• भलाकुसारी
  • मझेरी छनौट
  • ट्विटरमा
  • फेसबुकमा
  • रचना प्रकाशन गर्दा
  • प्रतिकृया
  • हाम्रो बारेमा
  • हिज्जे संशोधन
Home

मझेरी आकर्षण

  • पछिल्ला रचनाहरू
  • नयाँ लेख/रचना पढ्नुहोस्
  • लेखक/विधा/स्रोत सूची
  • साहित्यिक सूचना/समाचार
  • कथा
  • कविता
  • गजल
  • गीत

फेसबुक एकाउन्टबाट लग-इन

लग-इन (भित्र)

  • Create new account
  • Request new password

विधा सूची

  • कथा
  • आधुनिक कथा
  • सामाजिक कथा
  • लघु कथा
  • मनोविश्लेषणात्मक कथा
  • पौराणिक कथा
  • बाल कथा
  • लोक कथा
  • अनूदित कथा
  • विज्ञान कथा
  • हास्य कथा
  • सूत्रकथा
  • पत्रात्मक कथा
  • अन्य बिधा (कथा)
  • कविता
  • गद्य कविता
  • छन्द कविता
  • पद्य कविता
  • राष्ट्रिय कविता
  • बाल कविता
  • गीति कविता
  • पौराणिक कविता
  • हास्यव्यङ्ग्य कविता
  • भक्ति कविता
  • अनूदित कविता
  • अन्य विधा ( कविता)
  • गीत
  • लोकगीत
  • आधुनिक गीत
  • पुराना गीत
  • बाल गीत
  • चलचित्रका गीत
  • स्वदेश गीत
  • पप गीत
  • गजल (गीत)
  • अनूदित गीत
  • निबन्ध
  • हास्यव्यङ्ग्य
  • वर्णनात्मक निबन्ध
  • वैयक्तिक निबन्ध
  • लघु निबन्ध
  • विचारात्मक निबन्ध
  • पत्रात्मक निबन्ध
  • संस्मरण
  • नियात्रा
  • भावनात्मक निबन्ध
  • अनुभूति/मनोन्यास
  • अन्य विधा (निबन्ध)
  • विश्लेषण/समालोचना
  • सामाजिक समीक्षा
  • भाषा/साहित्य समीक्षा
  • ऐतिहासिक समीक्षा
  • सांस्कृतिक समीक्षा
  • संगीत/कला समीक्षा
  • व्यक्तित्व समीक्षा
  • पुस्तक/कृति समीक्षा
  • साहित्यिक खोजपत्र
  • भौगोलिक समीक्षा
  • शैक्षिक समीक्षा
  • राजनीतिक विश्लेषण
  • आध्यात्मिक विश्लेशण
  • सूचना प्रविधि
  • वैज्ञानिक समीक्षा
  • अन्य विश्लेषण
  • सूचना/समाचार/बहस
  • सूचना/विज्ञप्ति
  • कला/साहित्य समाचार
  • साहित्यिक छलफल
  • साहित्यिक रिपोर्ट
  • नाटक/एकाङ्की
  • नाटक
  • बाल एकाङ्की
  • संवाद
  • अन्य विधा
  • गजल
  • मुक्तक
  • हाइकु
  • सेन्र्यू
  • ताङ्का
  • सेदोका
  • सनेट
  • अन्य
  • विविध भाषाका रचना
  • संस्कृत भाषा
  • मैथिली भाषा
  • भोजपुरी भाषा
  • नेवारी भाषा
  • तामाङ् भाषा
  • लिम्बू भाषा
  • बान्तावा भाषा
  • थारू भाषा
  • अवधी भाषा
  • कुलुङ भाषा
  • शेर्पा भाषा
  • धिमाल भाषा
  • राना भाषा

जीवनको मूल्य खोजिएका निबन्धहरू

kbs — Sun, 02/13/2011 - 12:17

  • पुस्तक/कृति समीक्षा
  • तुलसी
  • मधुपर्क २०६७ माघ

नेपाली साहित्यमा निबन्ध विधालाई रुखा-सुख्खा विधा मानिन्छ र पनि यसमा कलम चलाउनेहरूको भने कमी नै चाहिँ छैन । निबन्धका उपविधा-नियात्रा एवं हास्यव्यङ्ग्य लेखन र पठन दुवैका दृष्टिले चल्तीका भए पनि आत्मपरक विषय-सन्दर्भका निबन्धहरू चाहिँ कमै लेखिनेमा पर्दछन् । विचारप्रधान यस्ता निबन्धहरूको स्वतन्त्र फैलावट तथा समाजको एक गौरवपूर्ण पात्रको जीवनवृत्त पढेर लिन सकिने लाभ निबन्धभित्र असीमित नै हुन्छ । यस्तै निबन्धकारमा पर्दछन्- जयदेव गौतम । पचासको दशकमा उदाएका निबन्धकार जयदेव गौतम लेखनयात्राको समयावधिका हिसावले यतिबेला पाँच-सात सङ्ग्रहका जोदाहा निबन्धकारमा दरिइसक्नुपर्ने थियो तर भर्खरै मात्र उनी 'लक्ष्मणरेखाका दासहरू' निबन्धसङ्ग्रहमार्फत् निबन्धकारहरूको लाइनमा उभिन पुगेका छन् ।

गौतमको यस सङ्ग्रहभित्र विविध विषय र सन्दर्भका अठार वटा निबन्धहरू सङ्गृहीत छन् । निबन्धलेखनका हिसावले उनको पहिलो रचना वि.सं. २०४९ सालमा 'आस्था कर्कलाको पानी होइन' शीर्षकमा 'युगसम्बाद' पत्रिकामा प्रकाशित थियो । 'लक्ष्मणरेखाका दासहरू' मा जम्मा अठार शीर्षकका निबन्ध रहनु र उनको निबन्धलेखनको समयावधि पनि अठार वर्षको हुनुले वर्षको एउटाले प्रतिनिधित्व गरे पनि उनी बीचको समयमा पात्ताल प्रवासमा हराएका कारण पछिल्लो समयमा आएर मात्र उनी ज्यादा सक्रिय देखिएका छन् । उनको पहिलो निबन्धले भारतीय राज्य उत्तरप्रदेशको राम जन्मभूमि विवादको सन्दर्भलाई लिएर धार्मिक आस्था र विश्वासको पक्षमा वकालत गरेको छ । उनी मानवीय जीवनको सकारात्मक चिन्तक, व्याख्याताका रूपमा सङ्ग्रहभरि छरप्रष्ट छन् । उनी जीवन बाँच्ने रहरमा लटरम्म फुलेका छन् र आत्महन्ताहरूलाई धिक्कार्छन् ।

सङ्ग्रहमा फरकफरक विषय र सन्दर्भका निबन्धहरू रहेका छन् । व्यक्तिकेन्द्री निबन्धहरूमा उनी कुशल निबन्धकार सावित भएका छन् । उनले पारिजातको साङ्गोपाङ्ग जीवनलाई 'मैले भेटेकी पारिजात' मा उतारेका छन् । दँगासे साइँला' को त्याग र प्रजातन्त्रप्रतिको शहादतको उच्च मूल्याङ्कन गरेर गौतमले देशको सच्चा सपुतलाई पछिल्लो पुस्तामा चिनाउने काम गरेका छन् । जापानी ग्रान्डमास्टर कानाजावाको नेपाल मोहलाई सलाम गर्नुपर्छ । विदेशयात्राका पृष्ठभूमिका निबन्धहरू बादलुभन्दा माथि हङकङ विमानस्थलमा केही घण्टा, अमेरिकामा भेटिएका अमिगो र अमिगाहरू रोचक शैलीका निबन्धहरू छन् । 'चामल र चमेली' निबन्धमा गौतमले भोक र सौन्दर्यको उत्तिकै आवश्यकता बोध गराएका छन् सुन्दर जीवनका लागि । 'लक्ष्मणरेखाका दासहरू' शीर्षकको निबन्धले सिङ्गो सङ्ग्रहकै नामाकरणको प्रतिनिधित्व गरेको छ ।

लक्ष्मणरेखाको दास बनेर नाघ्न नचाहँदो दुर्नियतिको व्याख्यान सँगसँगै यसका धार्मिक मान्यताहरू पनि उधिनेका छन् तर 'लक्ष्मणरेखा' वास्तवमा 'भ्रमरेखा' हो भन्ने लेखकलाई कमै मात्र जानकारी भएको देखिन्छ । रामायणको व्याख्यानअनुसार श्रीराम सर्वव्यापक छन् र उनी कर्ताहर्ता सबै हुन् । उनलाई सीता हरण गर्न रावण आएको भन्ने पनि ज्ञान हुन्छ । त्यसैले असली सीतालाई अग्निमा लुकाएर नक्कली सीता खडा गरेका हुन्छन् । लक्ष्मणलाई यो कुराको ज्ञान हुँदैन र लक्ष्मणरेखा कोर्छन् । सीताले रेखा नाघेपछि रावणले हरण गरेर लान्छ र आफ्नो अशोकवाटिकामा राख्छ । श्रीरामले हनुमान, सुग्रीवलगायतको सहयोगले रावणलाई मारेर सीतालाई ल्याउँछन् । यो सबै जम्मा एक वर्षभित्र भएको हुन्छ तर गौतमले वषौर्ं भनेर उल्लेख गरेका छन् । पछि अग्नि परीक्षाको निहुँ गरेर नक्कलीलाई डढाएर असली सीता निकालेको रामायणको रोचकपक्षमा गौतम अलमलिएका देखिन्छ । त्यस्तै, पारिजातको सन्दर्भको निबन्धमा 'बागमतीमा पानी एकलास बगिरहृयो' भनेका छन् । पानीको बग्नेक्रम एकलास नभएर एकनास अथवा निरन्तर अविरल हुनुपर्थ्यो । केही अन्य शाब्दिक एवं व्याकरणिक त्रुटिहरू पनि नभएका होइनन् तर आकर्षक साजसज्जा र स्तरीय छपाइले त्यसलाई ढाकिदिएको छ । निबन्धलाई परिभाषाभित्र बाँधेर राख्न सकिँदैन भनिन्छ । यसैकारण गौतमका 'लक्ष्मणरेखाका दासहरू' भित्रका अठारवटै लेखहरूलाई निबन्ध नै भन्न सकिन्छ अन्यथा यसमा केही यात्रासंस्मरण छन् र केही संस्मरण पनि छन् । समग्रमा भन्दा विविध सन्दर्भका सामग्रीहरूको पठनीय सँगालो बनेको छ 'लक्ष्मणरेखाका दासहरू' र यसै कृतिमार्फत् उनी पत्रकारबाट साहित्यकार, त्यसमा पनि निबन्धकारमा दरिएका छन् ।

कृति ः लक्ष्मणरेखाका दासहरू (निबन्धसङ्ग्रह)
निबन्धकार ः जयदेव गौतम
प्रकाशक ः विक्रान्त बुक हाउस, भक्तपुर
प्रकाशन ः २०६७, असोज
पृष्ठ ः ८९+१४
मूल्य ः रु. १७५।-

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Total votes: 129
  • 4171 reads
Tweet facebook

Post new comment

The content of this field is kept private and will not be shown publicly.
Input format
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • Allowed HTML tags: <a> <em> <strong> <cite> <code> <ul> <ol> <li> <dl> <dt> <dd>
  • Lines and paragraphs break automatically.
  • Web page addresses and e-mail addresses turn into links automatically.
  • Lines and paragraphs break automatically.

More information about formatting options

CAPTCHA
This question is for testing whether you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.

सामाजिक सञ्जालमा

Follow @Majheri

मझेरी छनौट

  • पुन्य कार्की
  • सुधा मिश्र
  • धर्मराज कोइराला
  • शिवराज कलौनी
  • राजेश अधिकारी

नयाँ प्रतिकृयाहरू

  • appreciate
    1 day 4 hours ago
  • आभार
    2 days 7 min ago
  • बहुत खुब कहिल्छि ।
    4 days 23 hours ago
  • आभार प्रकट गरे
    6 days 22 hours ago
  • शब्द र भाव राम्ररी मिलाउनु
    1 week 36 min ago
  • यति मीठो संस्मरणको लागि हृदय देखि नै धन्यवाद
    1 week 18 hours ago
  • सारै राम्रो पुस्तक, बधाई छ
    1 week 20 hours ago
  • किताब राम्रो रहेछ । बधाई छ
    1 week 20 hours ago
  • एकदम सान्दर्भिक
    1 week 1 day ago
  • आज पनि उत्तिकै शान्दर्भिक छ्न
    1 week 1 day ago

लोकप्रिय रचनाहरू

Today's:

  • खहरेको भेल-रहेछ
  • पछिल्ला रचनाहरू
  • तिम्रो शुभ विवाहको उपलक्ष्यमा
  • विद्यार्थी हुँ म
  • मझेरीमा लेख रचना प्रकाशन गर्दा..
  • कोरोना भाइरस
  • फेसबुकका शुभेच्छा र जीवनका वास्तविकता
  • छोरीको जन्मदिनको शुभकामना
  • जन्मदिनको शुभकामना
  • हाम्रो बारेमा
  • माया गर्ने भन्दा, धोका दिने मायालु प्यारो हुन्छ
  • देशभक्त हुँ म
  • महलकी रानी
  • मझेरी हिज्जे-संशोधन : शुद्ध नेपाली लेखौँ
  • जन्मदिनको शुभकामना तिमीलाई
  • शान्तिनारायण श्रेष्ठका कवितामा समाजशास्त्रीय चिन्तन एक अबलोकन
  • शुभ दिन बिहानीको
  • गजल ( बिर्सिएको छैन आमा )
  • सात मुक्तक (अहो! यो संसार अचम्मको छ)
  • प्रेम पाप होइन
  • यसै गरी मिलोस तिम्रो माया
  • मैले कविता लेख्नै बिर्सेँ
  • भेषराज रिजालको पछिल्लो नियात्रा सङ्ग्रह बिसौनी वल्तिर
  • पुराना कुरा
  • शेक्सपियर, एभन र म
  • जुनेली रात
  • हामी कोपिला
  • नजन्मिएको गीत
  • शुरुशुरुमा
  • मौका यही हो गर

Last viewed:

  • पढाइ र साथीहरू
  • एउटा मृत्यु
  • नूतन वर्षको प्रतीक्षामा
  • मलाई नसोध कहाँ दुख्छ घाउ
  • दशैंको शुभकामना
  • लोढाशङ्करको अभियान
  • कुहिरो र घोडचढीहरू
  • फूलको कविता
  • दसैँ स्रष्टाको कलममा
  • अरु-मर्दा भने श्रद्धाञ्जली
  • सर्बश्व मलाई लुटाएर गई
  • नेपाली राष्ट्रिय गान
  • जिन्दगानी
  • कसैको यादमा
  • भुइँमान्छेका छायाँहरू
  • पहिलो माया
  • हिँड्छु
  • पल्टन
  • मनमा मायाको अमिट छाप
  • मैले आफ्नै देश हराएँ
  • देशले गुज्रेको द्वन्द्वकाल
  • मेरी उनी
  • सम्बन्ध बिच्छेद (लघु कथा)
  • पछुतो
  • गल्ती हजार हुन्छन
  • मनकाे बह
  • सुकेको आँशु दुखेको मन
  • उसलाई थाहा छ
  • पिइन्छ, मातिन्छ, अनि, ढलिन्छ
  • मझेरीमा लेख रचना प्रकाशन गर्दा..
  • भलाकुसारी
  • मझेरी छनौट
  • ट्विटरमा
  • फेसबुकमा
  • रचना प्रकाशन गर्दा
  • प्रतिकृया
  • हाम्रो बारेमा
  • हिज्जे संशोधन

© २००८-२०२० सर्वाधिकार मझेरी डट कममा सुरक्षित