अड्डाका कर्मचारीहरुको वनभोजका दिन । अफिसका सबैजसो कर्मचारीहरू बनभोजमा गएका । दिउसोभरिको खानपानमा तिनीहरू व्यस्त । कोको केकेमा व्यस्त भए थाहै भएन । धेरै साथीहरू यस्तोमा केकेमा व्यस्त हुन्छन् त्यो सबैलाई थाहा भएकै हुन्छ हलेदो जानेपछि के कोट्याउने ।

दिउसो भरि तिनीहरुमध्ये केहीको धन्दा भनेको तास र दारुतिर गयो । कसले बनाए, खुवाए, खाए, त्यो सब कुरा यो धेरैले केही थाहा पाएनन् । आखिर उनीहरू व्यस्त हुन्छन् त उनीहरुलाई के थाहा होस् ?

यो मुटुको धरती र गगन फिर्ता देऊ
हरसाँझ बगाएको सावन फिर्ता देऊ

कु-बेलामा हिसाब खोज्न आउनेहरू
जोवन फिर्ता देऊ ! र मन फिर्ता देऊ

चल्तीका शब्द

माइक्रो बस सहरमा
माइक्रो मिडिरहरमा
माइक्रो इकोनोमिक्स बजारमा
माइक्रो बायोलोजी हजारमा
चल्तीका शब्दले
सर्मसर्म मैँ मर्म पार्छ ।।

आए बथान नेताका चुनावमा भोट मलाई भनी
दौडिरहेछन् गाउँगाउँमा जनता फकाउँदै यिनी
आश्वासन विकासका गाँऊमा छर्न पछि परेनन्
दिएकै हो भोट पहिले पनि विकास शून्य गरेनन्

आयो चुनाव जब छिमेकमा वैरीभाव बढ्दो छ
सम्बन्ध रगतकै नातामा पनि विश्वास घट्दो छ
थियो राष्ट्र ध्वजा गौरव धुरीमा निकालेर राख्दछ
बेग्ला बेग्लै तिरंगा दलका घरकै धुरीमा गाड्दछ

हिजाे के के तिमी गर्थ्याै
देखेकाे छ समाजले ।
के के भन्दै तिमी हिंड्थ्याै
सुनेको छ समाजले ।।
तिम्रो चरित्रको खाता
पल्टाउँछ समाजले ।
प्रचार नगरे हुन्छ
जानेको छ समाजले ।।

धनै राशी कम भएर यहाँ
यो धनराशी चाहिन्छ सारा संसारमा
हरेक मनभावु पारेर आई
जीवन सुम्पिन्छन धनराशीलाई

यो घोर सँसारमा धनराशीलाई
गर्छन सबले यो जीवन त्यागी
मानवमा किने बेच पनि
यस्तो भयो सँसारमा धनराशीमा

ओइ रामे
हमेर छोरीले
तिमेर छोराले
गाउने ‘जन गन मन’मा (*)
म मेरो हृदयको धुन सुन्छु ।
तर किन
देशले यसलाई रविन्द्र संगीत
भनेको,
हट्टाएर रामसिंहलाई ।

च्याँसेलाई यसपालिको दशैँमा पनि मासुभात मजाले खान पाइएला भन्ने आशा छैन । सात वर्ष अघि नै ऊ सातौँ महिनाको हुँदा आमाको मायालाई दैवले चुँडेपछि उसको बाबु सुर्के माइलाले काममा सँगै लान्थ्यो । एक छेउमा एक्लै खेलेर बस्ने कुरामा च्याँसे अभ्यस्त भइसकेको छ ।

सुर्के माइलो आफू डकर्मी भएर पनि के गर्नु ! एउटा भएको सानो झुप्रो समेत भूकम्पमा लडेर लथालिङ्ग भएको छ । अलिअलि कमिएको पैसा त लत्ताकपडा र भाँडाकुँडा किन्दैमा सकियो । गाईबस्तु बस्ने कटेरोमा आफू बस्न थालेपछि कलौरी गाई र अधियाँ पालेको हरिबहादुर साहुको थोरे पाडो पनि खुल्लै छन्, बारीमा ।

मन दिएँ बचन दिएँ
सम्झी तिमीलाई मेरै,
थाप्न छोड्यौ हात तिम्ले
दिनु थियो धेरै !

संसार त्यागी तिम्रो लागि
पागल हुँदा पनि,
ठानिनौ तिम्ले रतिभर
आफ्नो मान्छे भनी !

चर्को घाममा र प्रचण्ड गर्मीमा पनि,
चौतारीको छाहारी शितलताको अनुभूतिभित्र
तिम्रै अनुहार मुस्कुराउँछ ।

वर, पिपलले दिने शितलताभित्र,
चन्द्रमाको मधुरो प्रकाशमा पाइने
अमृतको वर्षासँगै तथा,
विहानीको लालिमा, सँगै,
क्षितिजमा देखिने सप्तरंगी इन्द्रणी,

कतै रोदन छ कतै हाँसो छ
कतै जीवन छ कतै पासो छ
मलाई अरू भन्नु केही छैन
जिन्दगीसँग अलिकति गुनासो छ ।

मेरो देश रोएको बेला
भाइ भाइ लडेको बेला
यो र त्यो भन्दै भन्दै
आरोप प्रत्यारोप लगाएको बेला
म तिमीलाई सम्झन्छु आमा ।

आफू को हुँ भनेर
आफैलाई बिर्सनेहरू देख्दा
आफ्नै स्वार्थ सदा पुरा गर्नेहरू देख्दा
ललाईफकाई गरी पाउनुभन्दा अघि
पाइसकेपछि सबै बेवास्था गरेको देख्दा
म तिमीलाई सम्झन्छु आमा ।

बुद्धि र मति बिग्रेपछि मान्छेको भाग्य र जीवनको मोड नै अन्तै बदलिदो रहेछ । गल्ती उनको मात्र थिएन, बा-आमा अर्थात परिवारको थियो र समाजको पनि । यस्ता गल्ती (Mistakes) थुप्रै भएका छन् हाम्रो समाजको माझ ! जसले गर्दा एकातिर परिवारजनलाई तनाव भएको छ भने अर्कोतिर स्वयंको जीवन अनिश्चतमात्र हैन आत्मा हत्या सम्को निर्णय लिन पुगेका छन् । यदि त्यस्तो हुने नै हो भने फेरि किन जन्माएर हुर्काउनु पर्छ त ? सही समाधान यो होइन, यसलाई चेतना र विवेकशील मनको अभाव मात्र हो भन्दा हुन्छ। यस्तै घटना भएको छ एउटी चेली उमा खरेल (काल्पनिक नाम) सँग ।

आमा
तिमीले सुन्यौं कि नाइ यो खबर
उ तिनीहरूले
गाउँगाउँमा चर्पी बनाउने रे
उ तिनीहरूले
घरघरमा चर्पी बनाउने रे !

भन्छन् सबैभित्र यहाँ स्वार्थ लुकेको छ ।
कस्ले बुझ्छ कस्को यहाँ जीवन दुखेको छ ।

गर्नेहरू हा हा हि हि सबै ठूला कहलिए
निर्धो हुने सोझो बन्ने उही नै त झुकेको छ ।