बोधो यो किन हो दिमाग अहिले फुर्दै नफुर्ने भयो
केही सिर्जन गर्न साइत कतै जुर्दे नजुर्ने भयो
सारा पूर्व प्रयत्न मेटिन पुगे मस्तिष्क रित्तो किन
साठीबाट उँभो चढेपछि भयो मेरै उछित्तो किन ?

कसैलाई आजभोलि बोल्नै गाह्रो भा'छ
अम्बाभन्दा बिदेशको स्याउ प्यारो भा'छ

के खानु र गुन्द्रुक-ढिंडो साला पहाड्को
हिजोसम्म मीठो बोली आज ठाडो भा'छ

उतार-चढाव समयको यस्तै हुदो रैछ
अस्तित्वनै सम्बन्धको आज तारो भा'छ

मध्येरातको समय थियो, एकजना युवती आफ्नो घर जानको लागि ट्याक्सी स्ट्यान्ड्मा पुगिन् । तर त्यहाँ कुनै ट्याक्सी थिएन । युवती एकदम डराइन् । घडीमा पनि रातको १२:४७ बजेको थियो । सडकमा केवल भुस्यहाँ कुकुरहरू भुकिरहेका थिए । टिर्र-टिर्र गर्दैं झ्याउकिरीहरू कराउँदै थिए ।

त्यतिकैमा युवतीको नजर उताबाट आइरहेको एउटा केटामा पर्यो । अध्याँरो भएकाले टाढाबाट त्यति राम्रा चिन्न सकिनन् । युवती झन् डराउन थालिन् ।

प्रभो ! महा तोक तिमी रहेछौ
त्रिलोकका लोक तिमी रहेछौ

कृपा छ तिम्रो सबमा समान
समृद्ध वा भोक तिमी रहेछौ

दर्पणमा हेर्दा भन्छ्यौ लजाउँछु रोहित म त
लालीले नै रुप भन्छ्यौ सजाउँछु रोहित म त ।।१।।

साँच्चै तिमी कस्ती हौ रुपै राम्रो लोभ लाग्दो छ
आँखा जुध्दा मेरा भन्छ्यौ सर्माउँछु रोहित म त ।।२।।

कुखुरी काँ गरेर रातो भाले करायो
त्यो भालेको स्वर सुनी भाइ डरायो

सस्तो पाई महङ्गोमा बेच्न लान हो या
अल्लि ठूलो भएपछि काटी खान हो या
केको आँट गरेर ल्याउनुभयो बाले
जे भए’नि हाम्रो घरमा आयो रातो भाले

तिरेकुनु थे कोर्बान कोर्बान नाकिलिङरि दोजि । नाकिजुगु ह्राङह्राङलान ताङरि मुबा । खालाई चाबाकेन, खालाई क्लाङबाकेन ओम खालाई सिकार लाबाकेन । थेदा तिक्खुरि ब्ले म्राङमासे थेनिकादे पोप ताजि । थेदा थेनिला बथानसे जान्नाइ सिकार आस्होनि । नाकिला चोस्बा स्वतन्त्र ल्हुइ म्राङसि थे म्हिदा इख ताजि ।

दुलियाजान कला–साहित्य मञ्च, असम, भारतद्वारा ३१ मार्च र १ अप्रेल २०१८मा आयोजित अन्तर्राष्ट्रिय नेपाली साहित्य समारोहमा टीकाढुङ्गेलसँग यात्रा स्मरण कृति सहित साक्षात्कार हुने सौभाग्य मिल्यो । यसै अवसरमा टीकाजीले यात्रा स्मरण उपहारस्वरूप प्रदान गर्नुभयो । साहित्यिक क्षेत्रका टीका ढुङ्गेलको प्रचलित नाम टीकाराम शर्मा ढुङ्गेल हो । उनका माता–पिताको नाम स्व.नरमाया ढुङ्गेल/स्व. महानन्द ढुङ्गेल हो । उनको जन्म ११ अगस्त १९६८मा साङ छलमाथाङ पूर्व सिक्किममा भएको थियो । हाल उहाँ नेपाली साहित्य परिषद् सिक्किममा कार्यरत हुनुहुन्छ । उहाँ प्रदीपिका, पूर्वधार र तीन थूम्का नेपाली साहित्यिक पत्रिकाहरूको संस्थापक हुनुहुन्छ ।

नेपाल आमा रोएकी छिन दुख मार्नु गणतन्त्र
अभाव दुख भोकमरीलाई पुरै फाल्नु गणतन्त्र ।

बेरोजगारी र बैमानीले खोक्रो परिसक्यो देश
गरिबको घरको चुलो सधैं बाल्नु गणतन्त्र ।

नेपाली साहित्यमा भारतीय नेपाली साहित्यकारहरूको निकै लामो र ऐतिहासिक महत्वको योगदान रही आएको छ । अहिलेका भारतीय नेपाली साहित्यमा कालिम्पोङमा रहेर निकै क्रियाशील रूपमा कविता कर्ममा लागेर कलम चलाइरहेका कविहरूमा मनोज बोगटी उम्दा कविहरूमा पर्दछन् । सन् १९७९मा दार्जिलिङमा जन्मेका कवि बोगटीका आधा दर्जन कविता संग्रह प्रकाशित छन् । कविताकै लागि भारतीय अकादमी पुरस्कार समेत विजेता कवि बोगटीसँग साहित्यकार पेशल आचार्यले गर्नुभएको साहित्यिक महत् एवम् रागात्मक भलाकुसारीको सार ।

मेरो अफिसको टाइम र उनको गुम्बा जाने टाइम एउटै भएकोले दुवै जना सार्बजनिक यातायात प्रयोग गर्थ्यौ । सधैं जसो भेट हुन्थ्यो । उनी बौद्धी नान {गेरु बस्त्र लगाउने साना नानीहरु} हरुलाई पढाउँथिन्, म भने बोर्डिङको शिक्षक थिए । उनी धर्मले बौद्ध थिइन्, पहिरन पनि त्यस्तै । नाम भनेकी थिइन् ‘आनी लामा’ ।

उनी राम्री थिइन्, र म पनि लक्का जवान, मन पराउनु त स्वाभाविक नै थियो । बिस्तारै मेरो लागि गाडीको सिट पनि रोकेर ल्याउन थालेकी थिइन् । कहिलेकाहीं उनीलाई गाडीमा नदेख्दा मन खल्लो हुन्थ्यो । सायदै माया बसिसकेको थियो । यसै बीचमा उनी हराएकी थिइन् ।

यसपटकको राष्ट्रिय परिषदको तेश्रो बैठक इलाममा बस्ने कुराको जानकारी महासचिव आर.एमं डंगोलले दिए पछि मेरो मनमा वेग्लै कुराको सञ्चार भएको थियो । इलाम रत्नकुमार वान्तवा जस्ता योद्धा, झलनाथ खनाल,सुवास नेङवाङ जस्ता राजनेताको जन्म थलो हो । कस्तो होला त्यो ठाउँ ?जसले देश परिवर्तनको सपना वोकेका अनेक वीर योद्धाहरू जन्माएको थियो । अहिले पनि इलामका ती वीर योद्धाको चर्चा हुने गर्दछ । पञ्चायती निरंकुशताको विरुद्धमा लाग्दा जीवन आहुति दिएका ती सपुत जन्मेको भूमिमा पाइला टेक्ने मात्र होइन तीनै योद्धाको जन्म जयन्ती समेत मनाउउने कुरा सुन्दा अति हर्ष लाग्नु स्वाभाविकै हो । मेरो मनमा पनि यस्तै कुराको सञ्चार भइरहेको थियो ।

कतै ठूलै वर्षा धनजन बगाई तल लग्यो,
कतै पैरो आई जन धन बगाई तल लग्यो ।
कतै राम्रो माटो सव बगर मा नै दरिन गयो,
कतै घर्बारी नै जलथल भएरै तल पुग्यो।

हिजोसम्म त्यस्तो थियो आजबाट त्यस्तै त हुँदैन,
एकत्रित मन गरेपछि अस्त व्यस्तै त हुँदैन ।

धुम्मिएको बादल उघ्रिन्छ दुखेको मन सुधृन्छ,
मौसम हो फेरिएर जान्छ हिजो जस्तै त हुँदैन ।

खेल कस्तो दुनिया यो चक्र जस्तै घुम्दो रै’छ
शैली ढुङ्गेयुगकै खै मानवता गुम्दो रै’छ

बालापन सिक्यो बढ्यो प्रेम भाव आमाप्रिय
जवानीको मात चढ्दा घमण्डले चुम्दो रै’छ