म सृष्टि गर्छु म विनास गर्छु
म विश्वको रेख र देख गर्छु
म गर्छु नौलो अब काम खास
परागमा छर्छु मिठो सुवास ।।

मनुष्यले गर्दछ धेर आस
फुलाउँला माघतिरै गुराँस
धरा सबैको अति भो विनास
परागमा छर्छु मिठो सुवास ।।
-हाेम सुवेदी

अज्ञानको छ निद्रा निद्रा टुटाउने छन्
हाम्रै युवाहरुले यो देश उठाउने छन्

धेरै भयौं पछौटे भन्दै अगाडि आई
हज्जार पाखुराले बाँझो फुटाउने छन्

राष्ट्रिय गीत
होम सुवेदी
भद्रपुर, झापा, नेपाल

हा.....पसिना झारी के पाउने होला अर्काको बारीमा
ढाकेको होला झारले आफ्नो खेत र बारीमा............
चुहुने आफ्नो घरलाई बिर्सी अर्काको छाउँदै छौं
तिमीलाई शिरमा राखौंला आमा फर्केर आउँदै छौं ।।

नरोऊ आमा छोराको तसबिर छातीमा टाँसेर
दुःखमा पनि सुखमा पनि बसौंला हाँसेर
ब्यर्थैमा पैसा कमाउन लाई विदेश धाउँदै छौं
तिमीलाई शिरमा राखौंला आमा फर्केर आउँदै छौं ।।

स्वतन्त्र खोजी चरी झैं उड्ने सपना बोकेर
के पाउने यहाँ गर्मीका ठाउमा यो थाप्लो ठोकेर
पुर्खाको थलो छोडेर आज यो दुःख पाउँदै छांै
तिमीलाई शिरमा राखौंला आमा फर्केर आउँदै छौं ।।

बोर्डिङ् विद्यालयहरुका किरियापुत्रि
होम सुवेदी

भाव वा रसका लागि उपयुक्त ठहराइएका केही छन्दहरुः

मदलेखाः प्राकृतिक सौन्दर्यको वर्णनका लागि उपयुक्त
चम्पकमालाः कोमल पदावलीका साथ श्रृङ्गार
शशिवदनाः प्राकृतिक सौन्दर्यको वर्णनका लागि उपयुक्त
समानिकाः वीर र रौद्ररसका लागि
अनुष्टुप् सबै रसका लागि
प्रमाणिकाः वीर रस
इन्द्रबज्राः करुण रस
स्वागताः वीर र करुण रस
इन्दिराः भक्तिरस वा गीति रचनामा
भुजङ्गप्रयातः शान्तरस कोमल पदावली
इन्द्रवंशाः सबै भावमा उपुक्त
द्रुतविलम्बितः प्रकृतिको वर्णनमा । यमक अलङ्कार विशेष
प्रहर्षिणीः सौन्दर्य वर्णन
वसन्ततिलकाः प्राकृतिक सौन्दर्यको वर्णनमा र करुण रस

कुनै दयालुले उहाँ पुगी यति भनिदिए
मेरो मन बुझे उनी तुरुन्त फर्कने थिए
कुनै दयालुले......

न चिठ्ठी पत्र आउँछन् न तार नै पठाउँछन्
कसो गरी विदेशमा बसेर दिन कटाउँछन्
यता म आधी भै सकें उता उनी कसो भए
मेरो मन बुझे उनी तुरुन्त फर्कने थिए

मुठी बाँधौं खाई कसम अनि यो गर्विलो भाव बोकौं
कुरौटे यो बानी परपर गरौं स्वार्थको भाव त्यागौं
कुनाकाप्चा सारा सुमधुर हुँदै चम्कियोस् देश हाम्रो
सबै मान्छे हाँसून् प्रगतिपथमा लम्कियोस् देश हाम्रो ।।

मेघस्फुर्जिता छन्द

हिमाल माथि उच्चमा ध्वजा लिएर जाउँला
पुगेर त्यो हिमालमा नयाँ म गीत गाउँला
भनेर धाउँदै थिएँ अनन्त यो अटव्यमा
निकुञ्ज सिर्जनाहरु पुगी उतै सुनाउँला ।।

लाखौं लाखन छन्दका स्वरहरु ठम्याउने हौ तिमी
भाषा भित्र अनेकका लयहरु उभ्याउने हौ तिमी
नौलो सिर्जन कार्यनिम्ति जहिल्यै त्यो ग्रन्थ आधार छ
त्यस्ता पिङ्गल पूज्यका चरणमा हाम्रोे नमस्कार छ ।।

वर्षाको जल वैरँदा जमिनमा फोकाहरू उठ्तछन्
तत्कालै जलमा उठेर किन हो फोकाहरू फुट्दछन्
हाम्रो जीवनको स्वभाव त्यही हो दृष्टान्त नै हो त्यही
के के गर्छु भनेर मानिसहरू हुन्छन् बडा निर्दयी ।।

हिंड्दा पारि पुगिन्छ हिंड्न सजिलै अल्छी हटायौं भने
बाटो नै अवरुद्ध हुन्छ मनमा अल्छी बसायौं भने
अल्छे त्यो गतिशील हुन्छ र कहाँ सक्ला कहाँ उक्लन
के सक्थ्यो कछुवा अगाडि नबढे सीमान्तलाई छुन ।।

यो पृथ्वी नघुमेर सुस्थिर हुँदा सन्सार चल्ने भए
आगोमा समिधा विनै सहजले तत्काल बल्ने भए
मान्छेले गतिहीनका क्रमहरु भेटेर भोग्ने थियो
मान्छे माथि पुजेर देवगणले तत्काल ढोग्ने थियो ।।

पृथ्वी दिवसकाे सन्दर्भमा मझेरी विशेषः

समयको गति टक्क हुने गरी
किन अगाडि बढिन्छ घरी घरी
जमिन भो अति नै अब जर्जर
मन यसै किन बन्दछ थर्थर ।।

अमेरिकास्थित कवयित्री दुर्गा रिजालले पुत्रशोक बेहोरिरहेको अवस्थामा मझेरीको तर्फबाट हार्दिक शान्त्वना तथा समवेदना छ ।

पुत्रपुत्रीहरुलाई ज्यान छाडी सघाउँछन्
आफू भोकै यता बस्छन् रित्तै पेट अघाउँछन्
आमा हुन् को छ आमाको विकल्प दुनियाँ भरी
आमाको स्मृतिमा झर्छन् मेरै आँसु घरी घरी ।।

भानुका काव्यमा छन्द नै नाच्तछन्
देवकोटा सँगै भावना हाँस्तछन्
भट्टको सिर्जना काव्य श्रृङ्गार हो
अन्यको सिर्जना वार हो पार हो ।

भानुका काव्यमा छन्द नै नाच्तछन्
देवकोटा सँगै भावना हाँस्तछन्
भट्टको सिर्जना काव्य श्रृङ्गार हो
अन्यको सिर्जना वार हो पार हो ।

छन्दसम्राटको गीत गाऊँ अब
काव्यको फाँटमा प्रीत लाऊँ अब
छैन बाँकी कुरा मित्र हो बुझ्नु होस्
छन्द नै काव्यको हो ठुलो वैभव ।।
होम सुवेदी

अामा

पुत्रपुत्रीहरुलाई ज्यान छाडी सघाउँछन्
आफू भोकै यता बस्छन् रित्तै पेट अघाउँछन्
आमा हुन् को छ आमाको विकल्प दुनियाँ भरी
आमाको स्मृतिमा झर्छन् मेरै आँसु घरी घरी ।।