तिनी झुमा रे । दिम ख्लासि अरब खाबा नोन न्हिदिङ छ्योदाम्जिम । सनैयाला ३० नम्बर क्यामरि चिबा नोन ओतेन दुई ताजिम । मुबाला अरबला ग्यु थेन उट छाबारि खाबा क्योङसेन गे ख्लाजिम । ङा नेपालग्याम दोखामा म्हेन्दोगिक इन्डोनेसियन जेकेन मुबा । दान्देमि मजरारि गेलाबा लेबरकादे ल्हानान मुला ।

आफैलाई
अनेक पटक हराएर
एक पटक जितेको जिन्दगी
ऊ विजय उत्सव मनाउदै
मौन् जुलुस निकाल्छ
आफ्नो संघर्षशील जीवनको सडकहरुमा ।
थुप्रै मालाहरू उन्छ
गलाभरि पहिरिन्छ ।

न्यायको भिख माग्ने हस्पिटलमा सत्नु पर्ने,
कोही आँसु पिई जीवन गुजार्नुपर्ने,
कैद पाएका व्यक्ति उन्मुक्ति हुने
अपराधिक मान्छेहरू संसद हुनु पर्ने
यही हो मैले बुझेको गणतन्त्र,

आज एउटा पीरले दुख्यो भित्र–भित्र
सम्झाउन साह्रै गाह्रो भाँडिएको चित्त

घाम छायाँ हावा हुरी झेल्दै खुसीखुसी
बुर्कुसिँदै मनका फाँट खेल्थेँ गाउँबेसीँ
विरक्तियो जीवनसरि गाएको गीत
अनायास टुट्न लाग्यो जीवनको सूत्र

कोही जित्छन् कोही हार्छन् हारजित यस्तै छ
धनीलाई सुुखसयल गरीबको गीत यस्तै छ

नरोएको रात छैन नखोजेको बास छैन्
दुनिया सारा बदलियो तर हित यस्तै छ

तिम्रो मेरो चर्चा चले चल्न देऊ बजारमा
हाम्रो मायाको चर्चा चले चल्न देऊ हजारमा

लुकाएर राख्छु तिमीलाई आँखा भित्र परेलीमा
हरपल हरक्षण मेरो सम्झना को तरेलीमा
दुनियाको नजर परे पर्न देऊ बजारमा
तिम्रो मेरो चर्चा चले चल्न देऊ बजारमा

गाउँलेहरू कसैले के त कसैले के दिएर उसलाई विपतमा सहयोग गरे ।

जाडो घटेकै थिएन र त त्यो सहयोगमा न्याना ओढ्ने, ओछ्याउने छुटेका थिए ।

उसलाई फेरि आगलागीकै डर लाग्यो ।

‘ह्याङ गोलेजुगु गोसाइकुन्डरि निला आदेमुला । थेरि निइ बिसि निजि बिसाम ग्यामरिन सिला रो । रुइबा, छिर्बा, छावा खाबा तामुला रो ।’ आपासे सुङजि, ‘ओन्मा ह्याङला म्हेमेतेन ङ्ह्याम्बु ग्लेला लडाइ तामा ङ्ह्याम्बुसे डाजिम । गोलेजुगु गोसाइकुन्डरि दोजि बिसाम कुन्डला क्युइ प्योसि खासि ङ्ह्याम्बुसे ग्लोङला रो ।’

"हेलो ! कविज्यू । कथा पनि निकै राम्रो लेख्नु हुँदोरहेछ है ।"

एक्कासि एउटा अपरिचित व्यक्ति फोनम बोल्यो । फेरि कसले मेरो फोन नम्बर दिन मरेछ मनमनै गाली गर्दिए मैले र भनें,"कवि ? कथा ? कसलाई भन्नू भएको ? मैले त बुझेन नि ?"

"बुझ्नु पनि कसरी तपाईंले मलाई चिन्नु नै भएको छैन ।"

"उसो भए मलाई नचिनेको मान्छेसँग कुरा गर्न मन पर्दैन । फोन राख्नुस है ।"

‘म अहिले प्रशस्त अनुभवरत छु । यस समय हामी एक्लै छैनौँ भन्ने कुरालाई हामीले सकारात्मक ढङ्गले लिर्नेपर्छ । भावनाहरू एक हुनु त यो संसारका सबैभन्दा महत्वपूर्ण कुरा हुन जान्छ । तिमीसँग भएको लगन, अनुभव, कर्तव्यबोध र वर्तमानको लक्ष्यलाई आग्रहका साथ तिमीले अगाडि बढाउन सक्छयौ भन्ने मैले पूर्णतः विश्वास गरेको छु । पक्कै पनि तिमी मेरो विश्वासलाई अति नै सम्मानका साथ लिनेछ्यौ भन्ने मैले आशा गरेको छु । आफन्तहरूबाट दिइने शुभकामनाका शब्दहरू पक्कै पनि स्वीकार्य हुनेछन् भन्ने विश्वास पनि ममा छँदैछ ।’

माथि शिरदेखि
तल पाउसम्म
छोपी जिउ टम्म
बस्छ गजधम्म
लगाएर जामा
यो हो बाँसको तामा !

कतिकति आउँछन् र आएर जान्छन्
हज्जारौं सपनाहरू देखाएर जान्छन्

दोबाटोको ठाँटी भएँ दुनियाँको सामु
यौवनका भारीहरू बिसाएर जान्छन्

७५. चन्द्र र सुर्य
अद्वितीय आकार
देशको झण्डा ।

७६. जातजातीय
संस्कृति भेषभुसा
सुनौला चाड ।

एक्लै हुन्छु एकान्तमा तिम्रै तस्वीर छुन्छु आमा,
पोल्छ छाती तिम्रो यादले बर्बराउदै रुन्छु आमा

किन गयौ एक्लै छोडी यो संसारमा मलाई,
हेप्छन यो दुनियाले अनि एक्लो हुन्छु आमा

प्रा. डा. नरेन्द्र चापागाई र मेरो बीचमा साक्षतकार त हुन सकेन तर २०७४ साल फागुन ५ गते विराटनगरमा लेखकसंघ र प्रज्ञा प्रतिष्ठानको संयुक्त आयोजनामा वृहत कविगोष्टिमा उहाँको बारेमा तयार पारिएको स्मृतिग्रन्थ भने हात लाग्यो । पढ्न थाले ७२ जना विद्वानहरूले उहाँको नेपाली साहित्यप्रतिको योगदानलाई गहनताको साथमा उठाएको पाएँ । मलाई लाग्यो विभिन्न दृष्टिकोणबाट उठाइएका उहाँप्रतिका आदरभावलाई १–२ पङ्क्ति भए पनि यस लेखमा समावेश गनुपर्छ । त्यसोहुँदा सर्वप्रथम यस कृतिमा लेखिएकै आधारमा उहाँको एउटा छोटो परिचयतिर लागौं ।