मानिसको जन्मदेखि मरण अवधी बीचको समय नै मानव जीवनको सफल र असफलताको मार्ग हो । संघर्षमय जीवनको यात्रामा कहिले सफल भइन्छ भने कहिले कुनै कर्ममा असफल पनि भइन्छ । तर असफलमा हुँदैमा निरास र सफलतामा हर्षित भएर हौसिने काम भने मबाट कहिल्यै भएन । मेरो जन्म हालको पर्वत जिल्लाको शंकरपोखरी गाविस वडा नं ४ ठूलाघरमा २००३ सालमा भएको थियो । मेरो जन्म हुँदा देशमा राणा शासन थियो । गरिबीले घरमा सताएको थियो भन्न पनि नहिचकिचाए हुन्छ । बढ्दै जाँदा अध्ययन गर्ने धारणा पलाएको तर त्यति वेला सहजरूपमा अध्ययनको लागि विद्यालयको सुविधा थिएन ।

मैले तिमीलाई जुनसँग दाँजेर हेरें
बहुमूल्य लाग्यो, सुनसँग दाँजेर हेरें

कतै कालो मिश्रण देखिन्छ कि भनी
साह्रै सेतो लाग्ने, चुनसँग दाँजेर हेरें

हाम्रो नेपाली भाषामा कुनै यस्ता शब्दहरू चलन चल्तीमाछन् जसको भावार्थ बुझिन्छ तर ठेट अर्थ देखिदैन । जस्तो "झ्याउ" यसको ठेट अर्थ रुख बिरुवामा पाइने एक प्रकारको बाहिरी झुस हो । यो खासै काममा आउदैन । कुनै विशेष उत्सवमा सजावटको लागि मुख्य द्वारहरुमा हरियालीकोलागि वनबाट ल्याएर प्रयोग गरिन्छ । यस बाहेक यो न दवाइ न दाउरा न मल न घाँस न रङ्गको रुपमा नै प्रयोगमा आउछ । पुरानो र बढी पानी पर्ने स्थानमा यो पाइन्छ ।

परिश्रम् बगाएँ रमें कन्दरामा ।
म बाँचे‌ म नाचें यहाँकै धरामा ।।
फुलेका गुराँसै पखेरा र पाखा ।
सधैं शान भिन्नै हिमाली छ माथा ।।

सधैं जून फुल्छन् रमाएर सारा ।
यही घाम पानी यही‌का सितारा ।।
हिमाली छ डाँफे रमाएर नाच्ने ।
चखेवा तराई तिरै प्रीत गास्ने ।।

य: तताजु, य: कें मयजु
य: दाजु, य: किजा भाजु
झीपी सकल छपं जुया
थ्व हे वैगु चुनावय्
सुर्य चिन्हय् छाप तय्नु ।

आज शून्यताका भार छन्
न्यायलय शून्य छ
जितौं कि हारौं
हनुमान बनेको छ दलको

राजनीति दलगत न्यायलय दलगत
छैन दृष्टि बृहत
पंगु छ अस्तव्यस्त
चेतना बाहिरिंदै छ

पञ्चाग्नि झै ताप छ सूर्यबाट
बिलाउँदै गो मनभित्र आँट
शरीरको पानी सबै सुकेर
मरिन्छ भन्ने अब हुन्छ छाँट ।।

आकाश तातो पृथिवी छ तातो
बाटो र घाटो अझ उग्र तातो
यहाँ कतै शीतल भन्नु छैन
तातो भयो कि तब जान्छ सातो ।।

ऊ अफिसको नयाँ कर्मचारी हो । उसले जागिर खाएको २–३ महिना मात्रै भयो । उसलाई सधैं जागिर भनेको “जा गिर” अर्थात “गिर्न जाऊ” सार्थक भएको लागिरहेको थियो ।

तिम्रो चोखो सिंउदोमा
चिम्टी सिन्दुरको टीका लगाई दिएदेखि
कलकलाउँदो जवानी बिटुलो पारेदेखि
कुनै हालतमा तिमीभन्दा माथि देखिनु छ
किनकि तिम्रो श्रीमानको पगरी बचाउनु छ ।

जब घाम लाग्छ म तिमीलाई खोजिराको हुन्छ
जब जुन पर्छ म तिमीलाई खोजिराको हुन्छु ।

यो माया प्रेम पनि यस्तै रहेछ - जब साथमा हुन्छौं तब कल झगडा । एउटा सानो कुरालाई पनि ठुलो बनाएर हामी एकअर्कालाई गलीगलैज गर्छौं । जब ढाटा हुन्छौं हामीहरू आफ्नो गल्तीलाई मान्छौ । संन्सारमा माया प्रेम भने यस्तै रहेछ । एउटा परीले मेरो मन मुटु चोरेर लगिन्, अहिले उनकै यादले मलाई तड्पाउदैछ ।

हावाको झोक्का भएर आयो
फैलाई दिए तन खुलाई दिए मन
म त्यही सुस्केरासँगै लहराए
त्यसरीनै चट्कै छोडेर गयो
म सुनसानमा एकोहोरो टोलाइरहे
त्यो एक्लो "बर" वा "पिपल" जस्तै ।

म अलि चञ्चल स्वभावको पशु, झ्यालबाट वसन्त दृष्य देखि लिएर स्त्री प्रजातिहरुको क्याम्पस आवत जावतसम्म हेर्न भ्याउँथे । साथी भने सधैं वाइट बोर्ड प्रेमी, बदलामा म अचम्म मानिदिन्थे । उसका दुई आँखाहरू बिचरा, कठैबरा कदापि देखिदैनथे बरु देथिन्थ्यो यूद्वमा तैनाख सीपाईका चनाखो आँखा जस्तै । चिल्लो अनि चिप्लो पल्टाईराखेको सेतो खाली पाना माथि लम्पसार सुताईराखेको कलम थकित झै देखिन्थे । हिटलरको जस्तो गुरुको आदेश सिरोपर गर्दै हामी बोर्डमा ध्यान दिइरहेका थियौ । हिसाब सकेर कत्ति खेर सार्नु भनेर हामी भने पर्खिरहेका थियौ (कोही हाई काट्दै, कोही एक आपसमा पेनले घोचाघोच गर्दै)।

तिम्ले गर्दा मैले, रुनु पर्‍यो नभन्नु है ।
आशुले त्यो रुमाल,धुनु पर्‍यो नभन्नु है ।

के के हुन्छ हुन्छ,भाग्यकै खेल लाग्छ
छुट्टीएर पराईको,हुनु पर्‍यो नभन्नु है ।

रजनिस (ओशो) ‘संसार’ हो र तपाईं ‘स्व’ हो । ‘स्व’मा समाधान नभएसम्म संसारमा समाधान हुन्न भनेर योगी डा. विकाशानन्दको कथन सुनेपछि रजनिस को रहेछन् भन्ने खोजी गर्न थालेँ । वास्तवमा हाम्रो जीवनको मूल समस्या बाहिरबाटभन्दा हामीभित्रैबाट पैदा भएको हुन्छ । समस्या जहाँबाट जन्म्यो समाधान पनि त्यहींभित्र रहेको हुन्छ । त्यसैले आफूलाई, आफ्नो स्वभावलाई, आफ्नो क्षमता र प्रवृत्तिलाई सही ढंगले बुझ्न सकियो भने मात्र समस्याबाट पार पाउन सकिने रहेछ । त्यसैले मूल वस्तु नै हामी मनुष्य रहेछौँ । रजनिस त माध्यम मात्र हुनुहुँदो रहेछ । रजनिसले जीवनमा हामीलाई बाटो दिनुहुँदो रहेछ, हिंड्ने काम त हामी जीवनयात्राका यात्रुहरूको नै हो ।

जहाँ नउभिँदा हुन्छ, त्यहाँ बसे हुन्छ । जहाँ नबस्दापनि हुन्छ,त्यहाँ सुतेहुन्छ । जहाँ नदगुर्दा हुन्छ, त्यहाँ बिस्तारै हिँडे हुन्छ । जहाँ नबोल्दा हुन्छ, त्यहाँ मौन रहे हुन्छ । जहाँ विचार नगर्दा हुन्छ, त्यहाँ निर्विचार रहे हुन्छ । मेरो यस विचारमा तपाईं सहमत हुनुहुन्छ/हुनुहुन्न त्यो मलाई थाहा छैन । तर मेरो विचारमा शरीरलाई बढीभन्दा बढी आराम दिनुछ । अँझ धेरै वर्ष यो शरीरलाई बचाउनुछ । यो शरीरबाट अँझ धेरै काम गराउनुछ । त्यसैले छिट्टै थोत्रे बनाउनुभएको छैन यो शरीरलाई । विरोधाभास त्यहाँनेर हुन्छ, एकातिर यो शरीरलाई जतन गर्नुछ भनिरहेको हुन्छु, अर्कोतिर लत वा स्वादको संस्कारले यही शरीरलाई हानी हुने चिजपनि खाइरहेको हुन्छु । निर्दोष शरीर उपर अत्याचार लादिरहेको हुन्छु । शरीरलाई अनावश्यक रुपमा सताइरहेको हुन्छु । जसले गर्दा शरीरभित्र रोग पस्ने प्वाल खनिँदै छन् ।