आऊ हामी स्वार्थ मिलाऔं
मेरो एउटा स्वार्थ
तिम्रो अर्को स्वार्थ
एकै भाँडोमा खन्याएर
नापौं, जोखौं र
स्वार्थी दुनियाँमा
यसको मूल्य खोजौं ।

मझेरी अनि नेटका भरी मेरा छन् विचार,
खुल्लम खुल्ला आँकेको मैले शिक्षाको प्रचार ।
निःशुल्क पढ्न सबैका लागि मेरा छन् किताब,
छैन नि कतै भलाइ गर्दा पाइने खिताब ।
तैपनि भीत्रै छुनाले गर्दा गरेको लेखनी,
पढ्नू न सबै उर्जाका लागि जसरी जेगरी ।।

यही कोरोनाले कतिलाई नोटै नोट झारेको छ
यही कोरोनाले कतिलाई अकालमै मारेको छ

जसले मेहनत गर्छ, उसैलाई गाल्नुसम्म गालेपछि !
अरूको आँशु खाने वर्गलाई सजिलो पारेको छ

विद्यालय जानु छविद्यालय जानु छ कसरी पो जाने हो
किताब कापी लानु छ कसरी पो लाने हो
मोटर चढी जाऊँ कि हिँडेर नै जाने हो
फर्किएर घरमा कसो गरी आउने हो ?

साथीभाइ मिलेर रमाउँदै पढेको
सम्झना छ मलाई खेल्दा खेल्दै लडेको
अब फेरि कहिले विद्यालय जाने हो
बाँडीचुँडी सबैले खाजा कैले खाने हो ?

जब केवल दुख बिधान बनिदिन्छ
अनि कोकोहोलो बिहान बनिदिन्छ
अनि धिक्कार लाग्छ यो प्रकृति नै,
जब आफ्नै घर चिहान बनिदिन्छ ।

मेरै मातृभाषामा मलाई बोल्न देऊ
तिमीले नबुझे पनि इशारामै बुझाउँला म
मैले ओढ्ने बर्कोमै तस्वीर खिच्न देऊ
तिमीले नचिने पनि मुस्कानले चिनाउँला म

मेरै टुङ्नामा गुनगुनाउन देऊ
तिम्रो मुटु भरिने गीत गाउन सक्छु म
मेरो बस्तीमा मेरै रीत चलाउन देऊ
जुनी जुनीसम्मलाई प्रीत लाउन सक्छु म

खुशी ! म कहाँ आऊ है
कति प्यारी तिमी ।

उनले भनिन् तिमी पढ म आउने छु
मैले पढे तिनी आइनन्
उनले वाचा गरिन् राम्रो जागिर खाऊ म आउने छु
मैले जागिर खाए तर तिनी आइनन्

कोरोना भन्छ टाढा जा, हुन्न छुन कसै कन,
छोइएमा नुहाएर, बस शुद्ध बनी कन !

छुवाछूत निषेधै हो, हुन्छ छुन सबै जन,
भन्छ कानून केगर्ने, विद्वान अब लौ भन ?

उ पर आकाशमा नियालेर हेर्दा
ताराहरुझै मानिसहरू छरपस्ट छरिएका छन्

कोही अह्मको दुनियाँमा जलिरहेका छन्
कोही स्वार्थ सिद्धिको लागि लडिरहेका छन्

ऊ र ममा कुमार र नारायणको फरक थियो । ऊ कृषि पेशामा थियो । म भने प्रहरी सेवामा थिएँ । ऊ सप्तरीको दक्षिणको यादव थियो । म उत्तरी भागको यादव थिएँ । नाम पनि उस्तै थियो । एक समय हाम्रो मन पनि उस्तै थियो । भूगोल फरक पर्दा र पेशा अलग हुँदा विचारमा अलिक फरक पर्दै जाँदै थियो । यद्यपि म भने पनि शिवनारायण यादव हुरुक्क हुन्थ्यो ।

गोधूलि यो साँझलाई आज मेरो साथमा
वच्चा जस्तै तिमीलाई राख्ने चाह काखमा
फेरि कहिले भेटने हो छैन केही तिम्रो भर
आज जानलाई जिद्दी नगर ।

मलाई तिम्रो प्रतिक्षामा राधा वन्ने मन छैन
सधैं तडपिरहनेलाई प्रेम भन्न तयार छैन
सँगै हुँदा साथलाई साथ दिने कुरा गर
आज जानलाई जिद्दी नगर ।

जमिनदार मखनलाल चौधरी गाउँमा मनग्ये हरुवाचरुवा, हलीगोठाला आदि राखेर तराईको आफ्नै अलिशान हवेलीमा बस्छन् । उनीले धेरै परिवारलाई आश्रय दिनुका साथै उनीहरुको रोजीरोटीको समस्या पनि टारिदिएका छन् । भलाद्मी, दयालु र न्यायका कठोर पक्षपाती समाजसेवी चौधरी गाउँका सबैका प्रिय मुखिया मानिन्छन् । शान शौकत र सम्पतीको छेलोखेलो भएर पनि बुढेसकालमा बिदुर भएका चौधरी आफ्ना सन्तान दुईजना जवान छोराहरुसँग बसेर जिन्दगीको गाडी गुडाउँदै छन् ।

एकजना नेताजी नारी सभामा कस्सिई कस्सिई भाषण गरेको सुनेँ– “नारी जाति उठ्नुपर्छ । नारी जाति जुटनुपर्छ । यो देशमा रामराज्य ल्याउनुपर्छ । अबको समाज नारीको निम्ति रामराज्य बन्नुपर्छ । नारीहरुले कति उत्पिडन सहेर बस्ने ? नारी जातिले कहिलेसम्म अपमान र अवहेलना सहने ? अब नारीहरू साँच्चै जाग्नुपर्छ र समस्त महिलाको रामराज्य स्थापना गर्नुपर्छ ।” मैले उनका एकध भाषण अन्य सभा समारोहमा पनि सुन्ने मौका पाएको छु । उनी यस समाजका एक राजनीतिक प्राणी हुन । सबैले उनलाई एक प्रबुद्ध अध्ययनशील व्यक्तिको श्रेणीमा राख्दछन् । कतिले त उनलाई सुझबुझपूर्ण व्यक्तिको रुपमा भारी प्रंशसा पनि गर्दछन् ।

अविदित कति यात्रा जिन्दगीमा रहेछन्
विफल सफलताका याम घुम्दा रहेछन्
प्रगति गति मिलेको याम आए हुँदो हो
मनसित मन मिल्ने मित्र पाए हुँदो हो ।।

ढुङ्गो हो कि मन तिम्रो, बुझ्दैन भावना यो मनका
देखाऊँ कसरी भन माया सपना मेरा यी नयनका
ढुङ्गो हो कि मन तिम्रो....

म माग्ने छैन सुख नै सुख, दुखमै बाँचौंला
कति झर्लान पिएर आँशु एक छिन हाँसौंला
गोरेटोभरि काँडा नै काँडा मेरो यो जीवनका
छ बिन्ती मेरो बुझ न भावना प्रिय यो मेरो मनका
गोरेटोभरि काँडा नै काँडा ..