रिद्वीकोट गाउँपालिका –४ पाल्पामा जन्मेका पिता हिक्मतराज ज्ञावली र माता मीना ज्ञावलीका पुत्ररत्न राम ज्ञावलीजीले साहित्यकार कृष्णादेवी शर्मा श्रेष्ठ मार्फत हार्दिकताको साथमा पठाउनु भएको जीवन सोच र समय(निवन्धसङ्ग्रह) हात लाग्यो। समय र स्थानलाई भूले पनि कार्यक्रममा साक्षात्कार भैसकेका एक होनहार युवा जस्ले नेपालीमा एम.ए. एम.एड शैक्षिक योग्यता हाँसिल गरेका छन् र शिक्षण पेशा अङ्गाली भावी देशका कर्णधार उत्पादनमा लाग्दै नेपाली साहित्य सेवामा समर्पित भएका छन् को यस्तो गहनकृति अध्ययन गर्ने मौका पाउँदा खुसी लाग्नु स्वभाविक हो।

थियो संघर्ष पू्र्खाका निशानीका लागि
अँध्यारो रात पछिको विहानीका लागि

यो देशमा आन्दोलन र शहीद धेरै भए
अँझै लडिरा"छन् जिन्दगानीका लागि

तिम्रो क्यानभासको आयातन
बढेको पक्कै हो-
जब तिम्रा कुचीले कामुक मुस्कान वाली
विश्वसुन्दरीको चित्र दुरुस्तै कोरेको थियो
तिम्रो क्यानभाषको मूल्य आकासिएको पक्कै हो
जब त्यसमा कोरिए-
नामुद नगरबधुको मोहनी मुस्कान,

कहिलेकाहींको यात्रा बडो रोचक हुँदो रहेछ । र, आकस्मिक पनि हुँदो रहेछ । बिमार मुक्तिमार्गतर्फ लम्कन खोज्दा धेरै थरीका यात्रा गरिए । कुनै सुझबुझका यात्रा भए भने कुनै अज्ञानमै यात्रा थालिए र टुङ्गिए । विगत एक वर्षदेखि मैले गरेका यी सबै यात्रा बाध्यताका थिए । बाध्यतामा रहर घोल्न खोज्दा घुल्नै मानेन । र, आखिर बाध्यता अलग्यै बस्यो । रहर केवल रहरमै सीमित भयो ।

धडक्यो अचानक नै दील
पाइन तिम्रो
त्यो आहट
त्यो सुगन्ध
त्यो कटाक्ष
बाँधिएको मेरो मन

बाटो लामो अनेक रंगमा फुल्दै हिडे म
हर्षहरू बाड्दै आए आँशुहरू भुल्दै हिडे म ।

हर बिहान तर्दै साँघु बेसी खोलामा
फर्कन्छु सपना बोकी मनको झोलामा
बाटो लामो अनेक रंगमा फुल्दै हिडे म
मिलनको यादमा बाँचे चोट भुल्दै हिडे म ।

भोकै तिर्खै कति बसेँ पिरतीमा उनको लागि
ब्यर्थै त्याग गरिएछ नपाउने जूनको लागि

आँखा जुँध्दा पिरतीको खेती भयो नयनमा
नभित्र्याउँदै बग्यो बाली सेती भयो नयनमा
कोही लडे सुनको लागि कोही लडे नूनको लागि
म चाहिं लडेँ माया भन्दै नपाउने जूनको लागि

मेरो स्फूर्त, चञ्चल, हँसिलो छोरा
जब स्कुलबाट फर्किरहेको हुन्छ,
यति थकित, उदास र खत्र्याकखुत्रुक हुन्छ
पहाड हो कि स्कुलब्याग बिसाउँदै बिस्तारामा
‘पापा, खोइ हाम्रो भगवान् ?’ सोध्छ,
मानौँ, ऊ तेत्तीस करोड पराया भगवान् बोक्न अभिशप्त छ ।

आधा सत्य हो !
तिमीलाई म मौन प्रेम गर्छु,

खुर्पेठोकको आधा जुन जस्तै
तिमीले हिडेको आधा बाटो
तिमीले उभिएको आधा धर्ती
तिमीले ओडेको आधा आकाश

छोरा कि छोरीतिरको
या त तेस्रो लिंगीतिरको?
मावली कि घरतिरको?
आमा कि बाबातिरको?
जीवनसाथी कि अभिभावकतिरको?
खै म कतातिरको?

सिड्यो साब !
म मनमाया नेपाली
मेरो नागरिकता बनाइदिनुपर्‍यो
दुवै कान देखिने पासपोर्ट साइजको फोटो
मुचुल्का, सर्जिमिन र सिफारिस
केही पनि छैन मसँग
छैन मसँग बाबुको नागरिकता पनि
तर म यही धर्तीमा
१९ वर्षअघि जन्मिएको सत्य हो

शरिर देखियो र शिर देखियो
आफ्नै जिन्दगीको भिर देखियो

हाँसो खुशी मात्र क्षणिक रहेछ
यो खुशीनै खुशीको पिर देखियो

कोजगराक पूणिर्माके राति
विशेष कहैत किछु चान छै
सत्यनारायणजीके पूजा हेतै
ठाकुरजीके शुभ चुमान छै

पान मखानजे स्वर्गो दुर्लभ
सभहक आँचर गमछा छै
पाग खराममे भैया सजल
भारमे खाजा मुंगबा छै

केही दिनका लागि राजधानी गाउँ गाउँमा आएको छ
त्यसैले अहिले हाम्रा गाउँले नयाँ जीवन पाएको छ
यता आउँदा राजधानीले उताको संस्कार पनि
सर्लक्क ल्याएको छ
मानौं ठुलो राजधानी सानो गाउँमा ब्याएको छ ।

ढाक्छ्यौ आधा आकाश नारीलाई सम्मान अनि सलाम
आमा, दिदी, बहिनी नारी नै हुन्– कति गर्छौ अपमान ?

युग चल्ने आधार, सृष्टि सार सर्वश्व सशक्तिकृत
घर, सदन, सहर त्यो सरकारमा खै कति सान ?