गथ्र्यो पञ्चायतले शोषणको सास्ती उधूम !
आँधी झैँ उर्लिन्थ्यो पहिले तानाशाही हुकुम !

क्रान्ति भयो रे तर पाउ यत्ति सारो मल्नु पर्ने कि
भन्दैछन् सबै रैती बनी “को पहिले भुकुम ?”

बोतल फरक रक्सी उही, भन्नैपर्ने सरकार ! अझै
फरमान आउने ठाउँ भयो अब रोल्पारुकुम ।

जताततै भयो राजनीतिको दुर्गन्धित फोहोरी खेल
खोजिरहेछु वुद्धको देशमा “खै कहाँ छ कुसुम ?”

घरको चेलीबेटी नै असुरक्षित हुन थालेपछि
लाग्छ भाला खुँडो लिएर रातभरि ढुकुम ।

२०२० अक्टोबर २१
प्रतिक्रियाका लागि [email protected]

सानोबेला बीउहरु थुपारी खेल्थेँ । यो यसको बीउ, यो यसको बीउ । अनि “यो बीउ रोपेमा यसकै हजारौँ बीउ हुने लटरम्म फल लाग्ने रुख उम्रन्छ” भन्ने उत्सुकता ! मैले सानोमा यसरी थुप्रै बीउहरु रोपेँ, “सानोसानो दिमाग हराम” भनेजस्तो कुनैपनि कुनैपनि बीउ सप्रेन । बीउले रुखको रुप लिन सकेन । पुर्वव्यावसायिक शिक्षाले सिकाएको व्याडमा पनि हुर्केन । एउटा बीउमा पलाउ पलायो । मेरो खुशीको सीमा रहेन । म प्रत्येक दिनजस्तो करेसा बारीमा त्यो पलाउ पलाएको हेर्न गइरहन्थेँ मानौँ धेरै ठुलो अनुसन्धान सफल भएजस्तो ।

हिसाब हिसाब हिसाब, हिसाबमै उसको जीवन वित्यो । कत्ति एनजियोहरु, कति होटलहरु, कति विद्यालयहरु, कत्ति व्यावसायिक सँस्थाहरु ! कति के ? कत्ति के ? आदिआदि । यी सबैको नालीवेली छामछुम गर्दैै हिसाव फाइनल गथ्र्यो उसले । सबैको हिसाब समाधान गरेर उसले जमिनबाट आकाशमा पु¥यायो । आफु भने सधैँ जमिनमै रहिरह्यो । जब कसैले फाइनल गर्न सकेन भनी उसकहाँ हिसाब ल्याउँथ्यो, उसले घोत्लिएर, एकटक लगाएर आफ्नो ज्यानप्राण लगाएर गिदीको क्षमताले जब उसले समाधान गथ्र्यो, उसलाई ठुलै युद्ध जितेसरि हुन्थ्यो । त्यो नै उसको सबैभन्दा खुसीको मनोरम क्षण हुन्थ्यो । भन्थ्यो “ल हेर ! कसैल गर्न नसकेको मैले समाधान गरिदिएँ ।”

सोभ्नियोन विद्यालय तथा विश्वविद्यालयमा मेधावी थियो । ऊसँग सङ्गत गर्न मात्र पाउँदा पनि केटीहरु आफुलाई अहोभाग्य सम्झिन्थे । शिक्षकले सोधेका कठिनभन्दा कठिन प्रश्नहरु उसले सहजै उत्तर दिन्थ्यो । यसले गर्दा उसको विलक्षण प्रतिभा देखी शिक्षणसँस्थाले उसप्रति गर्व गथ्र्यो ।

यही कुरा विद्यालय तथा विश्वविद्यालयका दोस्रो भएकाहरु तथा अन्य विद्यार्थीहरुलाई जलन हुन्थ्यो ।

मझेरी अनि नेटका भरी मेरा छन् विचार,
खुल्लम खुल्ला आँकेको मैले शिक्षाको प्रचार ।
निःशुल्क पढ्न सबैका लागि मेरा छन् किताब,
छैन नि कतै भलाइ गर्दा पाइने खिताब ।
तैपनि भीत्रै छुनाले गर्दा गरेको लेखनी,
पढ्नू न सबै उर्जाका लागि जसरी जेगरी ।।

चोचो घस्नेको मारामार भो ।
टाटपल्टो जिन्दगी कारागार भो ।।

डाक्टर भन्ने के थाहा पायौ,
पानी सुद्ध बाराबार भो ।

६ महिना भो लकडाउन, निषेधाज्ञा,
राशन छैन हाहाकार भो ।

घरबेटीले पिछा गर्या गर्यै छ ,
आश्वासनले टाराटार भो ।

अफिसको समान केही काम आएन,
सस्तो भाडामा सारासार भो ।

२०७७ भदौ २९
प्रतिक्रियाका लागि [email protected]

नेपालका स्वदेशका २० लाख मजदूरहरु बेरोजगार भएको ६ महिना भइसक्यो । उनीहरुले यही कमाइले छोराछोरीको फिस तिर्ने र परिवारको छाक टार्ने गर्दै आएका थिए । आज विहान टुडिँखेलमा देखेको थिएँ कि कोही ४ दिन, कोही ७ दिन, कोही ८ दिन भो खाना पेटमा नपठाएको भनी भोकले ढल्लाजस्तो भई थररर काँपी भनिरहँदा कसको मन नरोला ? त्यहाँ युवाहरुले स्वतस्फुर्त रुपमा दैनिक २०० जनालाई लकडाउनको समयदेखि खाना खुवाउँदै थिए ।

आज म तपाईंहरुसबैलाई त्यस्तो देशमा लैजाँदैछु जसको सिको सबै देशले गरेमा पृथ्वी नै एकघर हुनेछ र यस पृथ्वीका ७ अरब ८१ करोड पृथ्वीवासी एकदम मिलनसार भै एकपरिवार हुनेछन् ।

आफ्नो देशको मायाले “कोरोनाको प्रकोप फैलियो इण्डियामा, अब बाचिन्नँ ।” भनी “मर्नै परे आफ्नै देशमा मर्छु ।” भनी चाउचाउ र चिउरा बोकी, बाटोमा पानी खाँदै, जहाँ मन लाग्यो त्यहीँ सुत्दै, फेरि हिँड्दै गरी १ महिनामा ऊ नेपालको आफ्नो सुदूर पश्चिमको घरमा पुगेको थियो । बाटोमा कत्ति त हिँड्दाहिँड्दै मरे त्यसको लेखाजोखा नै थिएन । त्यो कुनै समाचारमा पनि आएको थिएन ।

सत्यको हविगत हेर ! आज ऊ आफै आफ्नो परख गर्न कसौटीमा घोटिरहेको छ आफैँलाई । सत्यलाई कहिल्यै पनि सत्यापन चाहिन्न भनी अडिग रहने, आज सत्य आफैलाई कसैले नअङ्गाल्दा सबैसँग विछोडिएको मनस्थिति भयो उसको । जमाना खराब हुँदै गयो । पहिले त बोलीमै शक्ति थियो । तर अहिले भने सत्यलाई सत्यले नै चिनाउन ठाउँठाउँमा, दलदलमा रुमल्लिनु पर्ने भयो । के सत्यले आफुलाई पहिलेजस्तै सर्वत्र पायो त ? के सत्यलाई पहिलेकाले पाएजस्तो पाएर सर्वकल्याणकारी सर्वत्र शक्ति प्राप्त भयो त ? सत्यले पृथ्वीका हरेक ठाउँमा सत्यलाई खोज्न गयो । “आफ्नो हालत के रहेछ ?” भनी खोज्न गयो । “अब त सत्य पाउँछु कि यहाँ ?

विकु असल मानिस भएरै उसका आफन्त कोही भएनन् । सबैले उसलाई दुर्व्यवहार गरे । जसजसले उसलाई दुर्व्यवहार गरे उनीहरू कसैलाई पनि उसले फर्केर पनि हेरेन । दुर्व्यवहारी सबैबाट ऊ धेरै माइल टाढै बस्यो । त्यसैले त उसका अहिले कोही पनि आफन्त भनाउँदा छैनन् ।

त्यसले उसलाई एककिसिमको आनन्द नै दियो किनकि ऊ पढाकु हो । उसको कोठा उसले पुस्तकालय बनाएको थियो ।

सुविको माया पाउने मान्छे कोही थिएनन् । उसका आफन्तहरु पनि कोही थिएनन्, भएकाले पनि धोका दिई वास्ता नगरेकाले ऊ विच्किसक्यो । उसले एकजनालाई आमा बनाएको थियो । सुख दुःखका कुरा उनैसँग गथ्र्यो । उक्त बुढीआमाले उसलाई औधी मनपराउँथ्यो । बुढी आमाका पनि कोही थिएनन् ।

एक दिन के भयो के भयो, जब ऊ बुढी आमाकहाँ खाना खान गएको थियो, सधैँ झैँ त्योबेला आफुले कमाएको सबै उक्त बुढी आमालाई उसले दियो । बुढीआमाले उसलाई भात पस्किदिइन् । त्यहाँ एकजना केटो आएको उसले देखेको थियो । त्यो केटा बुढीआमाको छोरा भन्दैथिइन् ।

विजय तीन महिना श्रीमतीसँगै बस्थ्यो भने तीन महिना आमाबुका कहाँ । उसकी श्रीमतीसँगै ऊ बाहिर बस्थ्यो । कुल घरमा चाहिँ आमाबुबा र विहे नभएका भाइ र दाजुसँग बस्थ्यो । विजयले अलग्गै पसल खोली ब्यापार व्यवसाय गथ्र्यो भने, श्रीमती भने अफिस जान्थी । यसपाली ऊ आमाबुबाकहाँ लकडाउन सुरु हुने वित्तिकै आएकोे थियो, श्रीमतीलाई डेरामै छोडेर ।

.....कोरोनाबाट सचेत बनौँ ............कोरोनाबाट सचेत बनौँ .......भन्ने मोबाईल रिङ्गको साथ रामको मोवाईलमा एकाएक एउटा फोन आयो । “सर ! मैले एउटा कथा लेखेकी छु । कमेन्ट गरिदिनुहुन्छ कि भन्ने आशा गरेकी छु ।” सीताले भनी ।

बाहिर चउरमा युवाहरु खचाखच थिए । चउर लकडाउनको स्वच्छ मौसमले दुबोहरु आधाआधा मिटरको उचाइका हराभरा थिए । म वार्दलीबाट हेरिरहेको थिएँ । मसँग सल्लाह गर्न भनी सबजना युवाहरु तँछाडमछाड गर्दै दुबोलाई पञ्छाउँदै मतर्फ अघि बढिरहेका थिए । सबजनामा आक्रोस थियो । एउटा नयाँ जोश थियो । उनीहरु थुप्रै समूहमा आवद्ध थिए । तर सबैले आआफ्ना समूह छोडी आएका थिए । मैले आआफ्ना आवद्ध समूह अनुसार एकएक गरी प्रतिनिधीहरु आउन अनुरोध गरेँ, उनीहरुले माने ।