मन परेको मान्छे भेटिन्छ पाउन पो त गाह्रो
बोलचाल पनि हुन्छ माया लाउन पो त गाह्रो

बोलिरहूँ जस्तो लाग्छ भेटिरहूँ जस्तो लाग्छ
आँट गरी उसको नजिक आउन पो त गाह्रो

तिमी माथि छौ धेरै माथि छौ
धर्तीको माटो मुठ्ठीमा समाएर
हिड्नेहरूसँग हात मिलाउन
तिम्रो हैसियतले दिदैन
दिदै दिदैन
म त झन शिरमा नै माटो सजाएर हिडेको मान्छे ।

एकाएक सडकमा छाएको चकमन्नताले लुनालाई कताकता शून्य लाग्छ। केही दिन अगाडिदेखि नै सडकनजिकैका घर थर्काउने खालको लाटीको आवाज कसैले सुन्न पाएका हुँदैनन्। लाटीका विषयमा भन्नुपर्दा, लाटीलाई परासी बजारमा सबैले चिन्छन्। प्रत्येक मान्छे ऊसँग परिचित छन्; कोही अपरिचित छैनन्। मानौँ सडक उसको पेवा नै हो। सधैँ सडकमा हे... हे... र ऐ... ऐ.... गर्दै चिच्याउने उसको आवाज कसैले थुन्न सकेका छैनन्। ऊ कान नै नसुन्नेचाहिँ होइन। कसैले ऐ भनेर बोलायो भने ऐ को प्रतिउत्तर ‘ऐ’मै दिन्छे। लाटीको अतित भने गर्भमै छ।

हमरासँग आबे गीत–नाद
झुमि उठे आँगन आ दलान
सजबैत हमरा डाला चंगेरा
हम छी अहाँ के सामा–चकेबा

दाइसँग पोती फेरे डाला
गाम बनल अछि एकेटा माला
वृन्दावन मे जँऽ आगि लागे
सभ के भैया जल सँ मिझाबे

सधैं सधैं खस्छ
आकाशको ल्याम्प-पोष्टबाट
कालो कालो ढिक्का उज्यालो

किन पोखिदैन घामको शीतल जून
मेरो आँखामा पनि
पोखिए उज्यालो अँजुलीभर
पिउने थिए
आँखाले धित् मरुञ्जेल
खै, किन सधैं अँध्यारो ओढ्छ आँखा !

गाउँघरलाई फेरि एक वर्षका लागि फुङ्ग र रित्ता बनाउँदै सहरमा काम गर्ने लाखौंलाख मानिसहरू धमाधम सहर पसिरहेका छन् । सडक यातायातका दुई, चार र छ पाङ्ग्रे लावालश्करमय साधनले सडक खचाखच देखिएका छन् । नेपाली हिन्दूहरूको महान् चाड दसैँ लगभग सकिएको अवस्थामा छ । दसैँका सन्दर्भमा जहिल्यै पनि गाउँ र सहरको उल्टो अंकगणीतीय सम्बन्ध रहेको पाइन्छ । दसैँमा सहरहरू सुनसान हुन्छन् भने गाउँघरहरू गुल्जार । कहिल्यै भेट नभएका साथीभाइ, माइती, मावली, ससुराली, जोरीपारी र पुराना दयाँलीहरू पनि दसैँको माहोलमै गाउँघरमा टुप्लुक्क भेटिँदा जो कोहीमा असीम आनन्दको सञ्चार हुने गर्छ ।

कान्छी चोर्खू ङा ङिसु, ठिक्क जवानीला
कान्छी फोरू ङा देरू, फिक्का जवानीला

लाक्पाला घडी छोगिनो, रोके खिजे मूछूङे
मिनेट घण्टा ङिमा र लो, टिक्क जबानीला

लौ लखेट कता लखेट्दै छस् ?
मलेसिया, कोरिया या जापान लखेट्दै छस् ?
तेरो गलत नियतिको विरोधमा उत्रिन सक्छ !
होसियार भइस तँ !
त्यसैले,
हौसाएर युवालाई, कता लखेट्दै छस् ?
मलेसिया, कोरिया या जापान लखेट्दै छस् ?

तिम्रो र मेरो कस्तो सम्बन्ध ?
तिमीले कहिल्यै आफ्नो ठानेनौँ ।
मैले कहिल्यै पराइ ठानिनँ ।
तिमीले जित्यो कि मैले हारेँ
कहिल्यै सोच्ने प्रयास गरिनँ ।

ईतिहास लिपिबद्ध छ
उठेर सोध्दैन खोज्दैन
गलत लेखहरू होइन भन्न सक्त्तैन
मारकाटका ती विविध पटाक्षेपहरू उठाउन सक्दैन
किन्चित उसको धरातल लेखको लेखनीमा

जीवन फुंग उडिरहेछ -निर्जीवन
कलंकीको धुलोसित

र मनैमन मेरा प्रिय खुशीरामहरु उडिरहेछन्

विना आँसुले रोइरहेछु
यो दशैंको लाश उठाउने

दशैं सकिएकै थिएन । फेसबुकका भित्ताहरू राता टीकाले रंगिरहेका थिए । कात्तिक ४ गते आइतबार द्वादशीको दिन बिहानै स्टाटस लेखें, “हिउँ नखेलेको होइन । हिमाल नछोएको पनि होइन । तैपनि कस्तो होला त विश्वको शीर सगरमाथा ? हिँडियो कुतूहल मेटाउने पदयात्रामा ।”

माटो जीवन हो यहीँ महल छन् लाखौं यहीँ बस्दछन्।
माटो स्वर्ग समान दिव्य छ जहाँ मान्छे सधैं हाँस्दछन्।
माटोमै छ अनन्य शक्ति खजना सारा भए निर्भर।
माटोमै छ अमूल्य रत्न गहना फुल्छन् यहीँ जीवन।

गंगा लिगलको ‘सागर पारि’ कवितासङ्ग्रहको अध्ययन गर्दागर्दै शम्भु अर्यालको ‘सेतो सुनखानी’ पढ्ने समय जुरेछ। यो ‘सेतो सुनखानी’ कवितासङ्ग्रह मलाई शम्भुजीले यही कार्तिक ७ गते ज्याग्दीखोला साहित्य प्रतिष्ठानले आयोजना गरको बृहत् हरिनाश साहित्य सम्मेलनको अवसरमा हरिनाश कार्यक्रम स्थलमै समीक्षार्थ प्रदान गर्नुभएको थियो। अध्ययनमा कस्तो संयोग मिलेको होला दुवै कवितासङ्ग्रहका कविहरूको मन नेपालकै मायाममता, नेपालकै प्राकृतिक, सांस्कृतिक,आर्थिक सामाजिक,धार्मिक स्मरण र नेपालकै विकासको लागि तड्पिरहेको पाइयो।

जीवनशैली कस्तो हुनुपर्छ? यो नै जीवनको सर्वाधिक महत्त्वपूर्ण विषय भन्ने लाग्छ मलाई। सीमाभित्रै रहने कि असीमित हुने, कुन छनोट गर्ने? ताजुक लाग्छ मलाइ। अँझ यहाँ छनोटको हैन जिउनुको कुरा छ। जीवनशैली त जीवन बाँच्ने ढङ्ग, कला र विज्ञान हो। जीवनलाई सुन्दर र सारवान बनाउने सीप हो। विवेकपूर्ण मस्तिष्क र बिशुद्द आत्माको निरन्तर प्रयोगको अवस्था हो। अँझ भनौ- जस्तो जीवन जियो त्यही हो जीवनशैली। के यसको कुनै बिशिष्ट ढाचा हुन्छ?