रातको बाह्र बजेको बसको टिकट लिएको थिएँ । भियतनाको होचिमिङ्गबाट क्यामबोडियाको राजधानी “फेनोम फेन”सम्मको लागि । हतार हतारमा भएको थियो यो यात्रा मेरो कारण भियतनाममा भिसाको समस्याले गर्दा । “स्लिपर बस” अर्थात बसभित्र बस्ने सिटको सट्टा सुत्ने सिट भएको बस । साधारण बसको तुलनामा भाडा पनि बढी तिरेर नै यसै बसलाई छानेको थिए । यो एउटा बेग्लै तथा नयाँ अनुभव हुन गइरहेको थियो मेरो लागि ।

नयनमा न ख्वाव छ अरु ठिकै छ
अलिअलि तनाव छ अरु ठिकै छ

जिन्दगानी धेर-थोर,चलिरहेकै छ
तिम्रै मात्र अभाव छ अरु ठिकै छ

"ए हरि, त्यो बिउ फाल् त, यता मेरो मेलो पछाडि परिसक्यो," ठुल दिदी माथिल्ला गडाबाट कराइन्।

जेठको २५ लागिसकेको थियो। वर्षाले त्यो वर्ष समयमै किसानहरुलाई उर्जा प्रदान गरिदिएको थियो। गाउँभरिको मुलघर प्रधान ठुला-बाको थियो त्यसपछि हाम्रै घर थियो। मेरा बा गाउका मुखिया थिए। मुखियाको रोपाइँ भएर होला सायद त्यो बेलामा गाउँभरिका प्रत्येक घरबाट एक जनाका दरले रोप्नेरी पठाई दिने चलन थियो।

‘गजलमा अत्यावश्यक पर्ने शिष्ट कोटिको तीक्ष्ण शृङ्गार र तिरोहित व्यङ्ग्य मन मोहक छ’ –शिवप्रसाद सत्याल ‘पीठ’

‘गंगाका गजलमा घरदेशको पीडा र प्रदेशको हाँसोसम्म जन्मभूमिको आह्वान र कर्मभूमिको कर्तव्य जोडिन पुगेको छ । यसैले सगरमाथाको हिउँखोली बगेर समुद्रतलमा पुगेको अनुभूति गंगाले गरेकी छन् ’–गोवर्धन पूजा

बालुवाटार बेचिएछ, कैले देशै बेचिन्छ होला
भित्रभित्रै ढाक्छोप गरी खबरमा नै टुंगिन्छ होला

हत्या, हिंशा दिनहुँ नै गाउँ शहरमा भइरहेछन्
कानूनलाई मिचेर, सबुत, प्रमाण छोपिन्छ होला

फराकिलो र चौडा,मुरीका मुरी घाम सुकाउन पुग्ने,
मेरो आँगनमा प्रेत्यक दिन...
चराहरू आएर घाम ताप्छन्,भंगेराहरू आएर
नाच्छन् र रमाउँदै उडछन् ।
बार्दलीहरुबाट चराहरुले चिर्बिराएको मेरो आँगनको धून मन पर्छ
मेरो ईलामको संगीत मन पर्छ, र मेरो देशको अविछिन्न गीत मन पर्छ ।
मलाई आँगनमा ढकमक्क फूलहरू फूलेको मनपर्छ,
तुलसी झुलेको मन पर्छ ।

विचारलाई छेक्न खोज्दा निरंकुशता झल्कन्छ
कलमलाई लेख्न रोक्दा बिद्रोहको आगो सल्कन्छ

भ्रष्टाचारीलाई संरक्षण गरेको देख्छु
रगतमा तापमानको ऊर्जा भल्कन्छ

नयाँ सपनासँगै रहर नयाँ छ
हराएर गाउँ घर शहर नयाँ छ
लक्ष्य हिंडिरहेछ लक्ष्य बिहीन
आँशु पिएर ज्युने कहर नयाँ छ ।

उनको लागि त पुरै जिन्दगी थाती राखेको छु,
उनकै लागि बैंकमा ब्यालेन्स डिपोजिट राखेको छु,
सक्दिन आकाशको तारा र जुन टिपी ल्याउन,
उनकै लागि यी ओठमा मुस्कान जोगाइराखेको छु।

2018-12-14 06:52:18 +0000

काठमाडौंको बसाइँ भनेपछि सधैंसधैंको हतार त हुने नै भयो । काठमाडौं खाल्डामा पढ्न होइन पढाउन कलेज धाउन थालेको पनि केही वर्ष भएको थियो । कोठाबाट कार्यक्षेत्रमा निस्कने गल्लीको केही पर गणेश मन्दिर थियो । प्राय: जसो दिन एउटा मगन्ते मन्दिरको छेउमा थोत्रो कपडा फिजाएर माग्न बस्थ्यो। ऊ पागल हो कि सद्धे हो कहिल्यै बुझ्ने फुर्सद भएन ।

त्यस टोलमा म बस्न थालेको पनि चार वर्ष भइसकेको थियो । उसले पहिलो दिनदेखि नै प्रत्येक दिन स्वागत र बिदाइ गरेकै थियो । भौतिक रूपमा अपाङ्ग नभए पनि मानसिक रूपमा त अपाङ्ग हुनैपर्छ किनकि बृद्ध अवस्था नहुँदै काम नगरेर मन्दिरको सहारा लिएर मागेर जीवन चलाउँदै थियो ।

महाभारतकालका युगपुरुष थिए कर्ण । उनी सबैभन्दा श्रेष्ठ भएर पनि सबैभन्दा चेपुवामा पर्ने व्यक्ति पनि थिए । उनी हरेक कुरामा निपुण थिए । कर्तव्यपरायणता, इमानदारिताका त उनी खानी नै थिए । पौराणिक इतिहास माहाभारतमा उल्लेख गरिएका कथनहरुका आधारमा यहाँ कर्णको हारका कारण केलाउने प्रयास गरिएको छ ।

दम्वोद्भवले सूर्यदेवको अत्यन्तै ठुलो तप गर्यो । सूर्यदेव प्रसन्न भएर प्रकट भई वरदान मागभन्दा उसले ‘अमरत्व’को वरदान माग्यो । सूर्यदेवले यो सम्भव छैन भने ।

म भूमिकै भलो हुने नवीन गीत गाउँछु
म देशका हिमालमा गएर प्रीत लाउँछु
समस्त विश्वबन्धुका कथा व्यथा सुसाउँदै
अशेष श्वेदविन्दु यै धरातिरै चुहाउँछु ! ।।३!।।

कसरी बनाउँछन पिरतीको फूल मैले देखेँ
मुटुमा बिझाउँने मायाको असुल मैले देखेँ
खुल्ला आकाश जस्तै सम्झन्थे त्यो मायामा
खुसीलाई बेचेर आँसु बटुल्ने भूल मैले देखेँ।

माया के हो परिभाषा, फुर्नै सक्या छैन;
चित्त बुझ्ने अर्थ पनि, जुर्नै सक्या छैन ।
(१)

मेल बिनै बाँच्ने हिजो, प्रेम गर्ने जोडी,
आफ्नै बीचको दुरी पनि पुर्नै सक्या छैन ।
(२)

खोजिरहेछ, देशको सीमा हराएको हाम्रो कान्छा
शोषित र पीडितले मन पराएको हाम्रो कान्छा ।

दुई जातमा एक पुरुष अर्को नारी भन्दै
समाजमा पहिलोपल्ट कराएको हाम्रो कान्छा ।