Skip to content

सकु थापा

लक्ष्मीचोकदेखि भानुचोकसम्मको यात्रा

२०६२ सालको पौष २५ गतेको दिन थियो । कार्यालय काम विशेषले सुनसरीको इटहरीस्थित सैनिक क्याम्पमा पुगेको थिए । काठमाडौंकै जस्तै हातखुट्टानै कमाउनेखालको जाडो नभएपनि हुस्सु चाहिं लागिसकेको थियो । इटहरीसम्म पुगिसकेपछि धरान जस्तो धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्वको नगरीसम्म नपुगी फर्कनु यात्रा अधुरै हुने जस्तो लाग्यो । त्यसैले व्यस्तताडको वावजुद पनि धरान पुग्ने निधो गरें । इटहरीबाट धरानस्थित फुस्रे क्याम्पसम्म जाने गाडी भेट्छु । बिहान नौ बजिसकेको हुन्छ ।

Read More »लक्ष्मीचोकदेखि भानुचोकसम्मको यात्रा

नेपाली समाज, एकल महिला र सामाजिक मान्यता

विश्व समुदायमा गरीबी, अशिक्षा, एचआइभी एड्स, द्वन्द्व र सामाजिक अन्यायका कारण पीडामा परेका एकल महिला र उनीहरुका बालबालिकालाई सहयोग गर्नका निमित्त चेतना जागरण गर्न संयुक्त राष्ट्र संघको सन् २०१० को निर्णय अनुसार हरेक वर्ष जुन २३ तारिख अर्थात असार ९ गते अन्तर्राष्ट्रिय एकल महिला दिवस मनाउने गरिएको छ ।

Read More »नेपाली समाज, एकल महिला र सामाजिक मान्यता

खड्गी जातिः ऐतिहासिक परिचय

नेपाल विभिन्न जातजाति र विविध संस्कृतिले भरिएको देश हो । नेपालमा परापूर्वक कालदेखि नै विभिन्न भाषाभाषी वा संस्कृतिको संगमस्थलको रूपमा रहिआएको पाइन्छ । हाम्रो देशभित्र बसोवास गर्ने प्रत्येक समुदायको आ—आफ्नै भाषा एवं साँस्कृतिक, चालचलनहरू र रीतिरिवाजहरू रहेका छन् । यी सबै जातिहरूको भाषा र रीतिरिवाज मिलेर नै समग्रमा नेपाली सँस्कृतिको निर्माण भएको छ । यी जनजाती समुदाय अन्तर्गत खड्गी समुदायको आफ्नो मौलिक संस्कृति एवं संस्कारहरू तथा जीवनशैलीको अस्तित्वले छुट्टै पहिचन राखेको छ ।

बलात्कारजन्य घटना र सामाजिक दायित्व

हरेक दिन जसो रेडियो, टि.भि. पत्रपत्रिकाहरुमा बलात्कार, हत्याजस्ता दुःखद् समाचारहरू बाम्बार आइरहन्छन् । त्यसमा पनि ५, ६ वर्ष देखिका कलिला बालिकाहरू बलात्कृत हुनुका साथै बलात्कार पछि हत्या समेत भएको समाचार सुन्दा आङ नै सिरिङ्ग हुन्छ । यस्तो अमानवीय, हृदयबिदारक,विभत्स घटनाहरूले समाजलाई नराम्रो बाटोतिर डोराइरहेको भान हुन्छ । समाजमा यस किसिमका बाल यौन हिंसा, हत्या जस्ता जघन्य अपराधहरू बढ्नाले समाज नै त्रसित र आतंकित भइरहेको छ ।

अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसः युवाको भूमिका र दायित्व

हरेक वर्ष १२ अगष्टका दिनलाई विश्वभर “अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस”को रुपमा मनाउने गर्दछन् । नेपालमा पनि १२ अगष्टलाई अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसको रुपमा विभिन्न कार्यक्रम सहित मनाउने गरिन्छ । संयुक्त राष्ट्रसंघले सन् १९९९ देखि हरेक वर्षको अगष्ट १२ तारिकलाई अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसको रुपमा मनाउने निर्णय गरेसँगै सन् २००० बाट अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवस मनाउन शुरुवात भएको थियो ।… Read More »अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसः युवाको भूमिका र दायित्व

सूर्य, पृथ्वी अनि दिन र रातलाई धन्यवाद

धन्य सूर्य, धन्य पृथ्वी, धन्य दिन, धन्य रात । यी सबैलाई किन धन्यवाद दिए ? साच्चै प्रश्न उठ्न सक्ने कुरो हो । यहाँ प्रश्न उठ्न सक्ने कुरो पनि छ । वास्तवमा सूर्य, पृथ्वी, दिन, रात सबैलाई धन्यवाद दिनै पर्छ । सृष्टिलाई निरन्तरता दिन यी सबैको भूमिका त्यति नै महत्वपूर्ण रहेको छ । चाहे त्यो बोट विरुवा होस् वा जीवजन्तु वा मानव नै । सूर्यको प्रकाशले उज्यालो दिन्छ र दिन हुन्छ । दिनमा मानवले आफूलाई आवश्यक पर्ने वस्तु जुटाउने, उत्पादन गर्ने भनौ आफ्ना आवश्यकताका पूर्तिका लागि उपभोग गर्दछ । त्यो कहाँ गर्दछ त ?

स्मृतिभित्रको पोखरा

धेरै परिवर्तन भएछ, धेरै वर्षपछि फर्कदा गरेको अनुभव हो यो । हरेक दश–दश वर्षमा परिवर्तन आउँछ भन्ने कथन पनि छ । त्यसैले पनि यो कुरालाई स्वीकार्न बाध्य भए । तीसवर्षको पंचायत काल पछि आएको बहुदलीय प्रजातान्त्रिक व्यवस्था अनि राजतन्त्रात्मक बहुदलीय व्यवस्थामा आएको कमी कमजोरीलाई पनि पन्छाउँदै आएको संघीय गणतन्त्रलाई पनि परिवर्तनकै रुपमा लिनु पर्दछ ।

Mum Laxmi

मेरी पत्नी

मेरी पत्नी,
कहिल्यै मेरी हुनै पाइनन्
सधैँ मेरो लागि हुन्थिन् उनी
भोकमा पनि उनी
प्यासमा पनि उनी
दुखाइमा पनि उनी
तर पनि उनी म भित्र हुनै पाइनन्
निद्रामा पनि उनी
पीडामा पनि उनी
हरेक आवश्यकतामा उनी
छोरा चाहियो त्यो पनि पाइदिइन्
छोरी चाहिए पनि पाइदिइन्
न्यानो अँगालो पनि दिन्थिन्
जति थाकेर आएपनि
जति मातेर आएपनि
सबै टाढा गरिदिन्थिन्
तर पनि म भित्रको स्थान पाउनै सकिनन्
घर त केवल बासको लागि
छोराछोरी त उनकै माया हुन्
मेरो माया त छरपस्ट बजार भरी
म उनको पति
तर पनि
उनी मेरी पत्नी हुनै पाइनन्
जव उनी यस संसारबाट बिदा भइन्
त्यसपछि मात्र खड्कियो मलाई

माग्नेहरू

भोक मेटाउन एक गाँस
आङ छोप्ने एक सरो कपडा
प्यास मेटाउने एक घुड्को पानी
मागिरहेछन् माग्नेहरू ।

अपहेलित हुँदै
दर्व्यवहार, दर्वचन खेप्दै
ङिच्च दाह्रा देखाउँदै
मागिरहेछन् माग्नेहरू ।

लाली ओठका कुरा

कति कति मीठा थिए तिम्रा लाली ओठका कुरा
मैले कहिल्यै सोचिन हो बोली भित्र हुन्छ छुरा ।

तिम्रो स्पर्श तनै भुल्ने गन्ध त्यसै त्यसै मीठा
त्यसै त्यसै लठ्याउथ्यो बज्दा तिम्राहातका चुरा ।

तिम्रा याद

तिम्रा मधुर मुस्कानहरू
ती लाली ओठका हाँसोहरू
फिस्स हाँस्दा चम्कने दाँतहरू
तातोतातो वाफ दिने स्वासहरू
मबाट टाढाटाढा भइरहेछन्

तिम्रा न्याना स्पर्शहरू
मीठो मधुर बोलीहरू
लहराउने काला केशहरू

मृत्युहरू

मृत्युहरू !
भिन्न भित्र रूप धारण गरी
प्राणी सामु
कुनै न कुनै समय
थाहै नदिई
खुसुक्क पसिदिन्छ
दुःखद् घटना बनी
कुनै कालगतिरूप धारण गरी
कुनै अकालकै रूपमा
मृत्यू जुनरूपमा आएपनि

कुकुरदेखि होसियार

आज मलाई आफ्नो पुरानो साथीले खाना खान निमन्त्रणा गरेको छ । धेरै समयपछि भेट भएकोले पनि साथी कहां जाने इच्छा जाग्यो । ऊ मेरो स्कूले साथी मात्र नभएर गाउँले साथीपनि थियो । अन्तराष्ट्रिय गैह्र सरकारी संस्थाको राम्रो नोकरी भएबाट विदेश गई कुस्त कमाएर शहरमै घर बनाएर बसेको छ । त्यसैले नै धेरै समय देखि हाम्रो बीच भेटघाट भएको थिएन ।

सहुलियत कार्ड

हरेक दिन झैँ आज पनि म आफ्नो निश्चित समयमै कार्यालय तर्फ लाग्छु । सदा झैँ गाडी खचाखच नै थियो तर पनि समयमै कार्यालय पुग्नु पर्ने भएकोले खचाखच भरिएकै गाडी चढ्छु,, मसंगै अरु पनि चढ्कै हुन्छन् । भनिहालेनि सबैलाई ढिलै घर निस्केर भएपनि समयमै कार्यालय पुग्ने अभिलाषाले गाडी खचाखच नै भरिएको छ । त्यस गाडी भित्र विद्यालय जाने विद्यार्थी, कार्यालय जाने कर्मचारी अलावा अन्य काम विशेषले हिड्नेको पनि कमी छैन । खलासी भाडा उठाउने क्रमलाई निरन्तर दिइरहेको हुन्छ गाडीमा जति भिड भएपनि ।

लक्ष्मीचोकदेखि भानुचोकसम्मको यात्रा

२०६२ सालको पौष २५ गतेको दिन थियो । कार्यालय काम विशेषले सुनसरीको इटहरी स्थित सैनिक क्याम्पमा पुगेको थिए । काठमाडौंकै जस्तै हातखुट्टानै कमाउनेखालको जाडो नभएपनि हुस्सु चाँहि लागिसकेको थियो । इटहरीसम्म पुगिसकेपछि धरान जस्तो धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्वको नगरीसम्म नपुगी र्फकनु यात्रा अधुरै हुने जस्तो लाग्यो ।

जीवनसंगिनीलाई सम्झना पत्र

प्यारी जीवनसंगिनी,
तिमीबाट छुटिएको पनि धेरै दिन भएछ । पत्र त यस भन्दा पहिला पनि पठाएको थिए । सायद दुरीको कारण तिमीसम्म पुग्न ढिला भयो होला । तर पनि तिम्रो संझना अनि मायालाई ताजा पार्न यो पत्र कोदैछु ।
काठमाडौंबाट उडेको १५ घण्टापछि मात्र सुदुरपश्चिमी अफ्रिकी सानो मुलुक पुगेको थिएँ । काठमाडौंको शीतल दिन अनि आफन्तहरूको नजिकताबाट जब टाढा हुँदै जान्थें त्यतिनै त्रि्रो अनि प्यारी छोरीको याद गाढा बन्दै जान्थ्यो । तर पनि म आफ्नो कर्तव्य माथिको जिम्मेवारीप्रति निष्ठावान हुँदै आफूलाई बिचलित हुनबाट बचाइरहेको थिएँ ।

नयाँ विहानी

विगत लामो समयदेखिको
हत्या र हिंसालाई रोक्दै
त्रास र आतंकलाई पन्छ्याउँदै
अभाव र अशान्तिलाई फाल्दै
बन्द र हड्ताललाई स्थगित गर्दै
आएको नयाँ विहानी