मञ्जरी आफ्नै कोठा भित्र बसेर पल्ला घरको पिँढीमा रहेकी छिमेकी भाउजूलाई हेरिरहेकी थिई । भाउजू मकैका घोगाबाट केही पत्र खोस्टा नङ्ग्याउदै झुत्ता बनाइरहेकी थिइन् । कोठा भित्र गुम्सिएर मात्र कति सुन्नु ? आमा बस्तुभाउ वा मेला पर्म कता पुगे कि हुन्, थाह पत्तो छैन । बाउको झन कुरै भएन । उनका मन मिल्ने स्कुले साथीहरूका घर पनि अलि परै छन् । मञ्जरीलाई भाउजूसँग गएर एक छिन बसि बियाँलो गर्ने मन त थियो तर आँट थिएन । हुन पनि भाउजू ठेगान भएकी मान्छे पक्कै होइनन् । नाना भाँती कुरा गरेर पटक पटक लाज मर्नु गराइसकेकी छन् । हग्नेलाईभन्दा देख्नेलाई लाज भने जस्तो अनुहार रातो बनाउनु पर्ने चाहिं मञ्जरीले । तैपनि दर्बिलो मुटु बनाएर गई मञ्जरी ।

“ह्याप्पी बर्थ डे डियर!” ... समय: विहान ३.४३ बजे।

“ह्याप्पी बर्थ डे!” ... समय: विहान ३.५७ बजे ।

विहान-विहानै उनको जन्मदिनको शुभकामना आएको रहेछ इमो मा। बिहान उठ्न ढिला भएकोले हतार-हतारमा म्यासेज त पढें तर त्यसको रिप्लाई दिन सकिनँ। अफिस पुगेर रिप्लाई गरिहाल्छु भन्ने सोंचेर कोठाबाट निस्कें।

"अरुको लागि मरिमेट्छौ, आफ्नो घर-परिवारको वास्ता छैन। तिमीसँग बिहे गरेर मैले कुकुरले नपाउने दु:ख पाएँ। अब म तिम्रो घर-बार हेर्न सक्दिनँ। आजदेखि नानीहरूको जिम्मा तिम्रै भयो।”

केही दिनदेखिको ब्याकलग (बाँकी रहेको काम) तुराउने हतारो। बिहान सवेरै उठेर ड्युटि जानु पर्ने। विहान विहानै ईश्वरको भजन तथा शुभ-प्रभात जस्ता अभिवादन सुन्नु पर्ने बेला विरक्त लाग्दो भाइबर म्यासेज पढेर चमारसीङ को शिर चकराउँछ। अफिस जान तयार चमारसीङ फेरि थचक्क खाटमा पसारिन्छ। मन भक्कानिएर आउँछ उसको अनि शिरानीलाई अँगालो हालेर मन भरिको बह आँशुको रुपमा पोख्न थाल्छ।

'आँखामा राखे पनि नबिझाउने' भन्ने उखान कसैको निमित्त उपयुक्त हुन्थ्यो भने कृष्ण रायको निमित्त हुन्थ्यो । ४५ वर्षका कृष्ण राय गाउँका सबभन्दा भद्र मानिस थिए । तिनले यता १०/१२ वर्षदेखि गाउँभन्दा बाहिर पाइलो राखेका थिएनन्; यसैबाट तिनको शान्त स्वभावको परिचय हुन्छ । कसैलाई कर्जा तिनी आप्नो सिद्धान्तको विरूद्ध ठान्थे । तिनका मतअनुसार कर्जामा गएको रूपैयाँ आफू आउँदा झगडा बोकी ल्याउँछ । तर दुख परेको बखतमा 'राजद्वारे श्माशाने च' तिनी गाउँलेको सहायतामा प्रस्तुत रहन्थे । जनककुमारीको एक्लो छोरो मर्दा जनककुमारीको पीरभन्दा तिनको सान्त्वनाले त्यहाँ भएका मान्छेहरूको आँखामा आँसु ल्यायो । गाउँलेहरूमा झगडा पर्यो भने तिनी नै मध्यस्थ हुन्थे । तिनले गरेको फैसलाले कोही पनि असन्तुष्ट भएको देखिँदैनथ्यो । आफ्नो घरबाट तिनी कम निस्कन्थे र निस्केको दिन कि त कसैकहाँ मृत्यु भएछ कि झगडा भएछ भनी ठान्नुपर्थ्यो; सडकमा सब जना अदबसँग तिनको अभिवादन गर्थे ।

आज साउनको चार गते । उसको जन्म दिन । यस अघिका जन्म दिनहरुमा उसले एका बिहानै मम्मी आज मेरो जन्म दिन भनेर सम्झाउथ्यो¸ म सदा खुसी सुखी रहेस् भनेर आशिष दिन्थेँ । मलाई उसको जन्म दिन सधै याद रहन्थ्यो तर पनि सधै नै उसले फोन गर्थ्यो । यस पाली पनि फोन गर्छ कि भन्ने आश लागिरहेको थियो तर गरेन । सधैका जस्तै आमाको मुख हेर्ने औँसीका दिन पनि उसले मलाई सम्झेन । मैले आफैले जन्म नदिएको भएर होला उसले मलाई बिर्स्यो वा सम्झने आवश्यकता देखेन ।

“किशोर अवस्थाको प्रेम केवल आकर्षण हो” – महापुरूषहरू भन्दछन्।

कहीं कतैका प्रवचन वा स्कुले विद्यार्थीका कार्यक्रमहरूमा यस्तै सुनिन्छ अनि म खिस्स हाँस्दछु।

"तिमीले पनि मन पराऊथियौ कि क्याहो कसैलाई?” – श्रीमानले मतिर पुलुक्क हेरेर हाँस्दछन्।

“म यिनीहरूलाई हेरेर हाँसेकी!” – म आफ्नो दोष आठवर्षे छोरा र छ वर्षे छोरीमा थुपार्ने कोसिस गर्दछु।

"यिनीहरूको त बेला आउँदैछ।”

आज सर्वसाधारणको पक्षमा महत्व पूर्ण निर्णय हुने दिन । तर सभा हल भने लगभग रित्तो थियो । छ सय एक जना अटने सभा हलमा सिला खोजे जस्तै कतै कतै एक दुई जना पो भेटिए ।

चकमन्न जस्तै देखिएको हलमा प्रमुखको मात्र एकोहोरो आवाज सुनिन्थ्यो । तर ध्यान भने कसैले दिइरहेका थिएनन् । ती आआफ्नै धुनमा कोही सँगैकासित कानेखुसी गरिरहेका थिए । कोही खैनी माडिरहेका थिए त कोही लामो हाई काढिरहेका थिए ।

धेरै दिन पहिलेको कुरा हो, प्राय: पैंतीस वर्ष अगाडिको । दश एघार वर्षको हुँदो हुँ । वर्षा ऋतु सिद्धिएर शरद्को प्रथम चरण पृथ्वीमा परेको थियो ।

केशवराजको चस्मा दोषी थियो । अलिक टाढाको मानिस तिनी चिन्न सक्तैनथे । किताब पढ्दा तिनको आँखालाई निकै बल पर्थ्यो । चस्माको पावर तिनका आँखाका लागि कम भएछ । धेरै दिनदेखि अर्को चस्मा लिनें विचारमा थिए, तर अँझै अनुकूल परेको थिएन ।

म सम्झिन्छुँ तिँ दिनहरु, कक्षाको अन्तिममा बसेर
अगाडि बसेका साथीहरुलाई कागजको डल्लोले
हिर्काइरहेको, अनि कसरी बिर्सन सक्छुँ गुरुले
थाहा पाएर हामीलाई कक्षा बाहिर निकालिएको,
आदरणिय गुरु लय खतिवडा हुनुहुन्थ्यो उहाँ। आक्कल
झुक्कल आजभोली पनि भेट भैरहन्छ उहाँसंग।
कुरा कलेजको सुरुवात तिरको हो यानकि ठिक दुई बर्ष
पहिले, मैले किताब पनि किनेको थिईन त्यसबेला,
कलेजको तेस्रो या चौथो दिन थियो त्यो।
वास्तवमा मलाई पहिलो डेस्कमा नै बस्ने बानी भएर
हुनसक्छ, मेरो अन्तिममा बस्ने रुचि हराएको थियो त्यस
दिन। हामी भन्दा अगाडिका डेस्कहरु महिला मित्रहरुले
भरिएका थिए र म संग बसिरहेको थियो मेरो नवपरिचित

काम नगरी हल्लिएर कुलतमा फसेको पनि झन्डै एक वर्ष नाघिसकेको थियो । तर अब त्यो सब चिन्ता भने सकिएको थियो किनकि म सबैलाई छोडेर परको देश अमेरिका जाँदै थिएँ । म डि.भि. चिठ्ठाको बिजेता थिएँ । मेरो सम्पूर्ण जीवनशैलीले काँचुली फेर्दै थियो साथसाथै अनेकौं अपुर सपनाहरू पुरा हुन गइरहेको थियो ।

गएको अमूल्य साल साथीभाइसित जाँड रक्सी, चुरोट गाँजा खाएरै बेहासीमा बितेको थियो । तर परिवर्तनको सुरुवात तब भयो जब डि.भि. चिठ्ठा मलाई पर्यो । मनमा नयाँ उत्साह र उमंग पैदा भएको थियो । कुलत पनि कम भएको थियो ।

साँझको समय थियो, भींड चाही केको थियो याद भएन तर म त्यो भींडसित रमाईराखेको थिएँ । म जत्तिकै सबैजना खुसीनै देखिन्थेँ । के को खुसियाली हो थाहा नहुँदै म पनि आफ्नै तालमा बिना संगीतको त्यो उत्सवमा नाचिरहेथे हांसिरहेथे। एक्कासी मेरो हातमा कसैले समायो र उतर्फ मलाई तान्यो । एकछिन त म स्तब्ध भएँ उनको त्यो सुन्दरता देखेर अनि टोलाएर उनीलाई हेर्नु सिवाय मैले केही भन्न अनि गर्न सकिन । गोरो रुप, हँसिलो अनुहार, पातलो शरीर अनि त्यो उनको पहिरनले मलाई लठ्ठ बनायो ।

गुलाफी सारीमा सजिएकी साँच्चै उनी गुलाफ झैँ लागिरहेथ्यो । सुगन्धले मदहोस बनाउने परी अप्सरा मध्य कोही एक हुनुपर्छ यिनी ।

यस्तो घटना मेरो जिन्दगीमा पहिलो पटक घटेको थियो त्यसैले मनमा डर हुने त स्वभाविक नै थियो । अनेकौ प्रश्नहरुको जवाफ खोज्ने प्रयास गर्दा गर्दै कतिखेर म बस्ने कोठा पुगेछु पत्तो नै भएन । उनकै झलझली अझै यो मस्तिष्कबाट हट्न भने सकिराखेको थिएन । ओछ्यानमा पल्टिएं, निन्द्रदेवी सायद अन्तै व्यस्त थिईन् । टोलाएर भित्ताको घडी हेर्न सिवाए म बाट केहि भईराखेको थिएन । बल्ल बल्ल निदाइन्छ कि जस्तो लागेको थियो, आँखा के

कालो, निलो आकाश । मुसलधारे पानी । शिरदेखि पाऊसम्म निथ्रुक्क भिझेर लुगलुग काम्दै ऊ अवला बच्चा झै बाटोको छेऊमा उभिराखेकी छ । दिन ढल्दै जान्छ, साँझ छिप्पिदै जान्छ । घपलक्क ओढेको पछ्यौराको मुनिबाट ऊ देख्छे टाढाबाट कोही मान्छे अजङ्गको घोडामा उतिर दौडदै आउछ । कालो घोडामा कालो लुगा लगाएको भिमकाय मान्छे । अहो कस्तो भयङ्कर उसको मुटु जोडले धड्कन्छ । त्यो मान्छे त हेर्दाहेर्दै ऊनेरै आयो । लौ उसले त उसको पाखुरामा च्याप्प समात्यो दुख्ने गरी र हुइँकायो आफूसँगै ।

उसका ती राता राता आखा, क्रोधले भरिएको । क्रोध त्यसै जागिदिन्छ । अनाहकमा, विनाकारण । उसको क्रोधको सीमा छैन र केही सार्थकता पनि छैन । कोसँगको रिस त्यति विघ्नको? जवाफ छैन ऊसँग । गिलास उठाउँछ, स्वात्तै पारिदिन्छ । आखा अझ ज्वलन्त हुन्छन् । रातो अनि आगो बलेझै रातो । ऊ मौन छ, आवाजविहिन । आफैमा हराउछ, रक्सी पिउछ । मानौ यस संसारमा अरु कोही प्राणी छैन । उसको व्यवहारले यस्तै आभाष गराउँछ । अनि किन त यत्रो रिस? जवाफ ऊ दिदैन र म पनि पूर्णरुपमा बुझ्न सक्दिन ।