जेब्रा क्रसिङ्का दाँयाबाँया
चौडा सडकका छातीमा उभिएका
सडक वारपार गर्न आतुर
छरपष्ट छिरलिएका छिचिमिराझैँ
ढाडमा नदेखिने भारी बोकेका
टाउकामा नदेखिने बोझ उचालेका
भयमिश्रित लेप दलेर
आतङ्क घुलित सुगन्धमा घुलेर

यताकै गर्न सकेनस भने
बनारस गएस्
दिल्ली गएस्
अरुकै बन्न सकेनस भने
मन्त्री त पक्कै भएस् ।

सके न्यायधीश भएस्
नभए पुलिस भएस्
त्यो पनि हुन सकेनस भने
मन्त्री जाबो त पक्कै भएस् ।

शास्त्र मानव सभ्यताको मूल श्रोत हो । सम्पूर्ण वेदको सार मानिने भागवतमा “अहिँसा परमोधर्म” अर्थात अहिँसानै सबैभन्दा ठूलो धर्म हो भन्ने उल्लेख छ र यस्ता प्रमाणहरू थुप्रै पाइन्छन् । त्यस्तै मनुस्मृतिमा “मधुपर्केच यज्ञंच पितृदेवत कर्माणी अजैव पशवो हिँसा नान्यत्रेत्य प्रवित्मनु ” अर्थात देवकार्य र पितृकार्यमा पाशविक प्रवृत्तिको हिँसा इत्यादि त्याग गर्नुपर्छ भन्ने उल्लेख छ । वैदिक सनातन धर्ममा हिँसालाई नकारात्मक रुपमै हेरेका देखिन्छ ।

पहाडको टाकुरोको नजीक भएको ढुङ्गोले फेदीमा पटक-पटक आएर ठोक्किइरहने समुद्री छालतिर हेर्दै ओठ लेब्र्यायो र भन्यो – “जतिसुकै प्रयास गर तर तैँले मलाई भेट्न सक्दैनस्।”

ह्युष्टनबाट लस्भेगस् यान आकाश पुगेछ
गइयो तारिख एकै अक्तूबर परेछ

विश्वको ठुलो बाँधैमा दोस्रो तारिख हूभर
ताल डीम गयौँ फेरि हेर्न त्यसै दिनै भरी

तीन अक्तुबरैमा, बिहानै गुडियों लक्ष
लिएर क्यालिफोर्नियाँ, नूतन दृश्य के छ

एक्लै छ रातको जुन, तिम्रो अभावमा
गाम्भीर्य बग्दै छ अरुण, तिम्रो अभावमा

कति सुनु एक्लै यो, गीत जिन्दगीको
खल्लो लाग्न थाल्यो धुन, तिम्रो अभावमा

रामप्रसादकी छोरी हराएकी छ । तर गाउँमा बढेका छोरीहरू हराउनु कुनै नौलो कुरा हैन । किनभने गाउमा बढेका छोरीहरू हराउनु भनेको प्रचलित उखान जस्तै भएको छ। त्यसैले ऊ यस्ता कुराहरुमा खासै वास्ता गर्दैन । तर बिडम्बना अहिले आफ्नै छोरी बेपत्ता भएकी छ र ऊ बिचलित छ ।

यतिबेला रामप्रसाद भर्खरै मेला सकेर घरभित्र पसेको छ। स्वास्निलाई सम्झाउनु छ । स्वास्नीसँग यतिबेला त हो नि दुख सुखका कुराहरू गर्ने । अरु बेलामा त फुर्सदै मिल्दैन । ऊ आफ्नी स्वास्नीलाई असाध्य माया गर्छ ।

आगो निभेपछि
चीसा स्याठका सर्पहरू सल्बलाउन थाल्छन्
अन्धकारका स्यालहरू चल्मलाउन थाल्छन्
फुस्फुसाउँदा खरानीले छर्रा हान्न थाल्छन्
वनमाराका जराले पहरा तान्न थाल्छन्
आऔं अब फेरि एकपटक
अगुल्ठा र झिल्काहरू बटुली आगो जोरौं
र गरौं सर्प र स्यालहरुको स्वास्ति
स्वाहा------!

पैसाले
रक्सी किन्न पाइँदो रहेछ
र त केही धनी मान्छेहरू
भेटिन्छन्
सहरको कुनै पाँचतारे बारमा

पैसाले
मान्छे किन्न पाइँदो रहेछ
र त केही धनी मान्छेहरू
भेटिन्छन्
सहरको कुनै प्रख्यात बेश्यालयमा

धन्य छौ पति र पुत्ररत्नहरू धन्य छौ
धन्य छौ सहनशीला पत्नीहरू धन्य छौ
धन्य छौ सासू ससुरा र अभिभावहरू धन्य छौ
दुनियाँ भरमा तिमीहरू नगण्य छौ
समाजमा उच्च वर्गका नागरिकका रुपमा गनिएका छौ
सबैबाट आदर्श नागरिक भनिएका छौ ।

अर्काको दुःख सुन्नु तिम्रो धर्म हैन
तथापि केही प्रश्न गर्न चाहन्छु
केही भन्न चाहन्छु ।

बिहान मिर्मिरेमा डाँडामाथि नपुग्दैको घाम समात्ने बाल्यकालको इच्छाजस्तै अभिलाषा सङ्गाल्दै निकै उल्लासित मन र हलुका पाइला लिएर उकालिँदै थिएँ म । मेहनत, पसिना, थकाइ र स्फूर्तिका साथ उकालिँदा लाग्यो, जीवनको आनन्द यसमै छ । एउटा भरोसाले रसायो भित्री आँत ।

चारखुट्टे फेदीमै छोडेर आफ्नै खुट्टाका भरमा उचालिँदै गर्दा शिखरसँग दाँजियो मन । संसारका अग्ला शिखरसँग दाँजिन पाउँदा मेरो मनमा पनि अन्नपूर्णा, धवलागिरि, नीलगिरी र माछापुच्छ्रे उभिए । हिमाली उचाइमा रक्तिम आभा चुलियो । त्यो आभाको उज्यालो हृदयमा पनि सञ्चार भयो । हृदय उज्यालिँदा ओठ चल्मलाए– मेरो प्यारो भूगोल, मेरो सुन्दर आँगन, मेरो किशोरावस्थाको क्रीडास्थल । लाग्यो, यही भूगोलको अनुहारमा मेरो खुसी फक्रिरहेछ । क्यामेरामा बचत गर्न खोजेँ खुसी फक्रिएको भूगोलको उज्यालो । अनि फेवाको मोहक स्पर्शले रोमाञ्चित भएँ ।

मञ्जरी आफ्नै कोठा भित्र बसेर पल्ला घरको पिँढीमा रहेकी छिमेकी भाउजूलाई हेरिरहेकी थिई । भाउजू मकैका घोगाबाट केही पत्र खोस्टा नङ्ग्याउदै झुत्ता बनाइरहेकी थिइन् । कोठा भित्र गुम्सिएर मात्र कति सुन्नु ? आमा बस्तुभाउ वा मेला पर्म कता पुगे कि हुन्, थाह पत्तो छैन । बाउको झन कुरै भएन । उनका मन मिल्ने स्कुले साथीहरूका घर पनि अलि परै छन् । मञ्जरीलाई भाउजूसँग गएर एक छिन बसि बियाँलो गर्ने मन त थियो तर आँट थिएन । हुन पनि भाउजू ठेगान भएकी मान्छे पक्कै होइनन् । नाना भाँती कुरा गरेर पटक पटक लाज मर्नु गराइसकेकी छन् । हग्नेलाईभन्दा देख्नेलाई लाज भने जस्तो अनुहार रातो बनाउनु पर्ने चाहिं मञ्जरीले । तैपनि दर्बिलो मुटु बनाएर गई मञ्जरी ।

लासका भीडमा पाउछौ तिमी
मेरै लास कात्रोमा
हाँसिरहेको चित्कार

खुला खुला आँखा
भावबिभोर मनमा
पोखिरहेछ रिस
समाजमा देशमा
आफन्त र परिवारमा

“बाबु जाउ ड्याडलाई सोध यसपालिको टीकासँग मुख धुने पानी ठिक पार्ने कि नपार्ने?”

उसले टाढैबाट सुन्यो र भन्यो “भो बुढी यसपालिको टीका फेसबुकमा अपलोड गर्ने हो। सबैले देखिहाल्छन, मुख धुने पानी चाहिँदैन।”

चन्द्र मोहिनी नै हुन् चन्दा पहिलो नजरमै दिल चोर्ने
क्षितिजको सपनी बिपनीलाई पनि भङ्ग पार्ने ।

क्षितिज भन्छ– “अब चन्दा मसँग जस्तोसुकै परीक्षा लेऊ
ज्यानै दिन तयार छु , आइदेऊ क्षितिजको छेउ ।”