आफ्नो देशको मायाले “कोरोनाको प्रकोप फैलियो इण्डियामा, अब बाचिन्नँ ।” भनी “मर्नै परे आफ्नै देशमा मर्छु ।” भनी चाउचाउ र चिउरा बोकी, बाटोमा पानी खाँदै, जहाँ मन लाग्यो त्यहीँ सुत्दै, फेरि हिँड्दै गरी १ महिनामा ऊ नेपालको आफ्नो सुदूर पश्चिमको घरमा पुगेको थियो । बाटोमा कत्ति त हिँड्दाहिँड्दै मरे त्यसको लेखाजोखा नै थिएन । त्यो कुनै समाचारमा पनि आएको थिएन ।

चैत्र–बैशाख महिनाको टंटलापुर घाममा पसिना चुहाउँदै पटुवा गोडिरहँदा कसैले मलाई बोलाएको आवाज सुनेर झसँग भएँ ।

‘सुकुनी गे, एने सुन । हमर दिसन ताक त !’

दाहिने हातले पस्नी उठाउँदै पुलुक्क हेर्दा चन्देश्वर पटवारी छाता टेकेर दश हात परै उभिएको थियो । मैले हत्त न पत्त टाउको निहुर्याएँ । ऊ जब्बर भएर उभिरह्यो । मेरा हातले पटुवाबारी गोडेजस्तो गरे ।

पिता हाम्रा आदिपुरुष हुन् मान्नु पर्छ
राम्रोसँग सम्मान दिन पनि जान्नुपर्छ

सबैभन्दा महान आमा हुन् भन्छौ भने
उनैले समेत मानेको व्यक्ति ठान्नुपर्छ

म पाँच वर्षको हुँदा बुबा भनेर चिन्दथें
समुद्र भित्र प्रेमको डुवेर स्नान गर्दथें
म ढुक्कले जहाँ तहाँ घुमेर खेल्न सक्दथेँ
जहाँ विपत्ति आउदा पिता भनी पुकार्दथेँ।१।।

हजूरबासँगै म वस्तुहेर्न खूब धाउँथे।
सिकेँ अनेक ग्रन्थ पङ्क्ति छन्दमा म गाँउथे
सुने कथा अगाडिका विपत्तिका र हर्षका
अनेक यत्न पुत्रका, चरित्रका सुमार्गका।।२।।

हामी भ्रमणका सिलसिलामा विदेशी भूमिमा रहँदा कसैले यसो पछाडिबाट कोट्याएर ‘तपाईंको देश कुन हो ? के तपाईं नेपाली हो ?’ भनेर हामीलाई सोध्यो भने त्यो बेला हाम्रो मनमा हुने खुसीको वर्णन भाषामा गरेर पक्कै पनि सकिँदैन ।

गज्जबको कुरो के छ भने संसारको कुनै पनि मानिसलाई उसको अनुहार, रङ, भाषा, संस्कृति र वेशवुषाले चिनाएको हुन्छ । तपाईं अमेरिका जानुस् या अजरबैजान तपाईंले बोल्ने नेपाली भाषाले त्यो विदेशी भूमिमा रहेका अचिनारू नेपालीलाई स्वत: प्रभाव पार्दछ । त्यसबेला तपाईंहरू अनायासै नजिकिनुहुन्छ जसमा जोड्ने काम भाषाले गरेको हुन्छ ।

गाउँदेखि सहर,
सहरदेखि देश
देशदेखि विदेश गएर
अलिक दिन बसेपछि मात्र
आफ्नो र पराई बारे थाहा लाग्छ ।

मेरो कलम
कुनै बृद्धले टेक्दै हिडेको लौरो
ढुङ्गाहरूका कापमा फसिने
लम्की नसम्झिनु,

नयाँ नियुक्त कर्मचारी
कार्यालयभित्र छिर्नासाथ
हाकिमको अगाडि
थर थर काप्ने खुट्टा नसम्झिनु,

हजुर बिना प्राण छैन, कसम हजुर
कसरी विश्वास दिलाऊँ, खसम हजुर

अरुकै बारीमा फुलेँ कि भमरासँगै झुलेँ कि
हजुरको मन दुःखाई पराईसँग भुलेँ कि
हजुर बिना चैन छैन, कसम हजुर
कसरी विश्वास दिलाऊँ, खसम हजुर

यात्रा रहेछ जिन्दगी
जन्मे हुर्केर बढेपछि
निरन्तर हिडिरहेछ जिन्दगी
जिन्दगी न हो,
कसैलाई थाहा छैन
कतिलाई वास्तै छैन
कहिले कहाँ पुग्छन्
कहिले कता पुग्छन्
कहाँ पुगेर अन्त्य हुने हो
अनत: जिन्दगी ।

आज अध्ययन गर्दै जाँदा मेरो अघिल्तिर श्रीमद्भागवत र शिव पूराणका दुई पूराणहरू नजरमा परे । हुन त यी पहिलो पटक मेरो नजरमा परेका होइनन् । मैले कहिलेकाहीं अध्ययन गरेर त्यहाँबाट केही कथाहरू पनि पस्किसकेको छु । श्रीमद्भागवत रामप्रसाद जोशीबाट नेपाली भाषामा अनुवाद गरिएकोलाई पल्टाउन मन लाग्यो र पल्टाएँ । मेरा नजर सिधै उषा र अनिरुद्धको कथामा पर्यो ।

८९.
मुदुस्सा चिडै
दिन भरि आन्हर
साँझ मे तेज ।

९०.
बकुला ध्यान
नदी के किनार मे
हेले बुआरी ।

चोलीबाट झिकेर पैसा राख्न खुसुक्क
जुँघा तानिन् आमाले थैली हाँस्यो मुसुक्क

धान बेची बज्यैले दुईचार पैसा कमाइन्
फुर्के डोरी तानेर पैसा राखिन् रमाइन्
पैसा राख्ने बेलामा भाइ बस्यो टुसुक्क
जुँघा तान्यो भाइले थैली हाँस्यो मुसुक्क

"के अचम्म देख्नुपर्छ भने ऽ सम्झदा पनि हाँसो उठेर आम्च भन्या !"

"के देखिस् र त्यस्तो आश्चर्यको कुरा क्यारे ?"

"अर्काको घर फोर्न राजधानी देखि अनुचरहरू पठाउनेले आफ्नै भर्खर बनेको घर जोगाउन क्या कठिन भइरा देखिनस् हुस्सु ?"

जप्दै अहिंसा अब बुद्ध मान्छे
लड्दैछ तेस्रो नव युद्ध मान्छे
न शस्त्र अस्त्रै न त बारुतै छ
विषाणु लड्ने पथ मारुतै छ ।।१।।

मारेर हाँसो डरको कजाइँ
पारेर पाशो यमको रजाइँ
विषाणु त्यो को भीड नाच हेर
नाच्दैछ सिङ्गो जग–मा–र–मेर ।।२।।

गोधूलि साँझमा बाटोको पासमा
आफूलाई हेर्छु अनि हाम्रा पाइला हेर्छु
पाइला हेर्छु अनि तिमीलाई हेर्छु
सृष्टिको उषाकालमै जन्मेका हाम्रा कलिला पाइला
जति छिप्पिँदै जान्छन् उति एक अर्कासँग दूरी बढ्दै जान्छ
पाइला छिप्पिँदै जान्छन् दूरी बढ्दै जान्छ