नेपाली विश्व साइकलयात्री पुष्कर शाहले विश्व घुमेपछिको एउटा अन्तर्वार्तामा गौरवपूर्ण रोवसाथ भने –‘यो संसार यति विशाल र ज्ञानैज्ञानले भरिएको छ कि यसको अध्ययन गर्न एउटा जीवन त के सैँयौं मानव जीवन पाउँदा सक्षम सक्षम छैन ।’ उनको भनाइ वास्तवमा साँचो हो किनकि उनले आफ्नो ऊर्जाशील एघार वर्ष उमेर संसार घुम्न जो लगाए । घुम्नु सम्पत्ति हो । उनले संसार अवलोकनबाट प्राप्त ज्ञानलाई पुस्तकमा समेत रूपान्तरण गरे –‘संसारलाई साढे पाँच फन्को’ । उनैको किताबमार्फत् मैले विश्व सएर गरेँ । दुईतीनपटक पढिसक्दा अँझै धित मरेको छैन । लामो बिदामा म पुष्करको किताब सुम्सुम्याउन थालिहाल्छु । घुम्न नसक्नेका लागि अहिलेको जमानामा पुस्तक र डिजिटल मिडिया विश्व शयरका मित्रवत् सँगी बन्न सक्छन् । यो मेरो निजी विचार हो ।

भाषा कला हो म कला सजाऊँ
सजाउने गीत सधैं म गाऊँ
जस्ले पुनर्जीवन दिन्छ त्यस्मा
त्यस्तो कलाकार बनेर आऊँ ।।

हुन्थ्यो ममा भित्र नितान्त यस्तो
समुद्र उर्लेछ कि भन्नु जस्तो
लाग्दैछ यस्तो अहिले मलाई
मानौं सबै स्रोत सुकेछ जस्तो ।।

झिकेर मुटुको टुक्रा आँखाभित्र अटाउँछिन्
भोकभोकै बसी आफू छाती चुस्न खटाउँछिन्
जिन्दगी बन्छ आमाले खाएको गाँस गाँसमा
सिर्जनामूल हुन् आमा स्रष्टाको इतिहासमा ।

चौध वर्षको वनबास पूरा गरेर म आफ्नो राज्य फर्किरहेको थिएँ । म वनबास जानु अघि योद्धा थिएँ र फर्किँदा सम्म शान्त शालिन साधारण बाल्मीकी बनी सकेको थिएँ । त्यसैले रामायण नै लेख्न कोशिस गरिरहेको थिएँ । तर मेरो नसीबमा न सिता थिई न त मेरो रामायणमा अरु कोही पात्र नै थिए । केवल एक्लो म घनश्याम मात्र पात्र बनाइएको थिएँ । फेरि बिना सिताको रामायण पनि कसरी लेख्ने भन्ने पनि दुविधा नै थियो । कसले कसलाई हरण गर्ने, कसले कसको मरण गर्ने र कसलाई कसले स्मरण गर्ने सोच्दा सोच्दै सयौं चोटी केरमेर गरी थोरै भए पनि लेखिसकेको थिएँ ।

मेरो सृष्टीदात्री देवी स्वरूपिणी गर्छु प्रणाम अर्पित
मेरो प्रथम रोदनमा भएथ्यौ जननी सगर्व अति हर्षित

म भ्रूण थिएँ जिएँ परिधीमा तिम्रो पूज्य गर्भको
बोक्यौ पाल्यौ मेरो शरीरलाई बिर्सी पीडा दर्दको
आँशु मेरो पियौ बहायौ तिमीले छातीको अमृत नदी
लुटायौ ममता फुटाई मुटुलाई जे सक्थ्यौ सक्ने जती

सक्छौ भने लौ, सुधार्न आउँ
सक्दैनौं भने, नबिगारी देऊ
म लड्छु है, देशकै लागि
नलडाउ मलाई, जालझेल गरी

म तिम्रै दाजु, म तिम्रै भाइ
म हसाउँछु है, नेपाल आमालाई
नरुवाउँ तिमी, नदेऊ कष्ट है
तिमी पनि त, सन्तान उनकै

तिम्रो प्यारो स्पर्सको याद गरी निदाइन म
तिमी आउने खुशीमा रातभरि निदाइन म

किन होल तिमी मलाई यती धेरै राम्रो लाको
मनमा यही सोच्दा सोच्दै घरीघरी निदाइन म

थेम्स नदी तटैमा त, दक्षिणतिर उच्च छ,
पन्ध्रमाथि छ-बीसैको, मिटर वृत्त उच्च छ ।

छन् अण्डाकार ठूलै ज, डिब्बा झुण्डी रहेको छ,
जना पच्चीस बस्ने नै, मिल्नेछाउँ भित्रैज छ ।

यस्ता डिब्बा गन्न ऐले, सकिन भन्न मै पनि ,
होला तीस बढ़ी नै, भित्रैज घुम्न मिल्छ नि ।

अग्लो भूभाग
थुप्रै थुप्रो, चाङ्गका चाङ्ग, रासका रास
थुपारिएको ठाउँ
त्यो माटोको पनि हुनसक्छ
ढुंगा र बालुवाको पनि हुनसक्छ
अथवा दुखै दुखको पनि हुनसक्छ

ससुराबा ! टाढैबाट प्रणाम
यो अवहेलित ज्वाईंको देब्रे हातको सलाम
मलाई तिम्री छोरी त फुलबारीकी माली हुन् भनेर भन्थ्यौ त
तर उनी त कालीरूपी ताण्डव नर्तकी पो परिछिन्
तिम्री छोरी त गुलावकी फूल हुन् भनेर मलाई भिडाएथ्यौ त
तर उनी त मरुभूमिकी तीखो काँडे सिउँडी पो परिछिन्

थ्व प्याखं छगु चुकया मनुतयेगु सामाजिक जीवन शैलीया आधार काया देकागु ख । थुकेया पात्र तथा कथाबस्तु सु नापं मेल जुसा संयोग जक जुइ । पहिलो भागये पात्र परिचय यायेगु जुई ।

सप्तरीको पुरानो कलेज तल्तिर गोरगामा नामको गाउँमा छ । त्यस गाउँमा लालुप्रसाद डाक्टरको रूपमा चिनिन्छ । उसले गाउँमा एउटा उपचार केन्द्र खोलेको छ । केन्द्रको वोर्डमा लेखिएको छ– यहाँ उपचारार्थ रू ५००।– शुल्क लिई ग्यारेन्टीका साथ उपचार गरिन्छ । बिरामी निको नभएमा रु. १०००।– क्षतिपूर्तिस्वरूप दिइने छ ।

उसकहाँ धेरै थरिका बिरामी आउँछन् । निको भएर जान्छन् । कसैकसैलाई निको नभए पनि बीसको उन्नाइस् भने अवश्य हुन्छ । आएका जति सन्तुष्ट नै हुने गरेका छन् ।

टोकेरै घरको कवित्व मरि ‘गो आमा भइन् दुर्बल
भाषा भेष बने ढलेर घरमै बेछन्द ती निर्बल
ती भत्तैm कवि भानु आज सुनिए एकै दिन हो यहाँ
फालेरै सब धर्म, पर्व घरको बढ्डे मनाए जहाँ ।।

मासेरै अति गर्व संस्कृति यहाँ ढोङी र सोखी बने
आफ्नो के अब भो र गर्व गरुँ खै मासेर जोगी बने
भारो पर्म गरेर गाउँ समता के जात के भेद हो ?
पल्टन्छन् समयै छ प्रेम रसमा हेपिन्न संसार यो ।।

म एउटा यस्तो देशको कुरा गर्दैछु
जहाँ एउटा स्वाभिमानी
शिर ठाडो पारेर बोल्न पाउँदैन
सत्ताको हर्ताकर्ता झुक्किएर
कसैको हातखुट्टा भाँच्न सक्छ
हो साँच्चै झुक्किएर मान्छे समात्छ
र दोहोरो मुठभेडको नाममा
यहाँ बङ्गारा झारिन्छ

(१)
भन्दिन भन्दै थिएँ, भन्नै पर्ने भयो आज
म पनि तिमी जस्तै, बन्नै पर्ने भयो आज
पुरानो घर एक्कासि, सुनामीमा परेपछि
नयाँ घरको चर, खन्नै पर्ने भयो आज