रचना:: राजेश अधिकारी
शीर्षक: गर्भवतीको क्रन्दन
बिधा: कविता

गर्भवतीको क्रन्दन

माईतीको आँगन छोडेर
पराईसँग नाता जोडेर
म आएकी छु पराईघर
बालापनका खुशीहरु न्यौछावर गर्दै
माईतीघरको मझेरी र सङ्गीनीहरुको सामिप्य त्याग्दै
नौलो र अनजान दलिनमा जीवन बिताउन
परचकृघरको शुन्यता भर्न ,नवजीवनको साँघु तर्न

तिम्रो वंशबिस्तारको बीज रोपेकी छु मेरो गर्भमा
तिम्रो प्रेमको भ्रूण लुकाएकी छु मेरो बदनमा
बीज अंकुरण हुँदै छ,कोपिला मुस्काउँदै छ र फूल फक्रदै छ
अर्ध लज्जा र अर्ध खुशी बोकेर
कल्पनाको सगरमा उड्दै छु
अर्ध पीडा र अर्ध आनन्दको प्रथम सुखानुभूति बोकेर

पद्मको काटियो खुट्टा, पद् - 'म'अलग छुट्टिए
लङ्गडो नै भयो खुट्टा, ओंठ पनि त छुट्टिए ।

विद्याकेा विद् - धपाई, विध्-या आई बनीवरी
विद्याको सौतेनी 'विद्या', उफ्रीउफ्री अघिसरी ।

चारैतिर देख्छु, जलले छोपेको, लाग्दछ तटझैं सडक यहाँ
जलमग्न छ, छैन थल देखिने नौका, विहार हुन्छझैं यहाँ
थियो खै अग्लो, पिपल बोट, देखिन्छ झाडी बुट्यानझैं यहाँ
दर्केको दर्कै, निरन्तर दिन रात, सखाप पार्दै लाने भो यहाँ।।१।।

दिमाग छन् शून्य छ शून्य सोच
आस्था न हुन्छन् न त हुन्छ ओज
प्रशस्त पैसा सँगमा हुनाले
नेतो बनेको छ टुनामुनाले ।।

लुछाचुँडीमा दिन रात फाले
आफू र आफ्नै जति मात्र पाले
र भ्रष्टको झुन्ड सबै उचाले
नेता भएका किन बाइफाले ।।

स्वदेशभित्र लाख छन् यहाँ वनौषधीहरु
स्वदेशमै अनेक छन् यहाँ महौषधीहरु
पलाँस छन् गुराँस छन् र आँप चाँप आरु छन्
इलामको उचाइमा प्रसिद्ध देवदारु छन् ।।१।।

यहाँ छ शुद्ध जिन्दगी भनेर यो जनाउँछु
निवास शान्तिको कुटी यतै कतै बनाउँछु
अजस्र सिर्जनाहरु बगाउँदै बगाउँदै
दशैं तिहारको खुसी यतै कतै मनाउँछु ।।२।।

फलेर पाक्तछन् यहाँ रसालु सुन्तलाहरु
चियाबगान भित्र छन् प्रिया शकुन्तलाहरु
अगम्य ध्यान योगमा पलेंटी नै कसे सरी
उचाइ नाप्तछन् यहाँ बसेर श्रृङ्खलाहरु ।।३।।

वसन्त राग गाउँदै यतै घुसेर व्यस्त छन्
कुहू गरेर कोइली निबीड भित्र मस्त छन्
सुधा लिएर किन्नरी झरी यतै धरातिर

पितामा पनि केही हुन्छ
कसैको तुलना हुन्न आमाको ममतासँग
आमाको ममता जस्तै स्नेह हुन्छ पितासँग ।।

पिताको भूमिका केही नकार्ने जब देख्छु म
पिताको योग्यतामाथि सोचेर केही लेख्छु म ।।

आमाको भूमिका हुन्न भन्ने यो हैन आशय
उनको भूमिकामाथि हुँदैन धेर संशय ।।

परेली पिरले भिज्छन् आमाका तर बाबुमा
छाती भित्रै लुकाएर राख्तछन् पिर काबुमा ।।

आमाको योग्यतामाथि किञ्चत् शङ्का म गर्दिनँ
बाबुको योग्यता बेग्लै छ भन्न पछि पर्दिनँ ।।

आमाका दशधाराले हामी हुन्छौं हराभरा
छातातुल्य पिता हुन्छन् आमा हुन्छिन् वसुन्धरा ।।

पिताले थाप्तछन् थाप्लो भाग्छन् दुर्लङ्घ्य आपदा

भयो जिन्दगानी नदीको किनारा
किनारानिरैको भएँ सर्वहारा
तिमी हौ प्रभो एक यस्तो सहारा
तिमी धाम मेरा तिमी राम मेरा ।।

तिमी देवका देव हौ हे महेश
तिमीदेखि अर्काे यहाँ के छ शेष
कता छौ तिमी आज रित्तै छ डेरा
तिमी विष्णु मेरा तिमी श्याम मेरा ।।

पुकारा गरेको छु मैले सुनेनौ
सुनेकै भए फेरि केही गुनेनौ
परेछौ कि भन्ने भएको छ घेरा
तिमी चन्द्र मेरा तिमी घाम मेरा ।।

न त्यो प्रेम बाँड्यौ न सद्भाव बाँड्यौ
न त्यो दिव्य मुस्कान नै थोर बाँड्यौ
नबाँडे पनि हौ तिमी नाम मेरा
तिमी राम मेरा परंधाम मेरा ।।

नदेखेर के भो जतै छौ ततै छौ
नियाले यतै छौ नियाले उतै छौ
तिमी यत्न मेरा र आराम मेरा

भयो जिन्दगानी नदीको किनारा
किनारानिरैको भएँ सर्वहारा
तिमी हौ प्रभो एक यस्तो सहारा
तिमी धाम मेरा तिमी राम मेरा ।।

तिमी देवका देव हौ हे महेश
तिमीदेखि अर्काे यहाँ के छ शेष
कता छौ तिमी आज रित्तै छ डेरा
तिमी विष्णु मेरा तिमी श्याम मेरा ।।

पुकारा गरेको छु मैले सुनेनौ
सुनेकै भए फेरि केही गुनेनौ
परेछौ कि भन्ने भएको छ घेरा
तिमी चन्द्र मेरा तिमी घाम मेरा ।।

न त्यो प्रेम बाँड्यौ न सद्भाव बाँड्यौ
न त्यो दिव्य मुस्कान नै थोर बाँड्यौ
नबाँडे पनि हौ तिमी नाम मेरा
तिमी राम मेरा परंधाम मेरा ।।

नदेखेर के भो जतै छौ ततै छौ
नियाले यतै छौ नियाले उतै छौ
तिमी यत्न मेरा र आराम मेरा

म पञ्चचामरा बनूँ कि स्रग्धरा बनूँ यहाँ
कि मालिनी र स्रग्विणी कि चञ्चला बनूँ यहाँ
सकिन्न बन्न मेनका सकिन्न बन्न वाणिनी
सकिन्न बग्न छन्दमा भई कुनै पयश्विनी ।।

प्रभावती र मञ्जुला प्रभात नील मालिनी
शशीकला र मेनका कि मञ्जिरा प्रहर्षिणी
यता नरेन्द्र हारिणी छ स्रग्धरा उतातिर
म छन्दका तरङ्गमा डुलूँ कता कतातिर ।।

म धाक लाउँदै थिएँ स्वयं भएँ अचम्भित
छिटो कतै छ छन्द यो कतै छ यो विलम्बित
यहाँ छ स्वर्गको मजा भयो भने परिष्कृत
कतै छ स्वाद स्याउको कतै छ स्वाद अमृत ।।

यता म लेख्न के बसेें उता परें म द्वन्द्वमा
चलीरहन्छ छन्दकै सुवास छन्दछन्दमा
सबै वरिष्ठ पोख्त छन् सबै दुरुस्त लेख्तछन्

हे ईश तिम्रो रचना अपार
देखी उठ्यो एक नयाँ विचार
यो प्रश्न गर्दैछु म बार बार
मैमाथि मात्रै किन भो प्रहार ?

के सिद्धिको थोर उपाय छैन
जे गर्छु त्यो पूर्ण कतै हुँदैन
जानी नजानी हुन गो बिगार
मैमाथि मात्रै किन भो प्रहार ?

जानेर कैल्यै पनि जानिएन
राम्रो नराम्रो पनि छानिएन
संसार तिम्रो रचना अपार
मैमाथि मात्रै किन भो प्रहार ?

छोडेर अन्यत्र कता म जाऊँ
अर्को कुनै लक्ष्य कता म पाऊँ
बिग्रेछ संसार सबै सपार
यो ठाउँमा नै किन हो प्रहार ?

माया र सद्भाव कि निख्रिएछन्
मान्छे सबै खै किन बिग्रिएछन्
के तर्न सक्थें म त यो जँघार
मैमाथि मात्रै किन भो प्रहार ?

म भूमिकै भलो हुने नवीन गीत गाउँछु
म देशका हिमालमा गएर प्रीत लाउँछु
समस्त विश्वबन्धुका कथा व्यथा सुसाउँदै
अशेष श्वेदविन्दु यै धरातिरै चुहाउँछु ! ।।३!।।

के हो याम हुँदैन ख्याल जहिल्यै धर्ती जलेको जल्यै
मात्रै लाग्दछ नित्य घाम छ यहाँ हामी गलेको गल्यै
हुन्छौं तापनि बाध्य भै स्वजनमा गर्छौं छलेको छल्यै
ठान्दा हुन् वटवृक्ष एक छ त्यहाँ पैसा फलेका फल्यै ।।

हो स्वर्गीय धरा तथा प्रकृतिको नेपाल हो आँगन
जस्मा वैभव लाख छन् तर सधैं हामी हुने निर्धन
निष्ठापूर्वक देश हाँक्न चतुरो यो देशमा को छ र
अर्काले गरिदिन्छ भन्नु छ सधैं बाँधेर बस्छौं कर ।।

कैले दक्षिणबाट सुन्दछु यहाँ सीमा मिचेको कुरा
कैले उत्तरतर्फका मुलुकले नाघ्छन् अरे टाकुरा
मेरो देश भएछ आज किन हो सन्तापले जर्जर
भन्नै पर्छ कि देश आज हुन गो लाछीहरुको घर ।।

निर्मेही व्यासलाई बधाई बधाई !!
होम सुवेदी
कता के नबुन्ने कता के नबुन्ने
कमी बेसी केके कुरा मात्र उन्ने
निकै काव्य पढ्दा हुने भान यस्तो
इमाडोलका व्यासमा हुन्न त्यस्तो ।।

भए थोर के भो त्यसैमा छ भाव
जहाँ भाव हुन्नन् त्यहाँ के छ लाभ
कसैले नसोधौं कि हुन् व्यास कस्ता
इमाडोलका व्यास हुन् व्यास जस्ता ।।

विराट् तत्वको खोजमा कल्कलायौ
धरामा र आकाशका सल्बलायौ
पीडाका कतै आँसुमा टल्पलायौ
कतै स्नेह सम्वेदना चल्मलायौ ।।

छ यो एक उत्कृष्ट तस्वीर तिम्रै
र यो भव्य सत् सृष्टि तस्वीर तिम्रै
म के भन्दथें यो कहाँ चित्र मेरो
यहाँ जे छ सर्वत्र तस्वीर तिम्रै ।।

गोगने
पढ्ने काम सकेर तृप्त नहुँदा बाँकी हुँदा तिर्सना
चौतारीतिर खोज्नु पर्छ कविका हज्जार छन् सिर्जना
मर्मश्पर्श गराउने र मुटुको भित्रै कता हो छुने
लेख्तै पस्किनमा सिपालु मनका लाग्छन् त्यहाँ गोगने ।।

थोरै लेख्न सिपालु छन् अझ तिखो भावार्थ नै टिप्तछन्
मानौं शब्द र वस्तुमेल छिनुले मुत्र्याउँदै खिप्तछन् ।।
यस्ता कर्मठ काव्यसर्जक यहाँ खोज्ने कतै हो भने
पाल्नोस् सज्जनवृन्द काव्यपुरमा हुन्छन् त्यहाँ गोगने ।।

भाषाको गहिराइबाट पदका गुच्छाहरु झिक्तछन्
मानौं काव्यप्रबाहको चमकमा अत्यन्त निर्लिप्त छन्
टिप्छन् भाव प्रभावका पदहरु पैल्याउँदै चम्कने

जिन्दगी र अभाव मेरो सदै पर्यायवाची
दुख: उल्झनका पलहरु राखेको छु साँची
बाल्यकाल देखि आए म यसरी नै बाँची
बस्नु पर्यो यो मनलाई सदैव नै भाँची ।।

अभावको मायाँ कस्तो हुन्छ नसोध मलाई
मुटु नै टुक्रा टुक्रा हुन्छ यो मन जलाई
टुटेको मनलाई जुटाउन खोजे पाउ नै समाई
जोडेको मायाँ दिगो नै रहेन छेऊ लगाए मलाई ।।

मातृत्वको असिम मायाँले म यहाँसम्म पुगे
असिम मायाँ नि चुडी लग्यो म बिरहमा डुबे
बिरहमा डुब्दै डुब्दै आमाको तस्बिर नेरै पुगे
आमाको बाणीहरुलाई संझी संझी समालिदै नुगे ।।

मायाँ गरे जस्लाई मैले ती टाढा नै भैदिए
बैगुनीलाई गुन लगाऊ भन्दा मै पिडीत भैदिए