‘लु एदा सुन्तला !’ माइली लुङगेलिसे सुन्तला चाबारि हृसि हाइरान ताना लाबा कोलाला ग्राम्बारि याफ्लासे फ्राङ ङ्ह्याना छेप्सि क्रिङजि, ‘दातेम म्ह्याङजिकि सुन्तलाला स्वाद ?’
कोलाला ग्राम्बारि छेप्बा थेला या सारि बाङसे व्यवासे थे फेद छोर्जि । तिल्मा ङ्यासे जामे किर्निमाया थेन सहनदा डान्सि क्रानाक्राना थे थेरिन बेहोस तासि गुर्बा मुबा ।
‘खाइ सिबा कालए आँखाबा । ह्राङला दिङला बाँकी खलाई आरे । ङा पाजिजा तिदा सोचिमुजि तला ।’ कागा होपला वाति पेरोग्याम क्युइ बसि दिमरि न्हाबान आम्बा ब्लेला मामसे ह्राङसे ह्राङदान केजि । चैतला खडेरीसे लमा पिङ बिबा खनाङए आरे । ताङ स्याल्बा क्युइ स्याप्बासे गुरेनरि स्योदोलो थेन पोलो जाजागार बुचिमुला । थेए रे दाङसे थुबासे उति बुबारि खाम्बा आरे । पोलो ल्हाप्ते चबारि पिङगाइ बुस्याडिकादे ओदेवान स्याउ स्याउ तचिमुला । बाङ आरेना ज्याना लसि गे लाखाम्बासे खुयु ल्हुइसे म्राङरिमार सुबा मकाइ राउरिउ तसि रोमुला । साङा ओस्बान ।
निबा डिसेम्बर १४–१६ रि दार्जिलिङला मिरिकरि दोमुबा । अन्तर्राष्ट्रिय तामाङ जोम्नारि बो किनम्याङजि । मिरिकरि जाम्बुलिङखोरला तामाङजुगु जोम्बा मुबा । आहाले पाङग्यालरि स्हेङबाला जोम्नासे छार समिति नोन स्होबाला मुला । खाबा ब्लिदिङ दोना दार्जिलिङला कै.एस. तितुङला चोहोदानरि स्हेङबाला कार्यसमितिसे गे लासेला मुला । चु जोम्ना ब्लिच्छा जोम्ना हिन्ना । क्योङनोन बिमा ङ्हाच्छा नेपालग्याम्से जोम्नादा तिबा हिन्ना । ङाइ बो किन्बाजा ङ्हाच्छारेम हिन्ना ।
‘लु लु लाइनु थेला लिरि क्युइ स्वागो ।’ गान्बा गिसे कुल्बातेन वाइबा पाराङला जामेगेन बुगुनारि क्युइ बासि आपला लिरि युवा चुजि । सिम्बा क्युइ स्याप्मा वाइबा पाराङला ल्हुइ फ्रिबाह्राङ ताजि ।
‘कुडुलेला ग्लान साजि नोन बेहोस ताजि रो ।’ चु तामला पुष्टि आताजिमान आर्कु तामसोर दोगाजि, ‘चोक्टेला ग्लान पाराङ नोन बेहोस ताजि रो ।’
मंसिरला दुई खाजिन्बा मुला । क्याम्साङला साजिला जासेमि चाङ बाजि रो होइ ङान्नाम जादामि कादे बिसाइ थेसागा ! ए एसे थेबान आरेम होइ साइलि ङान्ना क्याङबा आलेसेएन कादे पाङसाइ चुपाल्छेएन चाङ बालाह्राङ आरे । चुह्राङबान ताम ताना तानान ताम लाना लानान चाङ बाबा दिङ थाल्सि निजि । खाइ तिक्दा आङ्यान्बा । वादिरि म्हेन्दो ङ्हि जेठानि देउरानि ताम लाबारि चुजि । तिनी न्हाङगार नाम्सादिमरिक्यार चुह्राङबान ताम तामुला ।
खाइमामि मधेश खाइमामि भोट
खाल्छेगा म्राङलाई प्राङबोला चोट…।
“साइलाबाको होटल”रि ब्लाङदार आले ह्राङलान सुररि ह्वाइ कोसि ताङ म्याप्चिमुबा। थेदा पुलिस खाबा नोन था आतानि। खालाइसे ग्याप पट्टिसे हापहोप चुङजि। ओसो फ्लिक दोसि च्यामाम पुलिसगा चिम। तिल्दा थेदा चुङजि थेसे तिलाई गोआँखाम्नि। साबुनला फिज सोक्खे मुबा या ख्रुबारि बाङ लाबागेन मुबा, पुलिससे या फ्याङचुङसि डुइसि बोर्सि भेनरि युजि। सहुदा एन भेनरि युसि चौकिरि दोना लाजि।
स्कुलग्याम कलेज ल्हुइरि वाङमा हेन्से स्याप्जि– गंगा श्रेष्ठ, विजय श्रेष्ठ, विवश बस्ती, बासु क्षितिज, प्रोल्लास सिन्धुलीय । परिवेस साहित्य परिवारला मिनरि क्रियासिल मुबा थेनिकादे । आस्याङ स्वयम्बरसिंह लामाला सचेतनाग्याम वाम राजनीतिप्रति जाजा दिङरिन क्रियासिल ङादा प्रगतिसिल ग्योइकाइ तिला हिन्ना बिबा था नोन आरेबा । ग्ले रानिला जयगान ब्रिसि स्कुलग्याम आयोजित उत्सवजुगुरि पुरस्कार ताबा ङादा आस्याङ स्वयम्बरसिंहला भौतिक झापडसे प्राङबोला स्हु ब्रिबारि जेक्खे आलोप्नि । ‘एला श्रिपेज, ख्रेन्बाला आन्छाङ, नाकिला मे च्योच्यो’ बिबा व्हाइखा ब्रिबा दोनालाजि ।
“आमा ङादा म्हुइ बापिन्गोले ।”
मसिनि दमाइस्याला कोला सुन्दरे हप्तागिहेन्से तिसारि मुला । चाबास्हे तिलाई चाजिकि ओओ लासि रुइबा लामुला । तिनी क्युइ सुताइ आथुङबा ङ्हिरे ताजिन्जि । क्युइ सुताइ थुङबारि आम्हाइबा कोलासे तिनी चाबास्हे हृबासे मसिन दमाइस्यादा ताङना ङ्हाम्जि । ओइमा रामपुर बजारला हेल्थपोस्टरि बोर्सि थेसे कोलादा उन्मुबा । उर बेथासे स्याप्चिम बिजि ।
म्हेनिङ जिन्दासि तिहार खादाम्बा मुबा । पन्चक सुरु ताजि । देश बिदेशग्याम म्हेनिङरि दिम खाबाजुगुएन नाम्सारिन मुबा । सोमे दर्जि क्योलोजेक्खे कतारग्याम्सा खाबाला । ओयाकजोङला हम्मरजुङगे लिम्बु साउदिग्याम खाबाला । थेराङनोन लासि पातालि राई कोरियाग्याम । दिङनाङ सुनसान दोबाला फाकुम्बा नाम्सारि छारछार म्हिला चहलपहल मुबा । क्योलोलो जिन्बाला म्हेनिङला रामराउस जाजागारगि लेङबाला मुबा । जौबारि गाङरि जुबाला होन्दालिङ प्योकबारि बाँकीन मुबा ।
घुमिफिरी रुम्जाटार…. बिबा ताम जत्तुगुहेन्से थेबा मुबा । चुपाल्से थेरि दोमेङबा संयोग ताजि । प्रेस काउन्सिल नेपालसे निबा नाम्दुङ २ कुनु ल्हाम तय लामुबा । काउन्सिलला बिधागत पत्रकारिता उप–समितिला संयोजक चेतनाथ धमलासे ल्हाम संयोजन लास्युमुबा । स्ह्योला ८ बजे गौसालासे ल्हाम तिबा मुबा । याम्बुग्याम्से खोपाङ, बोंदि ताबान सिन्धुली–खुरकोट, उदयपुर थुरबान ओखलढुंगा २ सय १९ किलोमीटर रुम्जाटाररि म्हुन दोपरि दोजि, ङानिकादे । याम्बु न्हाङला कंक्रिट सहर थेला धुलो आसेम गाडीला म्युखुसे आक्रान्त ताबा सेम याम्बु ख्लाबातेन चङ्गा ताजि । ल्हामरि ह्रेङबा दुइहेन्से ग्योइकाइ स्योस्यो तेबा रोचक घिमिरे हेन्से म्हेन्दो सोम च्युइ ङा मुबाला ।
‘आत्थाले आम्मा… आत्था…था…था… ।’
‘ओइ कमला तिगा ताजि ? तिक्दा आथा.. उथु बिसि क्रिङबा ? धमाधम आलाइचि आथुनागि ।’ ‘ह्राङदा चा फोख्रेन्सि सिना सिना ताजिन्जि’ धनहाङसे कमला पट्टि आच्यानान पाङजि । ‘चुरि म्हिदा च्युगुसे जिसि झन्नाइ सेजि एदा चा खालाइदा तिकला धन्दा खालाइदा तिकला… विवाह्राङ गेला जेक्खेन माया’ कमालासे धनहाङ पट्टि दोसि पाङजि । बरु चुरि खाउले च्यागो ङादा च्युगुसे कादेशारो जिजिम । आछान सुखारि टिमुला ।
‘लाउ याम्बु निबा दिङ गिक्खे सुताइ आछ्योजिमान तोच्चा गोलेम्हेला माइसे खारेन रिल गाप्ना म्हार क्वान्सि नाम्सारि दोगाजि होइ ।’ योला दिगु बडानाङ बाप गाङसाल दानदान स्वाड डुइसि स्याङतान खेप्पासे ह्राङला सेमताम घिसिङ बबुतेन थान्जि ।
‘म्हेमेलाम क्याम्साङ ब्लेला योन्जनला तिउरिसेम झन याम्बु निबा ला ब्लिरिन तोला ङ्हि म्हार छाबा रो बिमुला । तिला ओइमा न्हाब्याङ थानथान ह्योङब्राबा थेला आमाचासे क्यो जामेसे पुइगाबा बेरुवा म्हार न्हाब्याङनोन फेटटाङला ह्राङ छेसिङ निमा सुताइ क्वान्ब्राबा ।’
ए ङा छ्याम् चिबरी, ताला वा म्हेन्दो?
सिमा छ्यामनुन् सिबरी, ताला वा म्हेन्दो?
पाँडाम्हेन्दो छार्माराङ, छार्जि ङाला सेमरी,
थे पाँडाला बास् रिबरी, ताला वा म्हेन्दो?
रिकछेन् एदा आम्राङ्साम्, क्राबा खाबा सेमरी,
क्राबा सेम्दा खिबरी, ताला वा म्हेन्दो?
थारेङ् आताउ बिमुला, चु सेम्से एदा,
थारेङ् निसाम् छ्याम् निबरी, ताला वा म्हेन्दो?
एदा डान्सि सेमनाङरी, ताङ्बा खाबा ङादा,
जैलिन् सेम्से झिबरी, ताला वा म्हेन्दो?
सेङराप् विधा ग्योईकाईला लोकप्रिय विधा हिन्ना । चु काल्पनिक तबा मुला । हाजिबै पात्र अथवा घटनाला कलात्मक वर्णनुन् सेङराप् हिन्ना पङ्बा खाम्ला । वास्तवरि सेङराप्ता ग्योईकाईला रिला रुपरि किन्वाला अवस्था मुला । सेङ्बाला हिसाबसे सेङराप् मुलत: सेम्राप् तेन ग्रेनराप् लसि बो नि रि थान्खाम्ला तसैनुन् व्हाई सेम्राप्तान् (गितिकथा) सेङराप् विधा नाङ्रिन् थान्बाला याङ्बा मुला । तामाङ ग्योइकाइरि सेङराप् विधासे राङ्ला स्यान ख्ला सोबला याङ्बा मुला । तामाङ ग्योइरि हाजिबाइ पात्र, घटना, परिवेशफिरि कथितिसि व्रिबा लेखतान् सेङराप् पङ्बा मुला ।
