देख्नु र पाउनुमा अन्तर भेटेँ –मैले । सोच्नु र पुग्नुमा पार्थक्य पाएँ –मैले । ठान्नु र जान्नुमा पनि फासला देखेँ –मैले । भाग्दैभाग्दै र भोग्दैभोग्दै यतिखेर आएर सोच्दै छु । खे ! जीवनले के सिकायो ? अव्यवस्थित रूपले जे सिकायो त्यो स्वतःस्फूर्त सिकायो । अनुकरणमा नाममा सिकाए पनि । करण र कारणका उपमामा सिकाए पनि । आदेश र तामेलका नाममा सिकाए पनि । फैलिने र फैलाउने भावमा सिकाए पनि ।

ठुलो हुने भाव र ठालु पल्टिने ठाँट गिरीमा अनेकथरी स्थुल लक्षणाहरू पो सिकाएछ ।

आँखामा बास बसेको खुसीको उज्यालो छहलिने बेला हामीले छोड्दैथियौँ नागी कम्युनिटी लजको आँगन ।

हाम्रो खुट्टामा लेकाली शित छोइँदा नागीगाउँ वरपरका पहाडी थुम्कामा लेसारिएको थियो पातलो कुहिरो । रातको झरीमा भिजेको रुखपात र घाँसमा बाँकी नै थियो लेकाली चिसो । हिजोको कुस्त हिडाइले शरीरमा थियो थकाइ र दुखाइ । गाउँघर सम्झेर धाउँदैआएकोले मनमा भने दगुर्दैथियो असीम खुसी, उत्सुकता र जिज्ञासाको बिजुली ।

चोरी चकारी नगरी चतुर्याईँ हुन्न,
दंगा फसाद नगरे इज्जतै रहन्न
सोझा र सज्जन कवै नलिनु दलैमा,
पार्टी चलाउनु सधैं छल औ बलैमा

माथि भैरव अर्यालले आफ्नो कृतिमा चोरीबारे भनेको रोचक उक्तिका साथै विश्वमा धेरै चोरीबारे चलचित्र बने, गीत लेखिए, गजल अलापिए । तसर्थ मैले पनि चोरीबारे केही लेख्ने जमर्को गर्दैछु ।

म अबुझ संसारमा छँदा कार्यक्रम सञ्चालिका सरिता लामिछाने कार्यक्रमको अन्तमा सधैँ भन्ने गर्थिन्– ‘व्यस्त बन्नुस्, स्वस्थ रहनुस्’ । उनको कर्णप्रिय स्वर सुन्न लालायित हुन्थेँ तर त्यो भनेको के हो, त्यसबेला ठम्याउनै सक्तिनथेँ । अन्तिम वाणी सुन्न चित्त व्यग्र हुन्थ्यो, तर त्यसपछि कार्यक्रम नै समाप्त हुने भएकाले कार्यक्रमको प्रारम्भदेखि नै छुट्टिनुपर्छ भन्ने भय हुन्थ्यो । उनी चेतनामूलक कार्यक्रम चलाउँथिन् । चेतनामूलक भनेपछि मलाई खुब मन पर्थ्यो । अहिले त हामी चेतनाहीनताले गाँजेको समयसँग हातेमालो गर्दै छौँ । उत्तिखेर त चेतनाको खाँचो टड्कारो रूपमा देखिएको थियो ।

बिहानको ४:३० बजे सिंगापुर ओर्लेका थियौ । भाइ बृहद पहाडी र म । कालो रातले अँझै सिंगापुरलाई ढाकी राखेको थियो । जुनको महिना हप्प गर्मी थियो त्यति बिहान पनि । हामीसँग बजेट कम र घुम्नुपर्ने दुई देश (सिंगापुर र इन्डोनेसिया) । त्यसमा महङ्गो देशमा पर्थ्यो सिंगापुर । हुन त लगभग कहाँ कहाँ जाने, कुन माध्यमबाट र कम बजेटमा धेरै ठाउँ घुमेर रमाइलो गर्ने भन्ने पहिला नै एउटा आइटेनेरी तयार पारेको थिए ।

०८ असोज, २०७५मा विहान ३:०० बजे नै आँखा खुले । शरीर कक्रेकै थियो । सायद नशा रोगी भएकाले नशा सक्रिय भएका थिएनन् । सकसले उठेँ र शौचकर्म सिद्धयाएँ ।

ओछ्यानमा पल्टिएँ । सुतिरहन मन लागेन । ध्यान मुद्रामा बसेँ र बुद्ध भजन सुन्न थालेँ । ७२ मिनेटको भजन अवधिभर त्यसमै हराएँ । अपूर्व आनन्दानुभूति भयो ।

स्टोनहेंज स्तम्भ
ंंंंं पद्मराज काफ्ले
स्टोनहेंज Stonehenge) इंग्लैंडको विल्टशायर काउन्टीमा एउटा प्रागैतिहासिक अकल्पनीय विशाल कलाकृति लन्दन ब्रिजबाट उत्तरतिर सतासी माइलको दूरीमा अवस्थित रहेछ । अगस्त १७, २०१९ का दिन इँजीनियर श्री हरि नेपाल, प्रोफेसर जया नेपाल, प्रोफेसर डाक्टर रमेश मरासिनी र बिन्दु मरासिनीसमेत सपरिवार इस्ले (Eastleigh) निवासबाट करीब सवाघण्टाको ड्राइभमा पुगियो ।

त्यस दिन प्रकृतिले पनि हामीलाई साथदियो । अघिपछि सदै झमझम बर्षा हुने र चिसो वायुले थुर्थुर कँपाउने ठाउँमा टलक्क टल्कँदै झलत्क झल्कँदै सूर्य देवले पनि स्वागत गरे हामीलाई !

हरेक दिन जसो रेडियो, टि.भि. पत्रपत्रिकाहरुमा बलात्कार, हत्याजस्ता दुःखद् समाचारहरू बाम्बार आइरहन्छन् । त्यसमा पनि ५, ६ वर्ष देखिका कलिला बालिकाहरू बलात्कृत हुनुका साथै बलात्कार पछि हत्या समेत भएको समाचार सुन्दा आङ नै सिरिङ्ग हुन्छ । यस्तो अमानवीय, हृदयबिदारक,विभत्स घटनाहरूले समाजलाई नराम्रो बाटोतिर डोराइरहेको भान हुन्छ । समाजमा यस किसिमका बाल यौन हिंसा, हत्या जस्ता जघन्य अपराधहरू बढ्नाले समाज नै त्रसित र आतंकित भइरहेको छ ।

मेरा लखुरामे,

मलाई विश्वास छ, तिमी जहाँ भए पनि उच्च र सम्मानित स्थानमा छौ । आफ्नो स्वास्थ्यको ख्याल गर्न कमी गरेका छैनौ होला । तिमी यहाँ रहुन्जेलसम्म मलाई पूरै भरोसा दिएका थियौ । मलाई आधा जिन्दगी होइन तीन चौथाइ हिस्सा ठानेका थियौ ।

डेढ दशकसम्म सँगैसँगै दाम्पत्य रथ गुडाउँदा मैले तिमीलाई नजिकबाट चिनेकी छु । नौ महिनासम्म कोखमा राख्ने आमाले पनि महसुस नगरेकी होलिन्, त्यति स्पष्टसँग मैले तिम्रो हृदयको अन्तरकुन्तर स्पर्श गरेकी छु । तिम्रो मन कञ्चन थियो । बियाँ र ढुङ्गा–माटो बिनाको टुठफुट नभएको चामल थियो । भर्खरै मूलबाट निस्केको सङ्लो पानी थियो ।

नेपाली विश्व साइकलयात्री पुष्कर शाहले विश्व घुमेपछिको एउटा अन्तर्वार्तामा गौरवपूर्ण रोवसाथ भने –‘यो संसार यति विशाल र ज्ञानैज्ञानले भरिएको छ कि यसको अध्ययन गर्न एउटा जीवन त के सैँयौं मानव जीवन पाउँदा सक्षम सक्षम छैन ।’ उनको भनाइ वास्तवमा साँचो हो किनकि उनले आफ्नो ऊर्जाशील एघार वर्ष उमेर संसार घुम्न जो लगाए । घुम्नु सम्पत्ति हो । उनले संसार अवलोकनबाट प्राप्त ज्ञानलाई पुस्तकमा समेत रूपान्तरण गरे –‘संसारलाई साढे पाँच फन्को’ । उनैको किताबमार्फत् मैले विश्व सएर गरेँ । दुईतीनपटक पढिसक्दा अँझै धित मरेको छैन । लामो बिदामा म पुष्करको किताब सुम्सुम्याउन थालिहाल्छु । घुम्न नसक्नेका लागि अहिलेको जमानामा पुस्तक र डिजिटल मिडिया विश्व शयरका मित्रवत् सँगी बन्न सक्छन् । यो मेरो निजी विचार हो ।

"एकछिन डुलेर आउनुहुन्छ त ?" मनको इच्छा बुझेरै बोल्नुभएथ्यो सहसचिव काशीराज दाहाल । दाहाल सरको पाहुना भएर पोखरास्थित उहाँको निवासमा बसेका थियौँ हामी ।

"स्वच्छ हावा खाउँन त एकछिन !" सञ्जय अधिकारीको पनि नयाँ अपेक्षा थिएन पोखरासँग ।

"हो, बिहानीको सिरसिरे हावाको उत्सवमा सहभागी बनौँ न त ।" मैले पनि जनाएथेँ सहमति ।

चार जना भएर बनाएको यस पटकको यात्रामा साथ दिने एक जना मात्र भएको थियो अन्तमा । अन्तिम चरणमा आएर दुई साथीले दुई भनेरभन्दा खिन्न भएको थियो मन मेरो । मान्छेहरुका आ–आफ्नै बाध्यता हुनसक्छन् । जसलाई बुझ्दै सुदर्शन र म निस्केका थियौं नयाँ यात्राको लागि ।

स्व. रामकुमार शर्मा न्यौपानेको जन्म २०१० वैशाख ९ गते भोजपुर जिल्लाको गोगने गाउँमा भएको हो । वहाँको वाल्यकाल बिराटनगरमा सूर्यबहादुर थापाका ठाईंला भाइ स्व. देवेन्द्रबहादुर थापाको संरक्षणमा गंगादेवीले गर्नु भएको हो ।

स्व. रामकुमारले अध्ययनमा अर्थशास्त्र र नेपाली विषय लिएर बी.ए. गरी मास्टर अफ साइन्स इन रिर्सोस एसेसमेन्ट फर डेभेलोपमेन्ट ल्पानिङ्ग पढ्नु भई एप्रोस्क, राष्ट्रिय योजना आयोगको माननीय सदस्य, सि ए ए तथा कृषि विकास बैंकको महाप्रन्धक, स्थानीय विकास मन्त्रालयको सल्लाहकार, कृषि मन्त्रालयको अधिकृतको महत्वपूर्ण जिम्मेवारी सम्हाल्नु भयो ।

एक्लै यात्रा गर्न रुचाउने भएता पनि यस पटकको यात्रामा प्रिय मित्र सुदर्शन ढकाल पनि जाने इच्छा देखाउदा म झन रोमान्चित भएको थिए । हुन त यात्राको विषयमा कुरा चलिरहदा थप दुई साथी पनि इच्छुक देखाएको हुँदा हामी चार जना जाने निश्चित भएर विभिन्न ट्राभल एजेन्सी धाउन थाल्यौ । जाने ठाउँ र दिनको निश्चित गरेर चारै जनाको पासपोर्ट जम्मा गरी टिकेटको पक्का गर्ने दिन दुई जना साथीहरुको आआफ्नै कारणले गर्दा जान नमिल्ने कुरा त्यो पनि ट्राभल एजेन्सी को बाहिर ठोकामा पुगेपछि व्यक्त गरे ।