मेरो माया नम्बरी हो मसी लाउनु पर्दैन
अकबरी सुनलाई कसी लाउनु पर्दैन

संसारैमा प्यारी तिमी पाएँ, तिमीसँगै प्रीति लाएँ
सयौँ जुनी माया लाऊँ, मैले यस्तो कसम खाएँ
मेरो माया तेजाबी हो मसी लाउनु पर्दैन
अकबरी सुनलाई कसी लाउनु पर्दैन

त्यसै दिनबाट मेरो बाहिरी संसार अँध्यारो भयो। हावा झै उड्ने मेरो मन कसरी थिग्रियो होला यत्तिका दस वर्ष? आफैंले बिताएका पलसँग पनि कति साँघुरो विश्वास?

साना थिए। कलिला थिए। भाँच्दा पिटिक्क भाँचिने इपिलका डाँक्ला-मेरी दुईवर्षे छोरी ज्योतिका कोमल अंगजस्तै। आज बयस्क भएछन्। मेरी ढुकढुकी ज्योति कत्री भैहोली? बयस्क भैसकी होली इपिलजस्तै बढेर ऊ या मेरो अभावमा पानी नपाएर सुकेका यी बकाइनाका विरुवाजस्तै भैहोली। उँभो बढ्न पनि त सहारा चाहिँदो रहेछ नि। नत्र एकै ठाउँका/एउटै उमेरका यी इपिल र बकाइनाका बोटमा किन यत्रो अन्तर?

बादलुको च्यादर च्याती
वर्षा बनी र्बिसदेऊ न
पूर्णिमाको जून बनी
शीतल किरण छरिदेऊ न

यो मुटुको ज्वालालाई
शित बनी निभाइदेऊ न
यी आँखाका आँशुलाई
तिम्रा हातले पुछिदेऊ न

आऊ साथी यहाँ के छैन सब थोक छ
रोग छ शोक छ अनि वियोग छ
पैसा छ ऐश छ अनि सकिएको वैंश छ
सुन्दरीको ताती छ सेकिएको छाती छ
अँध्यारो नहुने रात छ दुई तलाको खाट छ
ओहो साथी यहाँ के छैन सब थोक छ

मेरो बाबा,
जो बिहान सबेरैदेखि
बेलुका अबेरसम्म
सञ्चो बिसञ्चो केही नभनीकन,
परिवारको इच्छा र आकांक्षा पूरा गर्न
अहोरात्र सघंर्ष गर्नुहुन्छ ।

दोसरेके लेल बहब,
खुट्टामे बानहल रहब,
कुट्टीसानी लेल टुकुर–टुकुर ताकब,
मलिकवाक दाना लेल कच्छर कातब,
डिरिएबाक आदत बनाएब,
तिरपित ओहीमे रहब,
झुठ नई छै शनिश्चराक कहब–
धूर अहा बरद छी ।१।

बालकछँदा
कमेजको टाँक तलमाथि लगाएर
बाहुलाले सिँगान पुछ्दै
खरी र सिलोट च्यापेर
खाली खुट्टै स्कुल गएको ।
गोडाको नङ उप्किएको ठाउँमा
थाङना बाँधेर गोली खेलेको दिनहरू
कसरी चालै नपाई बितिसकेछन् ।

गाम समाज, एकही ठाम पुजे
छठि पावनि, बड विशेष छै
डुबैत सुरुजसँग, उगैतके पुजब
अही पावनिके, दिव्य सन्देश छै

ब्राह्मण क्षेत्री वैश्य हरिजन
अर्घ देवलाय, सँगसँग ठार छै
नर नारी जवान वृद्ध सभकेउ
परमेश्वरीके, करैत प्रणाम छै

मात्र एकपटक खोसिएको छैन निरन्तर खोसिएको छ
संसार खोसिएको उसको बाँच्ने अवसर खोसिएको छ

उत्ता अदालतले निवेदन दिन पनि दस्तुर माग्यो
श्रीमान म मजदुर हुँ र मेरो ज्यालादर खोसिएको छ

जो गरीब छ त्यो घरमा भगवानको वास हुन्छ
जहाँ भेदभाव हुन्न त्यहाँ जीवन बिन्दास हुन्छ

चाहिन्न मसिनो मिठो जीवन पालिरहेकै हुन्छ
जस्तै दु:खमा पनि जीवन त टालिरहेकै हुन्छ

(प्रार्थना गानपछि नमुना मछिन्द्रको चौर खालीजस्तै थियो । विद्यार्थीहरू प्राय: कक्षा कोठामा थिए । अलि अँध्यारो मुख लगाएर न्यून दृष्टियुक्त आश्मालार्ई डोर्याउँदै कक्षाकोठाभित्र पसेको सक्षमलाई देखेर सबै अचम्म पर्दै हेरेको हेर्यै भए ।)

प्रसन्न: (बेञ्चबाट जुरुक्क उठेर जीउ तङ्काउँदै) लौ न, म आज सपना त देखिरहेको छैन ? के उल्का हो यो ?

सभा भएकी ठौर लै कभै चुरोटको ठोटा धेकिनान
निकाइ धेकिनाका पैसा लै कभै खोटा धेकिनान

फोटामाइ भौत अल्का धेकिना मान्स साँच्ची छोटा धेकिनान
सम्भ्रान्त भणिनाका मान्स लै कभै आरक्षणका कोटा धेकिनान

कोठा चिठिक्क मिलेको छ, खाट टेवल अनि सानो सुटकेस । कोठा मिलाउनलाई बढी मेहनत गरे जस्तो देखिन्छ ! टेवलमा सधैं झै किताव, छेउमा पानीको थर्मस अनि सिसाको गिलास । दुई जना पुलिस हातमा नेपाली कागज लिएर उसको कोठामा प्रवेश गर्दछन् । एक हुल जमात मानिस बाहिर कौतुहल्ताका साथ जिज्ञासु हुन्छन्, भनौ रमिते । म उसको अत्यन्त नजिकको साथी ठान्थे, हर कुरा मसँग साटछ भन्थे, तर आज यस्तो क्षण हुदा पनि म अज्ञानी भए । यसमा मेरो के दोष ? अहँ ! उसको पनि छैन ।

मुसा बिरालो
पराकाष्ठामा पुगे !
शरद क्रान्ति ।

विष बमन
सर्प र छुछुन्द्रोको
पाखण्डीपन !

सामग्री गद्यका केही पद्यबद्ध गरूँ भनी
मलाई कसरी आयो थाहा छैन अझै पनि ।
सोही लहडले गर्दा स्वयं यो काममा भिडें
मानौ कन्टकिलो बाटो रहेछ त्यसमा हिंडें ।