तिम्रो हत्या भनेर आज कुनै पार्टीले स्वीकारेको छैन । तर तिम्रो दुर्घटना भएको स्थानमा पनि जाने मौका पाएँ । तर त्यहाँ सानो खोला थियो । कुनै ठक्कर खाने स्थान थिएन । कुनै अग्लो भू बनौट थिएन ।सम्म परेको भागमा गाडी पल्टिए पनि कसैलाई पनि केही होला र ? कि त तिमीलाई सुँघाएर मारेको हुनुपर्छ कि त तिमीलाई अन्तै मारेर ल्याएर डाइभरले खोलामा डुबाउन ल्याएको हुनुपर्छ । समाचार यस्तो छ कि भुसको थुप्रोमा ठक्कर लागेर तिम्रो दुर्घटना ! अहिले त डाइभरको पनि हत्या भइसकेको छ । यसलाई पनि दुर्घटना नै भनिनेछ पछि ।

सायद पैँतीस–छत्तीस वर्षपछि होला म आज यसरी केटाकेटीसरह निर्धक्क लाजविहीन खेतमा दौडिरहेछु । वाह ! पहेँला जोडी पुतलीहरू उड्दै बस्दै गरिरहेका छन् । लाग्छ, तोरीको फूल नै उडिरहेको छ जस्तो । हामीले प्रकृतिसँग जोरी खोजेर सक्तैनौँ । आत्मविभोर भएर म चारैतिर फनफनी घुमेर हेर्छु । फेरि दौडिदिन्छु, अगलबगल हेर्छु । बौलाहा जस्तै भएर लडीबुडी खेल्न मन लाग्छ । मन र मस्तिष्कभरिभरि यस दृश्यलाई उतार्न मन लाग्छ । कति चञ्चली थिएँ, म यही खेतमा त हो लडीबुडी गर्दै ठूली भएकी ।

विवाहको पहिलो रात अर्थात सुहागरात। दिनभरिको वैवाहिक समारोहबाट क्लान्त भएको शरिरलाई अस्वभाविक निद्रामा पल्टाइएको रात। कुकुरहरू पनि भुक्दा भुक्दै भुक्न छाडेर अल्पस शयन गरेको रात। चराचुरुगिं पनि हाँगा-हुँगीमा, गुँड टोड्कामा दिनभरिको आफ्नो थकानलाई मेट्दै गरेको रात। पशु-चौपाया सधैझैँ गोठगोठमा बसी-बसी निद्रामै ओक्राउँदै गरेको रात। त्यो निर्जन र चकमन्न रात। निमेशभरकै बेहोसीबाट होसमा आउनेबित्तिकै मनमायाको तल्लो पेट बेजोडले हुडलिन्छ।

सन्ते ११ पुगेर १२मा भर्खर टेकेको छ। बिहान झिसमिसेमै उठेर पुतपुती दौडिन्छ। खै कताबाट हो उसले सुसेली हाल्न, गीत गाउन, नाच्न पनि जानेको छ। ऊ बढो रमाइलो र हँसिलो पनि छ। हिड्दा-हिड्दै नाचिदिन्छ, कुरा गर्दागर्दै गाइदिन्छ। यो उमेरै उसको यस्तै हो। धेरै धेरै कुराहरू सिक्ने, जान्ने र नक्कल गर्ने समय हो यो उसको। त्यही उमेरका कारणले आजभोलि उसले उसको स्वभाव देखाउन थालेको छ। गाउँभरीका केटाकेटी जम्मागरेर पुत्ला बनाएर नारालगाउदै मूर्दावाद र जिन्दावाद भन्दै हिड्छ ऊ। कहिले झुम्राहरू जुत्ताको मोजामा भरेर गोलोबनाएर भलिवल खेल्छ। कहिले बारीको डिलमा टिन ठटाएर नाचेर गाएर बाँदर धपाउँछ।

बर्खा आफ्ना अन्तिम दिनहरूमा काठमाडौँको खाल्डोलाई भिजाउने प्रयत्नमा थियो ।

घडी हरेँ पौने छ बजिसकेछ । ओहो ! छ बजेदेखिको निम्तो छ । साथीको दाइको रिसेप्सन पार्टीमा । पार्टीहरूमा जान रमाइलो लाग्छ मलाई । अरू कुरामाभन्दा पनि यस्तै पार्टीमा प्रायः सबै साथीभाइहरू भेटिन्छन् । अरू बेला सबै आआफ्नै काममा व्यस्त भए तापनि यस्ता पार्टीहरूमा सबै जनासँग भेट हुँदा रमाइलो हुने गर्छ ।

त्यसपछि उसले भनी, "तपाईको कथाले नराम्रो गरी रुवायो।"

मैले भने, "हो के ? यसै भनेको होला।"

"हैन... हैन..., सत्ते होला। किन ढाँट्नु र!" उसको जवाफले अलिकति शान्त पार्यो। तर, अनेकन् प्रश्नहरू उब्जाएर।

सूर्यले मधुरो किरण छरेको छ । विहानको दस बजिसकेको छ । दुर्गा आधारभूत विद्यालय, जगतिपुर, जाजरकोटका ढोकाहरू खुलिसकेका छन् । कार्यालय सहयोगी घाँटी तन्काएर उत्तरतिर हेर्दा छन् । विद्यार्थीहरू चौरमा दौडधुप गर्दा छन् । शिक्षकहरू चाहिँ कार्यालयमा बसेर बाहिरफेरो नजर दौडाउँदा छन् । स्कुल छेवैको मूलबाटो भएर मानिसहरूको पातलो आवतजावत कायमै छ ।

“मलाई पनि एउटा पोलेको मकै दिनुहोस् त दिदी“, सडकपेटीको एउटा कुनोमा बसेर मकै पोल्दै गरेकी एउटा अधबैंसे महिलाको अघि उभिएर मैले भनेँ ।

"नमस्कार सर!" धेरै वर्षको अन्तरालपछि पनि उसले उनलाई चिनेकी थिई। बिर्सनु पनि कसरी ? आजभन्दा १५ – १६ वर्ष अघि जुन गुरुलाई, जस्तो अवस्थामा, जस्तो रुपमा छोडेकी थिई मानौं त्यही क्षणलाई बाँधेर टक्क अडिएको झैँ। मझौला कद, गहुँगोरो रंग, ठुलो निधार र आँखामा मोटो लेन्सको चस्मा, अनि ती आँखाभित्रबाट चिहइरहेका दुई स्नेहशक्ति आँखा।

“नयाँ उम्मेदवारहरू यमराजकहाँ हाजिर होऊ ।”

आकाशवाणी हुनेबित्तिकै हामी छिटोछिटो यमराजको बैठक कोठामा पुग्यौँ ।

यमराज सिंहासनमा विराजमान थिए । सिंहासनको हेन्डिलमा दाहिने हातको कुहुनो टेकाएर जुँगा बटार्दै थिए । उनको दायाँ र बायाँ दुवैतर्फ कलकलाउँदा ठिटीहरू उभिएर चमर हल्लाउँदै थिए । ‘जाडो महिनामा पनि हाम्रा राजालाई हावा दिनुपर्छ ?’ म आश्चर्यमा डुब्दाडुब्दै त्यस कोठामा बढ्दै गएको न्यानोले सम्हालिएँ । त्यस कोठामा पसेदेखि मन आनन्दित हुँदै गइरहेको थियो !

हेर बुढ़ी एउटा छोरा त चाहिन्छ होला!
बुढाले आफ्नी अर्धांगिनी सँग गुनासो पोख्दै थियो।
ह्या म त अब सक्दिन बुढा एउटी छोरी एघार वर्ष पुगी सकि यस बीचमा हामीले
तीन ओटा गर्भपात गरायौं।
म पनि त मान्छे हो मैले कति सहन सक्नु? आफ्नै कोख मा भैरहेको भ्रूणहत्याले
मलाई पोलिरहेको छ। बरु हजुर अर्को विवाह गरिस्यो।
श्रीमती को क़ुरा सुनेर आत्मग्लानि का साथ पुर्लुक्क बुढ़ी लाई हेर्दै थियो।
दुबैजना का आँखा चिसीएका थिए। एक्छिन वातावरण मा सन्नाटा छायो।
तट पश्चात निन्याउँरो पारामा बुढा ले पुनः जिज्ञासा राख्यो।
"शान्ति" म तिमीलाई छोडेर अरु सँग विहे गरुँ यो त हुनै सक्दैन तर एउटा अर्को विकल्प छ।

त्यस टोलछिमेकमा हर्कबहादुरले पनि उनलाई डेरा दिन इन्कार गरे, लालबहादुरले पनि । धर्मनाथ र रामप्रसादले पनि उनलाई डेरा दिएनन् । कारण अर्को केही थिएन—उनका लालाबालाको लस्करबाहेक । सरुवा भएर त्यस साना सहरमा आएपछि उनलाई पहिलो समस्या नै डेरा खोज्नमा उठ्यो । डेराका लागि झूट बोलून् त भोलि भेद खुलिहाल्छ । यथार्थ बताउन् त पर्यो आपत । शान्ता आमैको घरमा पनि उनले डेराको समस्या बिसाउने निधो गरेर शान्ता आमैको घरमा पसे ।

प्रिय साथी समय पनि कति बलवान् रहेछ । स्कुलमा पढ्ने बेला सर्वप्रथम गुरुले समयलाई नै चिनाउनु भएको थियो । यो सं, सारमा सबैभन्दा ठुलो समय हो भनेर । त्यो बाल्यकालमा गुरुले समय सबैभन्दा ठुलो, बलवान् हो भनेपछि हामी केही साथीहरू कलासबाट बाहिर निस्केर कति ठुलो रैछ त भनी हेर्न र खोज्न गएका थियौ त्यतिकैमा गुरुले हामीलाई देख्नुभयो र भन्नू भयो मुर्ख केटाकेटी समय देखिदैन । समय हामी आफैंसँग छ भनेपछि त्यसदिनबाट हामीले समयलाई खोज्न छोडेका थियौँ ।

भूकम्पले तर्साइराख्ने र नाकाबन्दीले दाउरा बाल्नु पर्ने भएकाले हीराको चिया पसल चउरमा सरेको थियो । चियाका पारखीहरू चुस्की लगाउँदै नयाँनयाँ कुरा सुन्न र जान्न पाउने मनसुवाले त्यहीँ जम्मा हुन्थे । पसलमा भीडभाड थियो ।

“भुइँचालो र नाकाबन्दीले पूरै जनजीवन अस्तव्यस्त बनाइदियो ।” वर्तमानले भन्यो र प्रतिकृयाका लागि दृष्टि घुमायो ।

"हाम्रो मित्रता कहिल्यै छुट्ने छैन । तिम्रो पहिलो वाक्य मेरो जीवनको मत्वपूर्ण घटना भएको थियो । घटना यस अर्थमा, मेरो भावना र मेरो जीवनयात्रामा यसरी सौहार्द कसैले पनि पोखेका थिएनन् । वास्तवमा एकलासको जीवन बितिरहेको म वाक्क भएको बेला तिम्रा दुई शब्दले म कति प्रफुल्लित भएकी थिएँ । कति रात तिमीलाई सोच्तासोच्तै बिहान हुन्थ्यो । म कल्पना पनि गर्न सक्तिन ।