हिजोको दिन, दुखको छिन, विर्सन्छन खै किन
के थियो हातमा, को थियो साथमा, ठान्दैनन् सम्झिन

चर्खा हो एउटा, मानिसको जीवन, सुख र दुखको
दुखमा साथी, योभन्दा माथि, मैले केही ठानिन

उदासिन (डिप्रेसन) हुनेले यी कुराहरू जानेमा विना औषधि निको हुन्छ ।

मैले थुप्रै उदासिन डिप्रसनग्रस्त व्यत्तिहरुलाई यी कुराहरु बुझाएर निको तुल्याएको छु । यी कुरा मैले त्यसै भनेको होइन । हाम्रो समाज त्यत्ति त शिक्षित छैन तर श्क्षिित भनाउँदा समाज पनि आफुले पढेका कुरा लागु गर्दैनन् अनि पढाइ त्यसै खेर गइरहेको छ । हरेक व्यक्ति जसलाई पनि हतोत्साही बनाउन तलिल्न छन् । त्यसैले गर्दा शिक्षाको उज्यालो नपुगेका ठाउँमा डिप्रेसन, उदासिपन आज धेरै मात्रामा ब्याप्त छ र कमजोरीको फाइदा उठाइरहेका छन् ।

सम्झाएर मुटुमा बसाउन खोज्छु
फकाएर हृदयमा सजाउन खोज्छु
जसोतसो डोर्‍याएर मनदेखि
छातीसम्म ल्याइपुर्‍याउँछु
तैपनि,
शब्दहरू ओझिला−ओझिला लाग्छन्
शब्दहरू बोझिला−बोझिला लाग्छन्
शब्दहरू नि:शब्द−नि:शब्द लाग्छन्

१)
तीज आयो एउटा महंगो साडी, किनिस्योस् न ए मेरो हजुर
जसरी नि यसपाली कानको वाली, किनिस्योस् न ए मेरो हजुर
हिंडेर जानै सकिन्न अलि टाढा छ, माइतीघर त्यसैले त
सरर जानलाई यसपाली त गाडी, किनिस्योस् न ए मेरो हजुर

आजसम्म लगाएर मैले मझेरीका ३४५ पृष्ठका कमसे कम पाँच हजार जति गजल पढें । गजल निकै मार्मिक र ओजले भरिएका रहेछन् । प्रसिद्ध गलकारहरू र मोतीराम भीमनिधि तिवारीका गजलसमेत रहेछन् । बढीमा २५०० जति पाठकले पढेका र घटीमा दस बिसले मात्र पढेका पनि देखिए । राम्रो गजलका पाठक धेरै र कमजोरका पाठक कम नै देखिए । यसैले पाठकले राम्रो रचनाको अध्ययन गर्दो रहेछ भन्ने सिद्ध भयो ।

हरि जया र आरोही, आहनाको त प्यारमा ,
बृटेनमा रमाएर, झुल्यौँ लन्दन नेत्रमा ।

नेपालमा जया पढी, आंग्ल देश गएर नै ,
पढी विज्ञान शास्त्र नै, बनेकी ज्ञान दात्री नै।

विद्यावारिघि सम्पूर्ण, ज्ञान सिन्धु तरीकन ,
बिन्दु सित घुल्यौ आफैँ . जल सिन्धु बनीकन ।

नेपाल विभिन्न जातजाति र विविध संस्कृतिले भरिएको देश हो । नेपालमा परापूर्वक कालदेखि नै विभिन्न भाषाभाषी वा संस्कृतिको संगमस्थलको रूपमा रहिआएको पाइन्छ । हाम्रो देशभित्र बसोवास गर्ने प्रत्येक समुदायको आ—आफ्नै भाषा एवं साँस्कृतिक, चालचलनहरू र रीतिरिवाजहरू रहेका छन् । यी सबै जातिहरूको भाषा र रीतिरिवाज मिलेर नै समग्रमा नेपाली सँस्कृतिको निर्माण भएको छ । यी जनजाती समुदाय अन्तर्गत खड्गी समुदायको आफ्नो मौलिक संस्कृति एवं संस्कारहरू तथा जीवनशैलीको अस्तित्वले छुट्टै पहिचन राखेको छ ।

छोटो जिन्दगीको हर हिसाब बाँकी छ
खालबाट उठलास तिम्रो हिसाब बाँकी छ

तिमीलाई लाग्योहोला बादल फाटि सक्यो
मुटुको दरार हेर मनमुटाव बाँकी छ

१
नर्कटहरु
कहाँ मात्र खोज्ने हो ?!
गठ्ठेमंगल ।

कानि कानि हम लिखैत चिठी छी
चलि आउ प्रीतम मधुश्रावणीमे

नहि पुजबै पावनि ज आहा नहि एबै
छोडिक पावनि प्रीतम बैँस जेबै
पंचमीमे एलखिन बालम सभहक
कोना मस्त सुतल बौरहबा हमर

विश्वभरका साहित्यकारहरू एकजुट होऔं, नेपाली साहित्यलाई समृद्ध बनाऔं’ भन्ने मूल नाराका साथ स्थापना भएको विश्व नेपाली साहित्य महासंघको नेपाल शाखा कल्पना पौडेल ‘जिज्ञासु’ को अध्यक्षतामा पुर्नगठन भएको छ ।

द्यौता भन्दै खुसी पार्न धूप वत्ति बालेको छु
पाठपूजा धेरै गरेँ ध्यान समेत थालेको छु।

निदरीमा मीठा मीठा सपनीका हुल देख्थें
त्यै हुलको टालो टिपी फाटेको मन टालेंको छु।

कहिले दशैं कहिले तिहार त कहिले तीज साँच्चिकै नेपालीहरूको चाडपर्व पनि धेरै हामी नेपाली भाग्यमानी नै हो जुन देशमा चाडपर्वको रौनक धेरै नै रहेको छ । विसंगति र बिकृति विरुद्ध तीखो प्रहार गर्दै तीजको अवसरमा तीज गीत लिएर कवि, गीतकार, एवं साहित्यकार सुरेन्द्र महर्जन "अमर" को रचना रहेको "छमछ्मी नाच्ने कमर भाँच्ने" तीज गीत सार्वजनिक भएको छ ।

दिनभरि लाइन बसी
पाएको हरियो कागज
बोकी आएको विदेशमा म
पसिनासँग पैसा साट्न म
पैसासँग पसिना साट्न म
बिहानको निद्रा खुल्छ मेरो
क्वार-क्वारे अर्लामको आवाजबाट

एक दिन म कथा भन्नेछु
तिमी बच्चले झैँ सुन्नेछौ
मैले भनेको हैन
मेरो कथा कसैले साभार गरेको ।

बच्चालाई जस्तो कथा सुन्दा आनन्द आउँनेछ
तिमीले पनि उत्तिकै चाख दिएर सुन्ने छौ
कथाको कुनै एक पात्रको चरित्रले
तिमीले आफ्नो आँखाबाट आँशु झरेको
कथाको समाप्ति पछिमात्र थाहा पाउनेछौ ।