१) कोही भन्छन्

कोही भन्छन् बुढोरुख ढल्ने भयो
कोही भन्छन् अमृतफल फल्ने भयो
कस्का भाषण पत्याउने जनता भए अलमल्ल
जस्ले धेरै भोट ल्याउँछ उस्ले अवीर दल्ने भयो

सुकेका फूल किताबका पत्रमा देखेर याद ताजा भो
समयले कुल्चिएर थोत्रिएका पाना देखेर याद ताजा भो

आधा उघारिएको त्यो झ्यालमा आँखा टाँस्नु
एकझल्को पाउन उनको बाटोको पर्खालमा बस्नु
उनी हिँड्ने बाटोमा ओहरदोहर गर्ने त्यो बेफुर्सदिलो पल
जीवनको यात्रामा कतै छुटेको त्यो अमूल्य पल
धमिलो धुलिएको तस्विर पुरानो देखेर याद ताजा भो
समयले कुल्चिएर थोत्रिएका पाना देखेर याद ताजा भो

समाजमा उसलाई नाम दिनु पर्छ
बगाउँछ पसिना है काम दिनु पर्छ

बेरोजगारी धेरै भो मेरो मुलुकमा
युवालाई हैन भने दाम दिनु पर्छ

कुनै दयालुले उहाँ पुगी यति भनिदिए
मेरो मन बुझे उनी तुरुन्त फर्कने थिए
कुनै दयालुले......

न चिठ्ठी पत्र आउँछन् न तार नै पठाउँछन्
कसो गरी विदेशमा बसेर दिन कटाउँछन्
यता म आधी भै सकें उता उनी कसो भए
मेरो मन बुझे उनी तुरुन्त फर्कने थिए

आमा जब म तपाईंको गर्भमा आएँ
तपाईंहरुको युगल देखेर अलिअलि लजाउँदै मुस्कुराएँ
आफ्नो सानो शरिर यताउता तन्काउँदै पौडन थालें
पौडदा पौडदै थाक्थें अनि फेरि आराम गर्थें

यो रात पनि कति लामो ओ भैरहवा !
रातभन्दा लामो बाटो,
बाटोभन्दा लामो झन् तिम्रो सम्झना !

मिर्मिरेमा तिमीलाई भेट्न आएँ म
पिरतीको तीर्खा सबै मेट्न आएँ म
रुपै तिम्रो झललल ए ..ए भैरहवा
मुटुभन्दा प्यारो मलाई तिम्रो सम्झना !

अम्बिकापुरबाट तीनसुकियाको लागि बिहान ६ बजे नै बस छुट्थ्यो । चिसो बिहानी, बसको हर्न सुन्नासाथ म ब्याग लिएर निस्किएको थिएँ । पहिलो बस छुट्यो भने फेरि अर्को बस ३ घण्टा पछि अर्थात ९ बजे मात्र थियो र दोस्रो बसमा मलाई गन्तव्यमा पुग्न ढिलो हुने थियो । ब्रह्मपुत्र नदीमा पुल भएकोले घरबाट सिधै तिनीसुकिया आउजाउ गर्न सजिलो भएको थियो ।

लामो यात्रा भएकोले यात्राको आनन्द र खल्लोपना छेवैमा बस्ने सहयात्रि र उसको आनी बानिमा भर पर्थ्यो । मेरो कामना थियो ‘एक सुन्दर स्त्री सँगैको सिटमा भए यात्राको मज्जै बेग्लै हुन्थ्यो। बाटो भरि मिठा मिठा साहित्यिक कुराहरू गर्ने ती सहयात्री भै दिए झनै सुगन्ध थपिने थियो।

विदेश गएर मोज मस्ती गर्न थालेछु
साथीभाइ सबैलाई बिर्सन थालेछु
चार पैसा जाबो कमाउँदैछु भन्दैमा
म त आजकल औकात देखाउन थालेछु।१।

नभकी टल्किने चन्द्र साथै तारा समेत नै,
बादलुको पछ्यौरीमा, लुकायौ किन रूप नै ?

पूर्णेँकी जून आकाशै , लुक्यौ तिमी कतातिर?
हामी नै जून भन्दै छन्, जुनकिरी यतातिर।

भगवतीकुमारी छानाबाट खसेजस्तो भई । उसको मुख सुक्यो । गाला सुके र शरीर नराम्रोसँग काम्यो । कल्पनै नगरेको घटनाले आङमा ग्रहण लागेजस्तो भयो । श्वासप्रश्वास यसरी ह्वातै बढ्ला भन्ने त उसले सपनामा पनि सोचेकी थिइन । "दुःख नमान् भगवती ! कर्मको फल नबेहोरी हुँदो रहेनछ । के गर्ने त फुटेको कर्म लिएइर जन्मिएपछि ! राम्रो कर्म भएको भए त काखभरिको लोग्नेले घरको न घाटको बनाउँदैनथ्यो नि ।"

ऊ धेरै दिनदेखि विमारी पर्यो । औषधीमूलो गर्दागर्दै आफूसँग भएको सबै रकम सक्यो । अब ऊसँग केवल बसिरहेको छाप्रोको एक चपरी माटो मात्र रह्यो ।

उसले उपचार खर्चको लागि सबैभन्दा पहिला आफन्तसँग हात फैलायो । क्रमशः चिनेजानेका साथीभाइ र गाउँका नामी महाजनहरुसँग । सबैको एउटै उत्तर आउथ्यो– तिमीले त्यत्रा पैसा लिएर कसरी तिर्न सक्छौ र ? तिमीसँग केही आधार नै छैन । तिमीजस्तो कंगाललाई कसरी पत्याउने

भैँसी बेची घरको छानो किन्छु भन्थी उसले
किन्ने पाए यो जवानी दिन्छु भन्थी उसले

जवानी नि दुईचार दिनको वर्षे भेल होला
उस्तै परे खाडी मुलुक हिन्छु भन्थी उसले

आउँछौ अरे तिमी
राति अँधेरामा
म सुतेको बेलामा
मेरा प्यारा जून मामा !

कसले छेक्यो आउन
दिउँसो उज्यालामा
घाम लागेको बेलामा
मेरा प्यारा जून मामा !

गलत को परिभाषा नै के छ र साथी ???
यहाँ त सही कुरो पनि गलत साबित बन्छ ।
सभ्यताको भ्रुण मेटाउन प्रयत्न हुन्छ यहाँ
कुरो त आकर्षक यतिसम्म हुन्छ कि ....
जून र धरती यही हुन्छन
काडा तुरुन्त झिकेर बल्सीमा माछा पर्छ
किनकि सही विश्लेषण हुदैन यहाँ
झोले को बाहुल्यता हुन्छ जहाँ ।

‘आत्थाले आम्मा... आत्था...था...था... ।’

‘ओइ कमला तिगा ताजि ? तिक्दा आथा.. उथु बिसि क्रिङबा ? धमाधम आलाइचि आथुनागि ।’ ‘ह्राङदा चा फोख्रेन्सि सिना सिना ताजिन्जि’ धनहाङसे कमला पट्टि आच्यानान पाङजि । ‘चुरि म्हिदा च्युगुसे जिसि झन्नाइ सेजि एदा चा खालाइदा तिकला धन्दा खालाइदा तिकला... विवाह्राङ गेला जेक्खेन माया’ कमालासे धनहाङ पट्टि दोसि पाङजि । बरु चुरि खाउले च्यागो ङादा च्युगुसे कादेशारो जिजिम । आछान सुखारि टिमुला ।