नवराज पान्डेय ‘चातक’को जन्म २०२१ सालमा पिता पंण्डित सिद्धिनाथ पाण्डे र माता जानकी पाण्डेका पुत्ररत्नको रूपमा सुवर्ण खाल (१ अर्घाखाँचीमा भएको थियो । हाल उहाँको ठ्गाना बुटवल – ९, रुपन्देही हो । नवराजका नित्यकर्मपद्धि (२०५८),वेद स्तुति नेपाली व्याख्य (२०६४ ), परमानन्दचरितामृत म संस्कृत काव्यम्(२०६८), नित्यकर्मविधि (२०६९), परमलघुमञ्जूषातत्त्वविचार (व्याकरण २०७३), र कालीगण्डकी (महाकाव्य) कृतिहरू बजारमा आइसकेका छन् । नवराजको शिक्षा क्षेत्रका विविधपदमा रहेर आजसम्म माध्यमिक शिक्षण सेवा (२०४४–२०४७) र नेपाल संस्कृत विश्वविद्यालय सेवा (२०५० देखि हालसम्म)मा लामो अनुभव छ साथै शिक्षा क्षेत्रमा उहाँले पुर्याएको योगदान अनुकरणीय छ । शिक्षा क्षेत्रमा पुर्याएको लामो योगदानलाई कदर गर्दै शिक्षा पुरस्कार (२०६४ले विभुषित हुनु भएको छ । त्रिवेणी साहित्य परिषद, नवलपरासीको आजीवन सदस्य हुनुहुन्छ ।

गणेश ‘‘कौडिन्य’’द्वारा रचित ‘भिजेका अक्षर’ खण्डकाव्य बरिष्ठ साहित्यकार ऋषिप्रसाद लामिछाने (गोर्खे साइँलो) मार्फत प्राप्त गरें । यो कृति प्राप्त भएपछि अध्ययन गरियो र यसमा अभिव्यक्त धारणालाई यहाँ सारसंक्षेप प्रष्टयाउने काममा लागें । वास्तवमा खण्डकाव्य काव्यको मझौला रूप हो । ‘भिजेका अक्षर’ कृतिकारको आठौ कृति हो । यो कृति बजनारमा आउनुभन्दा पहिला आमाको गुनासो र अर्ती (लघुकाव्य २०५४), नदीका सुमधुरवचन (खण्डकाव्य, २०५६), गुल्यो तीतो (डोटेली कवितासङ्ग्रह २०६१),घरगृहस्थ र वातावरण (काव्य, २०६६), पेटारो बाल कविताङ्ग्रह (२०६८), वह शोक काव्य (२०६८), भावोद्गार (फुटकर कवितासङ्ग्रह २०६९) बजारमा आइसकेका छन् ।

छरिएका फूलहरूका कृतिकार हुनुहुन्छ वेदप्रसाद शर्मा ढकाल । उहाँको जन्म पिता स्व.पं.होटराज ढकाल र माता स्व. उमादेवी ढकालका पुत्ररत्नको रूपमा २००९ साल पुस १६ गते वालिङ नगर पालिका वार्ड नं –८तिरासी, यवादी, स्याङ्जामा भएको थियो । उहाँ हाल कावासोती नगरपालिका वडा नं ३ गुम्वाचोकमा स्थाचयी बसोबास गर्दै आउनु भएको छ । उहाँले सम्पूणा नन्द संस्कृत विश्व विद्यालय वाराणसीबाट स्नातक गरेको हुनुहुन्छ । २०३१ सालदेखि नवलपरासीका विभिन्न विद्यालयहरूमा शिक्षण सेवामा सम्लग्न रही हाल सेवा निवृत्त भएर समाज सेवा र साहित्य साधनामा रमाइरहनु भएको छ । उहाँ त्रिवेणी साहित्य परिषद नवलपरासीको आजीवन सदस्यको साथै विभिन्न संस्थामा आवद्ध हुँदै ब्राह्मण समाज, नवल परासीको जि.का. सदस्य एव म केन्द्रीय पार्षद भै विविध क्षेत्रमा सेवा पुर्याउँदै आउनु भएको छ ।

चुनाव जिताउँदा नि भएन
हराउँदा नि भएन
कस्तो ज्याद्रो जात होला यो
बन्द, हडताल रूचाउने
धर्ना, अनसन पचाउने
चड्कनलाई चिउरा मान्ने
चाप्लुसीलाई दही ठान्ने ।

यस बेला पत्रकार नारायण वाग्ले पल्पसा क्याफे उपन्यासबाट नेपाली साहित्यमा चर्चाको शिखरमा रहेका छन । साथै उनको यस कृतिले यस वर्षको मदन पुरस्कार प्राप्त गरेको छ । म चर्चा गर्दैछु त्यस उपन्यासको भित्री कथाहरू होइन, सिर्फ बाहिरी आवरण । प्रकाशक नेपा-लय रहेको यस् कृतिको बाहिरी आवरण साधारण छ। आवरण प्रसिद्ध कलाकारहरुको कलाकृति नभई चन्द्र शेखर कार्कीले खिचेको कथासँग सुहाउदो तस्विर छ । तर भावहरू गहन छन। वास्तवमा पहाडहरू उजाड छन । एउटा पहाडको टाकुराबाट अरु पहाडतर्फ फर्केर कोही चिहाइरहेको छ, सुस्केराहरू बोकेर। पहाड कालो छ।

माधुरी साहित्य प्रतिष्ठान कुश्मा पर्वतबाट प्रकाशित नव माधुरी विविध साहित्यिक विविधताको राष्ट्रिय पत्रिका –२९, समीक्षार्थ हात लाग्यो ।सर्बप्रथम त यो पत्रिका कुश्मा पर्वतको माधुरी साहित्य प्रतिष्ठानको प्रकाशन र सरस्वती शर्मा जिज्ञासुको सम्पादनमा ११ वर्षदेखि अविक्षिन्न रूपमा प्रकाशित हुँदै आएको छ । प्रेस काउन्सिल नेपालको वर्गिकरणबाट क्षेत्रीय क वर्गमा वर्गिकृत हुन सफल देखिन्छ । यसको श्रेय साहित्यकार, सम्पादक, पत्रकार,समाजसेवी, राजनीतिक कर्मी र मानव अधिकार कर्मी सरस्वती शर्मा ‘जिज्ञासु’मा जान्छ । उनी एक हुन् तर उनका विशेषताहरू अनेक छन् ।

लालचन्द्र राजभण्डारीको जीवनी केलाउँदा १९९९ साल पौष्गा १२ गते आइतबार जन्मेका उनको सारा जीवन शिक्षा र स।माज सेवामा लगानी भएको देखिन्छ । २०१८ सालमा विद्यामन्दिर माध्यमिक विद्यालयमा अध्यपनमा सम्लग्न थिए भने २०२४ सालमा उनी विद्यामन्दिर पुस्तकालयको अध्यक्ष पदमा रही सेवा गरे । २०३६ सालमा बाग्लुङ व्यपार संघको अध्यक्ष पद सम्हाल्न पाउनु भयो । २०२९ सालदेखि २०४९ सालसम्म नेपाल रेडक्रस सोसाइटी बाग्लुङ शाखाको कोषादक्ष पदमा रहेर रेडक्रसका विविध कार्यक्रममा सेवा पुर्याउनु भयो ।

‘राजनीतिमा लगानी बालुवामा पानी’ शीर्षक लिएर कृष्ण नेपाल (उदास)ले हामीलाई ८६ कविताको सङ्गालो प्रदान गरेका छन् । २००१साल श्रावण २६ गते पिता स्व. चिरञ्जीवी नेपाल माता गंगादेवी नेपालका सुपुत्रका रूपमा स्याङ्जा पुतली बजार नगरपालिका वार्ड नं. ४ चन्द्रसेडाँडा वरसोरमा जन्मेका भए पनि हाल उहाँ नवलपरासीमा बस्दै आउनु भएको छ । शिक्षाको हिसावले नेपालले राजनीति शास्त्रमा वि.ए. पास गर्नुको साथै एम.ए.सम्मको अध्ययन गर्नुभएको छ ।

२०२४ साल वैशाख १६ गते हालको वेनी नगरपालिका –११, म्याग्दिमा जन्मनु भएका भक्तकार्की नेपाली साहित्यको फाँटमा कविता, बालगीत, हाइकु, ताङ्का, सङ्गित र मुक्तक क्षेत्रमा सशक्तरूपमा कलम चलाउने परिचित स्रष्टा हुन् । एउटै अञ्चलमा जन्म भएर हुर्के बढे पनि उहाँसँग साक्षत्कार भने, पर्वत साहित्य सङ्गमले आयोजना गरेको कार्यक्रम २०७३ साल पुस ९गतेको भयो । प्रथम प्रकाशित कृति मनका कोसेलीहरू (कवितासङ्ग्रह, २०५७) लिएर कृतिकारको रूपमा उदाएका भक्त कार्कीका खोइ मेरा खेलाउनाहरू (बालगीतसङ्ग्रह, २०६१), चडकन हाइकुसङ्ग्रह, २०६४), चञ्चल (बालहाइकुसङ्ग्रह, २०६४), प्रतिविम्ब (ताङ्कासङ्ग्रह, २०६४), विचरी चरी (बालगीतसङ्ग्रह, २०७०) वीर नेपाली (शब्दरचना) सङ्गित –स्लोमन( २०७१) र प्रक्षेपण ( मुक्तकसङ्ग्रह (२०७२) गरी आठ ओटा कृतिले नेपाली साहित्यलाई सम्वर्धन गर्न सफल भएका छन् ।

१.लेखनको पृष्ठभूमि :
झापा जिल्लामा साहित्यको उन्नयनमा लेखनाथ पुस्तकालय र त्रिफला राष्ट्रिय पुस्तकालयको विशेष योगदान रहेको कुरा स्मरणीय छ । यी दुवै पुस्तकालयहरूमा नियमित जस्तो साहित्यिक कार्यक्रमहरू, कृतिकारको सम्मानका कार्यक्रमहरू, अनेक प्रतियोगिताहरू र कृतिविमोचनका कार्यक्रमहरू हुने गरेका छन् हुँदै आएका छन् । धुलाबारीस्थित त्रिफला राष्ट्रिय पुस्तकालयका आफ्नै शैली र सोचमा कार्यक्रमहरू सञ्चालित भइरहेका छन् भने भद्रपुर नगरपालिका अन्तर्गत चन्द्रगढीस्थित लेखनाथ पुस्तकालय चन्द्रगढीले आफ्नै शैली र सोचमा निरन्तर रुपमा साहित्यिक कार्यक्रम गर्दै आएको कुरा अब सबैतिर जानकारी भइसकेकै छ ।

त्रिवेणी कवितासङ्ग्रहका कृतिकार श्रीद्रोणराज उपाध्याय, पिता स्व. पं श्रीचक्रपाणी उपाध्याय र माता स्व. श्रीडम्वर कुमारी उपाध्यका सुपुत्र पर्वत जिल्लाको कुश्मा नगरपालिका वडा नं ४ अन्तरगत वँगैचाको सालघारी गाउँमा वि.सं. २००६ साल मंसिर १५मा जन्मेका हुन् । संस्कृत भाषामा स्नातकसम्म अध्ययन गरी विद्यालय तहको शिक्षकका रुपमा २०२९माघ ०८ गतेदेखि २०५६ साल कार्तिक ११सम्म त्रिभुवन उच्च माध्यमिक विद्यालय शंकरपोखरीमा नेपाली विषयको विषय शिक्षक र पदमा रही सेवा गर्दादेखि उहाँसँग मेरो परिचय भएको थियो । उनको सादा जीवन, उच्च विचार, भावनात्मक र शास्त्रीय अभिव्यक्तिदेखि म सधैं प्रभावित हुन्थे ।

देश र विदेश (भारत र वङ्गाला देश) भ्रमणबाट विविध क्षेत्रमा अनुभव बटुल्नु भएका के..सी.ले विभिन्न संस्थामा आवद्ध भएर हालको समयमा साहित्यमा रमाउनु भएको छ । जीवनका लहरहरू, (कथासङ्ग्रह), शिवगीता गद्यमा, बगैंचाका फूलहरू कविता पुञ्ज, बादल भित्रका कविताहरूकविता पुञ्ज, कालीले धौलागिरी अञ्चल पार गर्छिन् जस्ता कृतिहरूलाई बजारमा ल्याइसक्नु भएका के.सी.का आधादर्जन जति प्रकाशोन्मुख कृतिहरू पनि छन् र विभिन्न पत्रपत्रिकामा उहाँका लेख रचनाहरू पनि हामीले पढ्न पाइरहेका हुन्छ म । किशोर अवस्थाबाटै लेखन थालनी भए पनि कृतिप्रकाशन भने जागिरे जीवनबाट विश्राम लिए पछि कथाकारको रूपमा प्रथम कथाको कृति बजारमा आयो ।

त्रिभुवनचन्द्र वाग्लेको ‘अकीर्ण आँखा कवितासङ्ग्रह’ मेदिनीकुमार केवलबाट प्राप्त गरें र दोहोर्याइ दोहोर्याइ पढें । पढेपछि एकदुई शब्द कोर्न मन लाग्यो र कोर्न पनि बसें । वाग्लेजीसँग मेरो परिचय यसैकृतिले गर।यो तर साक्षात्कार भने हुन सकेको छैन । उहाँको मन गन्थनानुसार उहाँको बुढाहजुरबा शिवलाल उपाध्याय वाग्लेले भजन र छन्दका श्लोक रचनाकार र हजुरबा पं. टीकानिधि (राम) वाग्ले पनि कवि हुनु र संस्कृतमा लेख्ने चलन हुँदा हुँदै पनि नेपालीमा दन्तकालीका लागि वन्दना र ‘करुणा तरङ्गिणी’ काव्य लेख्नुभएको । उहाँका पिताजी बालचन्द्र वाग्ले, माइला दाजु जगदीशचन्द्र वाग्लेले पनि मीठा कविता लेख्ने कवि, स्वय म यस कीर्तिका कृतिकार पत्रकार एव म कवि भएकोले यस खानदानले नेपाली साहित्यमा लामो समयदेखि योगदान पुर्याएको देखिन्छ ।

गङ्गाजीको यो भुइचालो उहाँको अठारौं कृति हो । यो छ ओटा बालकथाको सँङ्ग्रह हो । यसको प्रकाशन अक्षरधाम प्रकाशन प्रा.लि.ले गरेको छ र मूल्य ७५/–रुपियाँ राखिएको छ । आवरण सहित ३० पृष्ठमा सजिएको यसकृतिमा देब्रे पन्नामा तस्विरहरूले ढाकेको छ भने दाहिने पन्नामा कथाले ओगटेको छ । आकर्षकरूपमा देखिन्छ आवरणको पहिलो पृष्ठमा शोकमय अवस्थाको बालबलिकाको तस्विर छ भनेपछिल्लो आवरण पृष्ठमा गंगाजीको व्यक्तिगत विवरण सिहतको चित्रले सजाइएको छ ।

‘ऐना’ मदन पुरस्कारबाट पुरस्कृत कृति पढ्दा अति आनन्द लाग्यो,एउटा युवा साहित्यकारले एउटा साहित्यिक कार्यक्रममा चर्चा चलाइरहेको थियो । ऐनाले मदनपुरस्कार प्राप्त गर्यो भन्ने जानकारी त पाएको थिएँ तर पढ्नको लागि कृति हातमा परेको थिएन चितवन गएको समयमा पुस्तक पसलबाट प्राप्त गर्न सकें । ३५० रुपियाँ तिरेर किने र यसको अध्ययन गर्न थालें ।