समय!
समय फेर्छ काँचुली मन फेर्दैन
किन अबुझ बनिरहन्छ मलाई नै टेर्दैन
तिम्रो रुप शृङ्गार हेर्न यो मन बस्छ
छोडी जाने होइन तिम्मै रमिरहन्छRead More »समय!
माया लाउने कुरा
माया लाउने कुरा आजै थाल्न पाए हुन्थ्यो
मनभित्रको टुकी सधैँ बाल्न पाए हुन्थ्यो ।।
विदेश जाने भाइ बैनीलाई भन्न मन लाग्छ
आफ्नै मुलुकतिर पाउ चाल्न पाए हुन्यो ।।
एक कल
मिटिङ हल पुरै शान्त थियो। पावरपोइन्टको स्लाइडमा कम्पनीको अर्को वर्षको योजना चलिरहेको थियो। सबै जना गम्भीर मुद्रामा थिए। एक्कासि, टेबलमाथि राखिएको फोन भाइब्रेटले पुरै माहोल शान्त बनाइदियो।
त्यो कम्पनले वातावरणमा अजीब किसिमको तरंग फैलायो। कोही केही बोलेनन् । सबैले चुपचाप एक अर्काको मुख हेराहेर गरे अनि अगाडि बसेका उच्च पदस्थ अधिकृतले भनीहाले “Please keep your phone on silent.”Read More »एक कल
गिद्धको वंश
पहिले गिद्ध उड्थे आकाशमा—
मृत शरीर खोज्दै,
सफा गर्दथे पृथ्वीको पीडा,
शवहरूको सिँगारकर्ता थिए—
प्रकृतिका सफा सैनिक।
तर आज—
गाउँ सुनसान छ,
न त आकाशमा छाया,
न त रूखमा गुँड।
गिद्धहरू खोइ त?Read More »गिद्धको वंश
सर नमस्ते !
सर नमस्ते,
उहि छात्रको तर्फबाट हजुरमा
सम्झनुस त उहि मलाई
मेरो नौ-दस महिनादेखिको
स्कुलको झोत्रो लुगामा
पुराना चपलमा
पुराना फाट्दै गरेको पुस्तकमा
क्याप पनि हराएको कलम अनि कापीमाRead More »सर नमस्ते !
पन्ध्र हाइकु (रातो गुलाफ)
(१)
रातो गुलाफ
घोप्ने एउटै काँडा
रक्ताम्मे प्रेम ।
(२)
घडी मलाई
समय उसलाई
दुई कोसेली ।
वीरेन्द्र थोकलिहाङको नाटकीय सृष्टिमाथि मेरो दृष्टि
१. विषय प्रवेश
मोफसलको साहित्यिक आँगनमा उदाउँदै गर्नुभएका साहित्यकार वीरेन्द्र थोकलिहाङको उत्कृष्ट नाटक संग्रह हो यदि उसको भविष्य बन्छ भने । नाटककार वीरेन्द्र थोकलिहाङ एक उदाउदा सशक्त साहित्यकारका रुपमा स्थापित व्यक्तित्व हुन् भन्ने कुरा उहाँको साहित्यिक यात्राबाट स्पष्ट हुन्छ। साहित्यकार बिरेनजीले आफ्ना थुप्रै कृतिहरू प्रकाशित गरिसक्नुभएको छ। गुम्सिएको अभिव्यक्ति (उपन्यास २०४८) घाँडो (कथा संग्रह २०५२) प्यासी ओठ (उपन्यास २०६३) पीडा बोर्डिङ मास्टरको (कविता संग्रह २०६४) युद्धमा मारिएकी लुङा बहिनीको चिठी (कविता संग्रह २०६५) र यदि उसको भविष्य बन्छ भने (नाटक संग्रह २०७६) आदि जस्ता गहकिला साहित्यिक कृति हरु नेपाली साहित्यको भण्डारमा सुम्पिएका छन्।Read More »वीरेन्द्र थोकलिहाङको नाटकीय सृष्टिमाथि मेरो दृष्टि
लक्ष्मीचोकदेखि भानुचोकसम्मको यात्रा
२०६२ सालको पौष २५ गतेको दिन थियो । कार्यालय काम विशेषले सुनसरीको इटहरीस्थित सैनिक क्याम्पमा पुगेको थिए । काठमाडौंकै जस्तै हातखुट्टानै कमाउनेखालको जाडो नभएपनि हुस्सु चाहिं लागिसकेको थियो । इटहरीसम्म पुगिसकेपछि धरान जस्तो धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्वको नगरीसम्म नपुगी फर्कनु यात्रा अधुरै हुने जस्तो लाग्यो । त्यसैले व्यस्तताडको वावजुद पनि धरान पुग्ने निधो गरें । इटहरीबाट धरानस्थित फुस्रे क्याम्पसम्म जाने गाडी भेट्छु । बिहान नौ बजिसकेको हुन्छ ।
डर पनि यति धेरै
डर पनि यति धेरै किन गर्या होला
यसै यसै पर पर किन सर्या होला ।।
तलाउझैँ शान्त थियो मेरो मन अस्ति
माया गर्ने बहानाले किन हर्या होला ।।Read More »डर पनि यति धेरै
कृतघ्न
“फोन पनि गर्दिनस्, मैले गरे पनि राम्ररी बोल्दिनस् ।” फोनमा गरेको बहिनीको गुनासोले दिदी चिन्तामा फँसी ।
अलैंचीका दाना जस्तै
अलैंचीका दाना जस्तै,
पिसिएर पनि,
सुगन्ध म तिम्रो बन्ने नै छु
क्षितिजबाट जति अकासिए पनि
नजर केवल तिमीलाई नै दिने छु ।
कोरोना संसार
अहो ! सारा मान्छे थररर भए यो जगतमा ।
सबै मार्दैलाने नियति यसको हुन्छ कि यहाँ।।
क्वरेण्टाइन् बस्छन् अरु त सब आफ्नै घर बसी।
सुरक्षा आफैँले स्वयम नगरे हुन्छ नि क्षति।।
नेपाल भारत साहित्य महोत्सवमा लघकुथा वाचन
भाषा साहित्यका माध्यमबाट नेपाल र भारतबीचको सम्बन्धलाई अँझ सुदृढ बनाउने उद्देश्यका साथ विराटनगरमा सुरु भएको नेपाल भारत साहित्य महोत्सवको पहिलो सत्रमा लघुकथा वाचन सम्पन्न भएको छ ।
तनहुँमास्रष्टा सम्मान तथा काव्य उत्सव २०७९ सम्पन्न
भानु नगरपालिकाको प्रवर्द्धनमा भानु नगरपालिका वडा नम्बर १२स्थित गामबेसीका कवि क्षेत्रप्रताप अधिकारीको घरआगन बयापानीमा श्रष्टा सम्मान तथा काव्य उत्सव कार्यक्रम सम्पन्न भएको छ।
Read More »तनहुँमास्रष्टा सम्मान तथा काव्य उत्सव २०७९ सम्पन्न
सहकारी
”मौद्रिक तरलता घट्यो , त्यसको प्रभाव सहकारीहरुमा पनि पर्यो । यसरी त सहकारी धरासाही हुने भयो,” अध्यक्ष मानसिँहले चिन्ता व्यक्त गरे ।
प्रायश्चित
आधी रातमा ताराहरू गन्दै,
कोल्टे फेर्दै अनि सुस्ताउँदै,
आफ्नै मनलाई एकोहोरो प्रश्न प्रतिप्रश्न गरीगरी,
उनी ननिदाएको त्यो क्षण सम्झिदै,
प्रायश्चित गरिरहेछु घरिघरि ।
तुफान आउनै पर्दैन
तुफान आउनै पर्दैन तिम्रो मुस्कान नै काफी छ
आगो लगाउनै पर्दैन तिम्रो मुस्कान नै काफी छ
मेरो मन मुटु खुशी तिमी नै हौ यसैले छोरा
म मुस्कुराउनै पर्दैन तिम्रो मुस्कान नै काफी छ
राष्ट्र निर्माता
हे पृथ्वीनारायण एकताका
प्रतीकका सूत्र अनेकताका
अखण्ड नेपाल छँदैछ तिम्रो
उत्कर्षमा राख्छ ध्वजापताका ।।
Read More »राष्ट्र निर्माता
गाईजात्रा
गाई जात्रा नेवार समुदायको एक मौलिक तथा विशिष्ठ सांस्कृतिक पर्व हो । नेपाल भाषामा यो परम्परालाई ‘सापारु’ भनिन्छ । यो पर्व वर्षेनी भाद्र शुक्ल प्रतिपदाको दिन मनाइन्छ । सडकमा पङ्तिवद्ध भएर मृत व्यक्तिका तस्वीर सहित परिक्रमा गरिन्छ । यस क्रममा ढोल, झ्याम्टा बजाउँदै सङ्गीतमय वातावरणमा आकर्षक लाखे नाच पनि नाचिन्छ । नेवार जाति बसोबास गर्ने नेपालका हिमाल, पहाड, तराई क्षेत्रमा पूर्व मेचीदेखि पश्चिम महाकालीसम्म यो पर्व मनाइन्छ ।Read More »गाईजात्रा
सताएर फेरि फेरि नजाऊ पर पर
टाढिएर फेरि फेरि नजाऊ पर पर
प्रीत बुझ्ने तिमीबाहेक अरु को नै छ र
टाढिएर फेरि फेरि नजाऊ पर परRead More »सताएर फेरि फेरि नजाऊ पर पर
सिंह आयो; सान आएन
विकासको नाममा
परिवर्तनको बहानामा
समृद्धिको सपनामा
आशाको स्तम्भ हल्लाउँदै
पहिचान आयो; सम्मान आएन ।
त्यो रात
आसैआसमा रित्तिएको त्यो रात ,
भेटिन नपाउँदै छुट्टिएको त्यो साथ,
खै कसरी भनुँ म छट्पटिका कथाहरु,
चन्द्रमा नउदाउँदै अस्ताएको त्यो रात ।Read More »त्यो रात
रुवा हो कि के हो ?
झ्याङ्कट पोली उडेजस्तो धुवाँ हो कि के हो ?
बिना मेसै फैलिएको रुवा हो कि के हो ?
पुरस्कार वितरण साथै पुस्तक विमोचन कार्यक्रम सम्पन्न
गीतल प्रतिष्ठान नेपाल तथा नाटक मञ्चको आयोजना र आदिकवि भानुभक्त क्याम्पसको सह-आयोजनामा व्यास नगरपालिकाको प्रवर्धनमा ‘स्रष्टा सम्मान तथा पुरस्कार वितरण कार्यक्रम’ सम्पन्न भएको छ।
Read More »पुरस्कार वितरण साथै पुस्तक विमोचन कार्यक्रम सम्पन्न
डुबेर त्यो नजरमा
डुबेर त्यो नजरमा म आफैमा हराएँ
हुँ मायाको दोषी तिम्रो मैले छाया समाएँ
डुबेर त्यो नजरमा म आफैँमा हराएँ
तिमीसँग मेरो माया
तिमीसँग मेरो माया चुलिने भो भोलि मात्र
मनमा जेजे भए पनि खुलिने भो भोलिमात्र ।
राम्रो गरी घुलमिल परिचय भएपछि
एकार्काको भाव बुझी घुलिने भो भोलिमात्र
गन्तव्य
गन्तव्य मेरो टाढा छ
त्यहाँ लैजाने नत कुनै गाडा छ
हिडेर जानू छ
नत कोही सहारा छ
तैपनि बाटोभर कठिनाइको बहार छ ।
थाहा छ ढुङ्गालाई
थाहा छ ढुङ्गालाई, ढुङ्गाले पनि फुटाउन सक्छ।
सम्बन्ध घन जस्तै होस्, कस्ले टुटाउन सक्छ।
आँखाभरिको आँसु, मलाई उपहारमा पठाऊनु
मुहारमा खुशी देख्नेले इज्यत, लुटाउन सक्छ।
प्रलय र सृष्टि
श्रुति मैले सुकेका पोखरीहरूमा कमल फुलाउन खोजेँ… तिमीलाई माया गर्नु त त्यस्तै थियो… जस्तो मरुभूमिमा… Read More »प्रलय र सृष्टि
मोहनको डायरी
म मर्न चाहन्न थिएँ… यस्तो निस्सासिएको, मौन, एक्लो मृत्यु…जहाँ सासहरू गनिन्छ्न, तर बाँचेको महसुस कहिल्यै… Read More »मोहनको डायरी
त्यो समय
आजका बच्चाहरूलाई केवल यति भन्नुपर्छ, “बाबु, फ्रिजमा पानीको बोतल राखिदे त”, ओहो! यस्तो प्रतिक्रिया आउँछ,… Read More »त्यो समय
अनलाइन
“मिति: उ अनलाइ बसेको दिन…” स्थान: नीलो स्क्रीनको अँध्यारो कुनो रातको ११ बजिसकेको छ। घडीका… Read More »अनलाइन
अधुरो प्रेम
चैत्र महिनाको कुरा हो। चैत्रको गर्मी भन्नासाथ सम्झना आउँछ पुराना पंखा, जुन चलिरहँदा पनि गर्मी… Read More »अधुरो प्रेम
आकाश एउटै छ
एउटै त आकाश छ तिमी मेघ लागेको देख्छौ म अप्सराहरु नाचेका आकृति देख्छु किरिङमिरिङ घनिभूत… Read More »आकाश एउटै छ
डा. नवराज सुब्बाको खण्डकाव्य ‘आकाश र आत्माबीचको संवाद’ अब अनलाइन इबुकको रूपमा उपलब्ध
विराटनगर, [वैशाक ७, २०८२] — नेपाली साहित्यमा परिचित लेखक, कवि तथा अनसन्धानकर्ता डा. नवराज सुब्बाको… Read More »डा. नवराज सुब्बाको खण्डकाव्य ‘आकाश र आत्माबीचको संवाद’ अब अनलाइन इबुकको रूपमा उपलब्ध
होली: समय, सत्य र रंग
डा. नवराज सुब्बा रङ छ्याप्ने हातहरू कहिले सुकिला बन्लान्? स्वार्थका छायाँसंगै कहिले अँध्यारो टर्दै जालान्?… Read More »होली: समय, सत्य र रंग
मिसन चौरासी
गाउँको पश्चिम पाखामा गोधूलिका अबिर वर्षा भएर रात पर्न थालेको आभास भइसकेको थियो। जुनकिरिले आफ्नो… Read More »मिसन चौरासी
मेरा देशका सिपाही
मेरो देशका सिपाही, आज पनि दुर-दराजका युद्धभूमिमा, मृत्युसँग सम्झौता गरिरहेका छन। भयंकर युद्धको धुवाँले आकाश… Read More »मेरा देशका सिपाही
तिमी र म
काश म निन्द्राको घनिभुत अन्धकारलाई चिरेर जागृतिको उज्यालोमा बौह्रिएर बाहिर आउँ, जहाँ तिमी, सपना मात्र… Read More »तिमी र म
मदिरा
नपिउ मदिरा, मदिरा नपिउ भन्छु, आजै त अन्तिम हो, अब नपिउ भन्छु। आफैलाई सम्झाएँ, आफैलाई… Read More »मदिरा
एउटै आकाश
एउटै त आकाश छ तिमी मेघ लागेको देख्छौ म अप्सराहरु नाचेका आकृति देख्छु किरिङमिरिङ घनिभूत… Read More »एउटै आकाश
ती पंखका आत्माहरु
म पहिलो पंख उमार्छु, तर डराउँछु — हिंस्रक राजाका सिपाहीहरूको क्रूर छायाँबाट। आफ्नै सुरक्षा खोज्दै… Read More »ती पंखका आत्माहरु
गजल
माया लाउने कुरा
माया लाउने कुरा आजै थाल्न पाए हुन्थ्यो
मनभित्रको टुकी सधैँ बाल्न पाए हुन्थ्यो ।।
विदेश जाने भाइ बैनीलाई भन्न मन लाग्छ
आफ्नै मुलुकतिर पाउ चाल्न पाए हुन्यो ।।
डर पनि यति धेरै
डर पनि यति धेरै किन गर्या होला
यसै यसै पर पर किन सर्या होला ।।
तलाउझैँ शान्त थियो मेरो मन अस्ति
माया गर्ने बहानाले किन हर्या होला ।।Read More »डर पनि यति धेरै
तुफान आउनै पर्दैन
तुफान आउनै पर्दैन तिम्रो मुस्कान नै काफी छ
आगो लगाउनै पर्दैन तिम्रो मुस्कान नै काफी छ
मेरो मन मुटु खुशी तिमी नै हौ यसैले छोरा
म मुस्कुराउनै पर्दैन तिम्रो मुस्कान नै काफी छ
तिमीसँग मेरो माया
तिमीसँग मेरो माया चुलिने भो भोलि मात्र
मनमा जेजे भए पनि खुलिने भो भोलिमात्र ।
राम्रो गरी घुलमिल परिचय भएपछि
एकार्काको भाव बुझी घुलिने भो भोलिमात्र
मुक्तक
शमी
तारिफमा शब्दहरू कमी भए जस्तै,, सोच्ने गर्छु यस्तरी की गमी भए जस्तै,, छहारी होस्… Read More »शमी
तीन मुक्तक (भएर आमा)
भएर आमा सन्तान सुखी देख्ने उनकै चाहना
ओरालो हैन उकालो चढ्दै हेर्ने उनकै चाहना
जेजस्तो नाम र उपनाम दिए पनि उनलाई
सकिई आफू गँगटो जस्तो बन्ने उनकै चाहना ।
चार मुक्तक (सधैँ पानी झर्छ)
सधैँ पानी झर्छ र त नल जस्तै लाग्छ
यो आँसु पनि खै किन भल जस्तै लाग्छ
जहिले पनि मनको फोहोर बढारेर ल्याउने
आजभोलि आँखा पनि ढल जस्तै लाग्छ ।
हुनेलाई के थाहा छ
हुनेलाई के थाहा छ तिम्रो भाव सस्तो हुँदो रैछ
तिम्रो यौटै काखमा संसार पाए जस्तो हुँदो रैछ
एक घुटको दूध सम्झेर पाठीलाई टुलुटुलु हेरी
म बुझ्न खोज्छु आमाको माया कस्तो हुँदो रैछ !
कथा
एक कल
मिटिङ हल पुरै शान्त थियो। पावरपोइन्टको स्लाइडमा कम्पनीको अर्को वर्षको योजना चलिरहेको थियो। सबै जना गम्भीर मुद्रामा थिए। एक्कासि, टेबलमाथि राखिएको फोन भाइब्रेटले पुरै माहोल शान्त बनाइदियो।
त्यो कम्पनले वातावरणमा अजीब किसिमको तरंग फैलायो। कोही केही बोलेनन् । सबैले चुपचाप एक अर्काको मुख हेराहेर गरे अनि अगाडि बसेका उच्च पदस्थ अधिकृतले भनीहाले “Please keep your phone on silent.”Read More »एक कल
कृतघ्न
“फोन पनि गर्दिनस्, मैले गरे पनि राम्ररी बोल्दिनस् ।” फोनमा गरेको बहिनीको गुनासोले दिदी चिन्तामा फँसी ।
सहकारी
”मौद्रिक तरलता घट्यो , त्यसको प्रभाव सहकारीहरुमा पनि पर्यो । यसरी त सहकारी धरासाही हुने भयो,” अध्यक्ष मानसिँहले चिन्ता व्यक्त गरे ।
ड्रगिस्ट
‘कोरोना ! कोरोनासँ लोग खैस परलै । दुसरे गाडीसँ चैल जाइछी ।’
कोरोनाका कारण मान्छे ढलेको सम्झँदै यात्रारत् बसबाट एक अधबैँसे उत्रियो ।
Read More »ड्रगिस्टनिबन्ध
लक्ष्मीचोकदेखि भानुचोकसम्मको यात्रा
२०६२ सालको पौष २५ गतेको दिन थियो । कार्यालय काम विशेषले सुनसरीको इटहरीस्थित सैनिक क्याम्पमा पुगेको थिए । काठमाडौंकै जस्तै हातखुट्टानै कमाउनेखालको जाडो नभएपनि हुस्सु चाहिं लागिसकेको थियो । इटहरीसम्म पुगिसकेपछि धरान जस्तो धार्मिक तथा पर्यटकीय महत्वको नगरीसम्म नपुगी फर्कनु यात्रा अधुरै हुने जस्तो लाग्यो । त्यसैले व्यस्तताडको वावजुद पनि धरान पुग्ने निधो गरें । इटहरीबाट धरानस्थित फुस्रे क्याम्पसम्म जाने गाडी भेट्छु । बिहान नौ बजिसकेको हुन्छ ।
गाईजात्रा
गाई जात्रा नेवार समुदायको एक मौलिक तथा विशिष्ठ सांस्कृतिक पर्व हो । नेपाल भाषामा यो परम्परालाई ‘सापारु’ भनिन्छ । यो पर्व वर्षेनी भाद्र शुक्ल प्रतिपदाको दिन मनाइन्छ । सडकमा पङ्तिवद्ध भएर मृत व्यक्तिका तस्वीर सहित परिक्रमा गरिन्छ । यस क्रममा ढोल, झ्याम्टा बजाउँदै सङ्गीतमय वातावरणमा आकर्षक लाखे नाच पनि नाचिन्छ । नेवार जाति बसोबास गर्ने नेपालका हिमाल, पहाड, तराई क्षेत्रमा पूर्व मेचीदेखि पश्चिम महाकालीसम्म यो पर्व मनाइन्छ ।Read More »गाईजात्रा
गुच्चिने अँखौटा
कृपया शान्त भएर सुन्नुहोस् कि यो छ आँखे बयान हो । यसलाई सकेसम्म सत्यताका साथ प्रस्तुत गर्ने कोसिस गरिएको छ ।
Read More »गुच्चिने अँखौटाजुम्रेको डायरी
कमलो मन लिएर गरम पकेट छाम्दै छाप्रोभित्र छिर्छु । साहुनीसँग मुस्कुराउँछु । पकेट देखाउँछु । गिलास समाउन भेट्टाउँछु । बेस्कन ठाडो घाँटी लगाउँछु । सितन चवाउँछु । साहुनीको मुस्कानलाई हृदयमा बसाउँछु । प्रेमले पग्लन्छु ।
Read More »जुम्रेको डायरीविविध
एक नारीक समापन सँ तृप्ति भेटल
जे जनकक राजदुलारी छली
नान्हिएटामे शिवधनुष उठेली
गुणी विवेकी बलशाली छली
राज अयोध्याके महारानी छली
ककर कतेक कमजोरी !
प्रिय चेली,
सन् २०१२ क मार्च ८ काल्ही मात्रे छल आ सेहो काहिल्ये खतम भेल । पैघपैघ नेतानेतृ आ नीति निर्मातासभ भव्य मञ्चपर भव्य बातचितसभ केलाह । ओ बातचितसभ आलिसान महलक मखमली विस्तरापर बैसक कयल गेल छल ।
देशक वीर सिपाही हम
आगु हरपल बढैत रहलौ
आगु पलपल बढैत रहब
देशलेल सदिखन जिबैत रहलौ
देशेलेल सदैब जिबैत रहब