कत्ति दिन भयो उसले एक्लै विताएको । हो ऊ विद्रोही भयो । त्यसैले पनि होला मानिसहरु डराउँथे ऊसँग । तर ऊभित्र यत्ति कमजोरी थियो कि उसँग सङ्गत गर्नेहरु हरेकले ऊसँग केही न केही ठगिनै रहे । प्रतिकार गर्यो त सामाजिक रीतिरिवाज विरोधी भयो । धर्म विरोधी भयो । जो पनि भन्थ्यो यो सिधासिधा कुरा गर्छ त्यसैले यसले दुःख पाउँछ । यो कलियुग हो कलियुग, साँचो र सत्यको कहिल्यै बोलवाला हुँदैन । जो पनि उसलाई यही सम्झाई पञ्छेर जान्थ्यो । हो उसको बाटो सर्वभलाइको थियो तर कहिल्यै उसलाई सर्वसुलभ भएन ।

प्रेम अन्धो हुन्छ भन्थे, त्यसैले होला मैले पनि केही देख्न सकिन । मेरो उमेर आज ३२ पुग्यो । अचानक होसमा आएकी रहेछु । प्रेम सम्बन्ध देखि विवाह सम्बन्ध सम्म कसरी दिनहरू बिते, विवाह पछि बच्चा पाँउदा सम्म बेहोसीको माहौलमा कसरी जीवन बित्यो ,आजको दिन सम्म मैले यो कुरा थाहा पाएकी थिइन । त्यो प्रेम गर्दाको क्षण सम्झिँदा अहिलेको परिस्थति आउँला भन्ने कल्पनामा सोचेकी पनि थिइनँ । एउटा अप्रत्यासिलो अनौठो लाग्ने मेरो प्रेम कथा ।

सन् १९९० को कुरा थियो । मेरो विद्यालय काठमाडौंको उत्कृष्ट १० मध्य पर्ने सरकारी विद्यालय थियो । म र मेरो साथी मनिष कक्षा १० मा सँगै पदथ्यौ । म भर्खर १६ को भएकी थिए । कक्षाको उत्कृष्ट विद्यार्थीमा म पर्थे । सबै संग मेरो सम्बन्ध राम्रो नै थियो । मलाई विज्ञान विषय सबै भन्दा मन पर्ने विषय थियो । म विज्ञानमा सतप्रतिशत अंक ल्याउन चाहन्थे । मनिष को बुबाले विज्ञान विषय हाम्रै विद्यालयमा पढाउनु हुन्थ्यो । वहाँको मन पर्ने विद्यार्थी थिएँ भने मेरो मन पर्ने शिक्षकमा वहाँ पर्नु हुन्थ्यो ।

चैत्रको आगमनले अलिअलि गर्मी बढाइरहेको अवस्था थियो । त्यो दिन बिहानको मौसम ठीक ठाक नै लागिरहेको थियो त्यसैले बिना कुनै तयारी म आफ्नै काममा निस्किएको थिएँ । मेरो घरदेखि गन्तव्य सम्मको दूरी लगभग १० किलोमिटर जति मात्रै थियो । आफ्नो स्कुटरमा भरी पेट्रोल हालेर म आफ्नो गन्तव्य तिर लागेँ ।

डाँडाभित्र लुकेको सूर्य बिस्तारै देखा पर्न थालेको छ । कैयौँ रातहरू उसले नांगो आकाशमुनि काटेको छ, गाह्रो–पर्खाल, घरको ठोस रूपभन्दा बाहिर । रातको नीरवता र अन्धकार भयानक बनेर प्रकट भइरहने बितेका रातहरूको तुलनामा यसपटक फरक थियो । उसमा अतिरिक्त साहसको सञ्चार भएजस्तो अनुभव गरिराखेको थियो । के गएको रात उसका लागि माइलस्टोन हुनसक्छ उसको जीवन ?

बेलुका चाँडै घर पुग्छु भन्दाभन्दै प्रवेशजीलाई घर पुग्न ढिलो भो । डराउँदै डराउँदै घरमा पसे । पस्नासाथ डाँट आइलाग्यो—
“अनि किन यति ढिलो भो आज ?” पत्नीको प्रश्न थियो ।
“फोन गर्दा कतिपटक काटेको ? बरु भ्याउँदिन भनेको भए ता हुन्थ्यो नि ! ?” उनी अझ तिखो वचनमा कड्किइन् ।
“हैन, बाइकमा थिएँ, कता उठाउनु नि बाटोमा ? तिमीले नै भनेको हैन बाइकमा हिंडेको बेला फोन नउठाउनु भनेर ?”

एउटा गाउँ थियो जहाँ एक जोडी बुढा बुढी बस्दै आएका थिए। बुढी सोझी अनि इमानदारी थिइन्। तर बुढा भने अलि खराब अनि जँड्यहाँ पाराको थियो। उनीहरुको सन्तान भने थिएनन्। यसै कारणले हो कि बुढो अलि पिउने गर्थ्यो।

"मेरो छोरा हिजो सानो थिइस् । मेरो हात समातेर पाठशालासम्म पुग्थिस् । अनि, यही हात समातेर आज ठुलो भइस् । अहिले मलाई तेरो हात समातेर हिड्ने सहारा चाहिएको छ । के तलाई मसँग बस्ने फुर्सद छैन ? बाहिर मात्र कति सुख, सम्पत्ति, इमान, स्वाभिमान र इज्जत खोज्छस् ! यी तेरा बाबा आमाका डुब्दै गरेका आँखामा हेर्, सुख, सम्पत्ति, इमान, इज्जत र स्वाभिमान । हिजो सोचेथें छोरो ठुलो होला, सुख पाउला, धेरै धन सम्पति कमाउला, हामीलाई पनि सुख देला बुढेसकालमा सहारा होला । हामीले दुख भोगे पनि तेरो सधैं सुख र सन्तोषको कामना गर्यौ । मन्दिर मन्दिर धाएर अमुर्त भगवान् को मूर्तिलाई पूजा गर्यौं । त आज हामीलाई छोडेर कसरी शहर जाने कुरा गर्दैछस् हँ ?"

तिम्रो हत्या भनेर आज कुनै पार्टीले स्वीकारेको छैन । तर तिम्रो दुर्घटना भएको स्थानमा पनि जाने मौका पाएँ । तर त्यहाँ सानो खोला थियो । कुनै ठक्कर खाने स्थान थिएन । कुनै अग्लो भू बनौट थिएन ।सम्म परेको भागमा गाडी पल्टिए पनि कसैलाई पनि केही होला र ? कि त तिमीलाई सुँघाएर मारेको हुनुपर्छ कि त तिमीलाई अन्तै मारेर ल्याएर डाइभरले खोलामा डुबाउन ल्याएको हुनुपर्छ । समाचार यस्तो छ कि भुसको थुप्रोमा ठक्कर लागेर तिम्रो दुर्घटना ! अहिले त डाइभरको पनि हत्या भइसकेको छ । यसलाई पनि दुर्घटना नै भनिनेछ पछि ।

थानकोटको जाममा परेर होला मलाई बानेश्वरसम्म आउन पूरै तीन घन्टा लाग्यो । पहिलो पटक थियो काठमाडौँ आएको । आउन मन त कहाँ नभएको हो र तर पनि आफ्नै बाध्यताले गर्दा पूरै उन्नाइस वर्ष लागेछ यो काठमाडौँ सहर आउनलाई ।

साँझको छ बज्दै छ । झमक्क अँध्यारो परिसक्यो । नयाँ ठाउँ ठेगाना त छ, पत्ता लगाउन पो गाह्रो हुने हो कि ?

शुक्रवारको दिन बेलुकीको झण्डै ५ बज्न लागेको थियो । गाडीहरू तछाडमछाड गर्दै को अगाडि जाने भन्ने होडबाजीमा आलोपालो मिच्दै मान्छे तानातान गर्न लडिबुढि गरिरहेका थिए । हातमा कालो ब्याग समातेर उनी अर्थात झरना गाडीछेउ आइपुगिन् । म नजिकै ओर्लने भएकाले गर्दा बाहिर नै उभिएको थिएँ । खलासी भाइले तुलसीपुरसम्म हो भनेर उनलाई सिटमा लगेर राखिदियो ।

कुर्था सुरुवाल, लामो कालो कपाल, ओठमा हल्का रातो लिपिष्टिक, आँखामा गाजल एकोहोरो हेरी नै रहे । केही छिनमा गाडी भरियो र आफ्नो गन्तव्य तय गर्यो ।

भूवन २ वर्षको हुँदा आमा बितिन् । हजुरबाबा हजुरआमाको उसले अनुहार देख्नै पाएन । छिमेकमा पनि त्यस्तै थियो । पल्ला घरे आमैकोमा रुँदै जाँदा अभागी होस् अभागी ! आमा टोकिहालिस् अब कसरी बाँच्छस् भन्थिन् । उसलाई के थाहा आमा टोकेका कुरा । ऊ भोक लाग्यो भन्थ्यो र रुन्थ्यो ।

पल्लाघरे आमै दयालु थिइन् । खाजा बनाउन लागेको भए खाजा, बिहानको खाना भए खाना ला खा भन्थिन् । उनको भन्थिन्, ‘अर्काका पुतको कल्याण गरे मात्र आफ्ना पुतको कल्याण हुन्छ ।’

वर्णनात्मक लघु कथा
बालकलाई डल्ले भनिन्थ्यो । भर्खर दुई वर्ष लाग्दै गरेको भए पनि छोरो बडो चञ्चल थियो । उभिएर हिंड्न थालेको केही महिना भइसकेको थियो । हरेक कुरा चलाउने छुने खोल्ने तान्ने च्यात्ने पोख्ने फ्याँक्ने भाँच्ने आदि कुराहरुबाट ज्ञान हासिल गर्न बालखको दिमाग तीब्र थियो । तातो चिसो छुनु हुने नहुने गर्ने र नगर्ने आदि कुराको ज्ञान उसमा पसिसकेको थिएन । बडो प्यारो र खेलाऊँ खेलाऊँ लाग्दो थियो तापनि कसैको काखमा अडिन छोडेको थियो । डल्ले नै एकजनाको ढुक्क ड्युटी थियो ।

सायद पैँतीस–छत्तीस वर्षपछि होला म आज यसरी केटाकेटीसरह निर्धक्क लाजविहीन खेतमा दौडिरहेछु । वाह ! पहेँला जोडी पुतलीहरू उड्दै बस्दै गरिरहेका छन् । लाग्छ, तोरीको फूल नै उडिरहेको छ जस्तो । हामीले प्रकृतिसँग जोरी खोजेर सक्तैनौँ । आत्मविभोर भएर म चारैतिर फनफनी घुमेर हेर्छु । फेरि दौडिदिन्छु, अगलबगल हेर्छु । बौलाहा जस्तै भएर लडीबुडी खेल्न मन लाग्छ । मन र मस्तिष्कभरिभरि यस दृश्यलाई उतार्न मन लाग्छ । कति चञ्चली थिएँ, म यही खेतमा त हो लडीबुडी गर्दै ठूली भएकी ।

विवाहको पहिलो रात अर्थात सुहागरात। दिनभरिको वैवाहिक समारोहबाट क्लान्त भएको शरिरलाई अस्वभाविक निद्रामा पल्टाइएको रात। कुकुरहरू पनि भुक्दा भुक्दै भुक्न छाडेर अल्पस शयन गरेको रात। चराचुरुगिं पनि हाँगा-हुँगीमा, गुँड टोड्कामा दिनभरिको आफ्नो थकानलाई मेट्दै गरेको रात। पशु-चौपाया सधैझैँ गोठगोठमा बसी-बसी निद्रामै ओक्राउँदै गरेको रात। त्यो निर्जन र चकमन्न रात। निमेशभरकै बेहोसीबाट होसमा आउनेबित्तिकै मनमायाको तल्लो पेट बेजोडले हुडलिन्छ।