाधेर
हामी उसलाई भोलि बिहान सबेरैमा
उसलाई उसको घर पठाउछौ ।
कोही पाहुना आएर
तीन महिनासम्म हाम्रो झुपडीमा बस्यो भने पनि
हामी अन्तिममा उसलाई गाडी भाडा दिएर
खुशी बनाएर
दही चिहुरा खुवाएर उसलाई उसको सहर पठाउछौ ।

दाजु !
जब शरीरमा प्रसब पीडा खप्न नसकेर
म वीर अस्पतालमा पत्थरिको अपरेशन गर्न भनेर
सहर आए
तब मैले मेरो कष्टकर तीन दिन र रात
झड्केलो बाउको छोरोको घरमा बिताए

बिराम हुदा केवल अबिरल आराम खोज्छ
तर मलाई दाजुको अग्लो घरको
सोफा पलङ्ग काम आएन
जब म डिस्चार्जपश्चात्
हस्पिटलबाट निस्किए।

रहर थियो
मलाई पनि दाजुको घर आउने
मेरो बारेमा खबर त तपाईंले पनि पाउनु भएकै हो ।
रहर थियो मलाई दाजु घरमा आउने
तर म मेरो सौतेलो दाजुको डेरा गए
दाजु वा
वा !
यो देशको सदरमुकाममा
समरमाथा र गोर्खालीको शिर झै गरेर
सदावहार ठडिरहने टाउकोहरुभित्र
मन रहेनेछ
दाजु रहेनछ
पत्थर र ढुङ्गाले बनेका अग्ला दरबार
पत्थर र ढुङ्गाकै हुदोरहेछ
चट्टानभन्दा पनि बलवान्
कठोर
अनि बलियो
आफू कमजोर माटोको मलिलो घरमा बस्ने मान्छे
भएर होला
मन पनि माटो जस्तै कमसल कमल छ ।
बहत्तरको भूकम्पले कसैको ओइलाएको
अभागी अनुहार र निधार झै
चरक्क चिरा परेका चित्कार
यी बुढा घरहरुमा
हामी कोही पहुना आयो भने
अँझै पनि उसलाई भगवान मान्छौ
अतिथि देवो भव
तर
भूकम्पले पनि नभत्काउने ती विशाल दरबारहरुमा
बारम्बार
कुनै डेञ्जर एरिया झै गरेर
गाउँहरुको प्रवेशलाई भने
पागल र बालकलाई झै गरेर बहिस्कार गरिन्छ?
दाजु तपाईंको महलको बार्दलिहरुमा हेर्नुहोस
कति बर्स भयो तपाईंले बेलायती डागो पाल्नुभएको?

यसैले मनबिनाका ती भवनहरू आउन मलाई मन लागेन ।
दाजु
मन लागेन
खै अब कहाँ नै बाँकीरह्यो र
हामी दुई बीचको सम्बन्धग
भातृत्व
यो सहरमा त बरु पागलहरुभित्र पनि
भावना र मानवता रह्यो
जसरी कि हाम्रो गाउँमा पशु र मान्छे भित्र पनि
प्रगाढ मित्रता भयो।

मान्छे न अट्ने अग्ला अग्ला दरबार ठुलो
कि
सिङ्गो संसार अटाउन सक्ने कटेरो?
आजभन्दा तीन बर्स अघाडी
जब झुपडीबाट कलेज पड्नलाई
मेरो एक्लो छोरो
सहर आएको थियो
यो अपरिचित सहरको विशाल कोलाहलमा
तपाईंलाई नै केवल हामीहरुले
आफ्नो आफ्न्त सम्झिरहेका थियौ
यसैले मैले उसलाई
केही दिनको लागि तपाईंको घर पठाए
तर
तपाईंको परिवारले
के सम्झिए
खै के सम्झिए ?
भाउजूले तीन दिन पछाडि
लु हुदैन
आज अमेरिकाबाट
हाम्रा पाहुना आउदैछन
जसरी पनि आज
यो बेड यो ओछ्यान खाली गर्नु पर्छ
बाबू भन्नुभयो
हाम्रो गरीब गाउमा
एउटा अपरित बौलाहा कुकुरले पनि जिन्दगीभर
भात खाएर बस्न पाउँछ
तर
मेरो छोरो भतुवा थिएन
मेरो छोरो खात्ते थिएन
मेरो छोरो भात्ते थिएन।

मैले यो सहरका हर मानिसहरुलाई
आफ्नै आमाका छोरा
नेपाल माताकै सन्तान सम्झिन्थे
यो सहरका हर इन्सानहरुलाई
म मेरो दाजु भन्ठान्थे
तर किन दाजु
तपाईंले मेरो
छोरोलाई भने आफ्नो भतिज भन्ठान्नु भएन ?

सायद,बिर्सिनुभयो बिगत
रगत समान हाम्रो त्यो आत्मिक बन्धुत्व
आफू जन्मिएको गाउँ
आफ्नै अस्तित्व
आफू हुर्किएको ठाउँ
सायद,
बिर्सिनुभयो बिगत यही ठाउमा
दुख पाएर
त्यही सहरमा आएर
दुई छाक टार्नुभएको ईतिहास
आफ्नै ईतिहास
तपाईंले आज हाम्रो हृदयसँग
हार्नुभयो दाजु
हार्नुभयो।
भाउजूले किन तीन दिनभन्दा बढी बाँस दिन
सक्नुभएन ?

खै के सम्झिनुभयो भयो हामीहरुलाई
खान नपाएर
गाउबाट एक गाँसको लागि भिख माग्न सहर आएको भतुवा
या लाउन नपाएर एक थान कपास माग्दै सडक किनारमा नाङ्गै हिडिरहेको बटुवा
खान नपाएर घर घरमा आएर भात खाइरहेको भात्ते
चामल मागिरहेको भिखारी
या, गाउको बेरोजगारीबाट सहर आएको पाखे
या भन्नुहोस दाजु
या यी सबै खोसिएर
एकसाथ गाँस बाँस कपास खोज्दै हिडिरहेको कुनै
सुकुमवासी ?
भन्नुहोस दाजु
आखिर के सम्झिनुभयो हामीहरुलाइ?

तर
हैन दाजु हैन हाम्रो पनि घर छ
हाम्रो पनि तपाईंको मनभन्दा पनि ठुलो भवन छ
हामी सिङ्गो देशलाई घर भन्ठान्छौ
हामी नेपाललाई घर मान्छौ
यी यावत कुराको लागि मैले
पैले मेरो छोरोलाई तपाईंको घर पठाएकै हैन
गाउँमा जाबो एउटा मुला मुसाले पनि
हाम्रै घरको यी अब चिज भोग विलास गर्छ
हामी मुसालाई पनि हाम्रै परिवार मान्छौ
किनकि ऊ पनि हामै घरमा बाँस बस्छ
धान चामल चोरी चोरी खान्छ
तर
हामी,उस्लाई भ्रष्टचारी भन्ठान्दैनौ
बरु भिखारी मान्छौ
भिख र दानमा
ईश्वर
र
भगवानको रुप हुन्छ
हामी मुसालाई भगवान मान्छौ ।

मैले मेरो छोरोको समाचार सुनेर
उसलाई अब सेकेण्ड पनि
दाजु दरबार नबस बनेर
उसलाई मैले मेरै आदेश अनुसार
बसपार्कको गेस्ट हाउसमा पठाए
मलाई थहा थियो
बसपार्क सहरकै एउटा कुख्यात
बसपार्क बिग्रिएको ठाउँ हो ।
मैले मेरो छोरोलाई
केही दिनको लागि
रुम रेन्टमा राखिदिए
ऊ सधैको लागि तपाईंको घरमा बाँस बस्न आएकै थिएन
खै ती धनिहरुले के सम्झिए सम्झिए
के सम्झिएर रातारात बनबास लखेटेर पठाए
मेरो छोरो केवल केही दिनको लागि त्यहाँ आएको थियो

किनकि,
मैले नै उसलाई रुम नपाउञ्जेलको लागि
केही दिन त्यहाँ बस्न पठाएको थिए।

बिराम पर्दा यो सहरको कोलाहलमा
रहर थियो मलाई मेरो दाजुको घरमा आउने
माफ गर्नुहोला दाजु
तर
आउन सकिन

किनकि मेरो मनलाई
बिगतका इनै कुराहरुले बदनाम
र बेइज्जत बनाइरहेको थियो।

रहर थियो मलाई पनि यो सहरमा
बिराम पर्दा
दाजुको दरबार आउने
तर
अस्पतालमा मैले एकसाथ
यस्तै यस्तै सम्झिरहेको थिए ।